گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس ـ مجیدرضا متولی؛ روزگاری در کوچه و پس کوچه‌های تهران، هنرمندانی خوش صدا و با سواد روی دیوارها، پرده‌ای زیبا نصب کرده و داستان یا داستان‌های نهفته در تصویر آن را روایت می‌کردند.
این هنرمندان بی ادعا، اما باهنر را پرده خوان یا شمایل گردان می نامیدند. وقتی در محله‌ای کار خود را آغاز می‌کردند، آنجا لبریز میشد از جماعت علاقه‌مند، از پیر زمینگیر گرفته تا جوانان نوخاسته و کودکان مشتاق.
پرده‌هایی که آنان بر شانه خویش حمل می‌کردند، هنر نقاشان بزرگ خیالی‌سازی یا قهوه خانه‌ای بود. هنرمندانی چون حاج حسین همدانی، عباس بلوکی‌فر، محمد فراهانی و...
خاصیت پرده‌ها و تابلوهای قهوه خانه‌ای، این است که کل تابلو یک داستان کلی دارد، اما هر بخش آن و شخصیت‌هایش نیز داستانی جدا.
گاهی پرده‌ای مذهبی بود که پرده خوان ماجرای عاشورای حسینی را با شور و حالی خاص بیان کرده و اشک مخاطبان را درمی‌آورد، گاهی نیز شمایلی از جنگ‌ها و قهرمانان شاهنامه بود که شور حماسی در مخاطب برمی‌انگیخت.
سال‌هاست که دیگر اثری از پرده خوان‌ها در کوچه و پس کوچه تهران و دیگر شهرها دیده نمی‌شود، پرده کش‌های هنرمند نیز مدت‌هاست به رحمت خدا رفته‌اند.
سریال «رحیل» که از شبکه سوم سیما روی آنتن رفته، در بخش‌هایی ادای دینی دارد به نقاشی و نقاشان قهوه خانه‌ای و پرده‌ای مذهبی را هم در حرم‌خانه زنان قاجار به تماشا گذاشت.
این کار یعنی احیای سنت‌های فراموش شده و آشنا کردن نسل جدید با داشته‌های فرهنگی ایران زمین. متاسفانه دیگر در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی، تجلی فرهنگ ملی و دینی دیده نمی‌شود یا کمتر به چشم می‌آید.
در گذشته‌ای دور یا نه چندان دور، برخی از فیلمسازان،به ویژه زنده یاد علی حاتمی نگاه ویژه‌ای به سنت‌های دینی و ملی داشت. در بعضی از فیلم‌های سطح پایین نیز نمایی از سنت‌ها و آیین‌ها به تماشا گذاشته میشد، اما دیگر چنین صحنه‌هایی در سینمای ایران دیده نمی‌شود.
تلویزیون نیز، از گذشته تا چند سال پیش، در قالب سریال‌های مختلف، به موضوع فرهنگ و سنت می‌پرداخت، اما مدت‌هاست که دیگری تجلی خاصی در این قاب تنگ دیده نمی‌شود.
اکنون که در سریال «رحیل» شاهد احیای سنت‌های دینی و ملی هستیم، احساس خوبی به مخاطب دست می‌دهد، پیران از دیدن آنها به وجد می‌آیند و جوانان دچار حیرت می‌شوند. رامین عباسی‌زاده که همزمان با تهیه‌کنندگی سریال رحیل، طراحی داستانی آن را برعهده داشته در عین طرح داستان پیچیده خود از هزارتوی مخوف تاریخ، توجه خود را به آیین‌های ایرانی هم به‌جا و با طرح ریزی داستانک‌های جالب انجام داده که قابل تقدیر است.
نقاشانی چون محمد مدبر و حسین قوللر آغاسی که از پیشگامان هنر نقاشی خیالی سازی یا قهوه خانه‌ای بوده و در همان مقطع زمانی که داستان «رحیل» اتفاق افتاده زیست داشتند و تمام نقاشان معروف قهوه خانه ای،از جمله:حسین همدانی،عباس بلوکی‌فر، فتح الله قوللرآغاسی،حسن اسماعیل زاده و...شاگردان مستقیم این دو هنرمند نام آورعرصه خیالی سازی بودند.
امیدواریم در سریال‌های دیگر نیز دوباره شاهد احیای سنت‌های دینی و ملی باشیم تا فرهنگ غنی ایران پایدار مانده و اشاعه پیدا کند.
انتهای پیام/ 121
