در تاریخ دوران دفاع مقدس ایران، ارتش بعثی عراق که از حمایت چندین کشورابرقدرت جهانی برخوردار بود جنگی نابرابر را به ایران تحمیل کرد که واکنش همه جانبه مجامع جهانی را در این تجاوز آشکار برانگیخت. در این شرایط، جوانان ایرانی به مقابله با این دشمن متجاوز رفتند و مرحله به مرحله با طراحی عملیات های مختلف دشمن بعثی را در خاک خودش و شهرها و خطوط مرزی ایران به عقب راندند و ناکام گذاشتند. در این میان، عملیات کربلای 5 در سال 1365 در زمره ی عملیات هایی بود که تلفات بسیاری از دشمن بعثی گرفت و سبب شد ارتش عراق که در عملیات کربلای 4 به تصور و خیال خام خود درصدد پیشروی از راه شلمچه به سمت خطوط مرزی و شهرهای ایران بود طراحی و انجام یک عملیات حساب شده آنچنان تلفات و خساراتی بر پیکره ی ارتش عراق وارد آورد که به ناچار از مواضع ایران عقب نشینی کردند. متن زیر نتیجه ی گفت و گوی خبرنگار حماسه و جهاد دفاع پرس با مهدی حاجی خداوردی خان راوی لشگر 27 محمد رسول الله است.
تنها در مورد رزمندگان عملیات کربلای 5 می توانم بگویم آدم هایی که در شلمچه به عنوان منطقه ی عملیات کربلای 5 بودند مرگ را به بازی گرفته بودند چون تنها چیزی که به مخیله ی این رزمندگانی که مرگ درتعقیب لحظه به لحظه و ثانیه به ثانیه ی آن ها بود و حتا به سراغشان نمی آمد همین نترسیدن، جنگیدن و ایستادگی شجاعانه در منطقه بود. من نیز با نظاره گری بر جانفشانی هایشان برحسب وظیفه در تلاش برای ثبت و ضبط وقایع عملیات کربلای 5 بودم
هوشیاری رزمندگان کربلای 5 خیال شوم عراق را باطل کرد
من از خود نمی گویم از رزمنده هایی با روحی بزرگ، دل نترس و شجاعتی بی نظیر می گویم.8 روز بود که در حفره هایی کوچک بدون سقف در پشت کانال ماهی دژ مانند مانده بودیم. در این شرایط سخت که امکان نشستن، برخاستن و تمام قد ایستادن نبود و من نام این حفره ها را زیرزمین گذاشته بودم رزمندگان با استقرار در این حفره ها آن را به عنوان سنگر و جان پناه خود و فرمانده ی لشگر انتخاب کرده بودند براین اساس در این شرایط آقای محسن رضایی فرماندهی وقت کل سپاه جسورانه در اقدامی به موقع با انتخاب شلمچه به عنوان انجام یک عملیات جدید با نام کربلای 5 که در همان محور عملیات کربلای 4 قرار داشت مهرابطالی بر خیال شوم ارتش بعث عراق زد که فکر می کردند نیروهای ایرانی نمی توانند از این موانع نفوذ ناپذیر عبور کنند و این یک نکته ی مهم بر قدرت نفوذ ایرانی ها برای ایجاد رخنه در موانع عراق در کربلای 5 و تصرف بخشی از مواضع دشمن شد. همین موضوع سبب شد که فرمانده ی وقت سپاه بر مواضع ارتش عراق در منطقه ی شلمچه حساس شود و به بررسی نقاط آسیب پذیر عراق در این منطقه به امید طراحی و انجام یک عملیات جدید بپردازد
طراحی یک عملیات فریب قبل از کربلای 5
با توجه به این که منطقه ی انجام عملیات کربلای 5 در نزدیکی همان منطقه ی کربلای 4 قرار داشت دشمن بعثی هیچ وقت احساس نمی کرد که نیروهای ایرانی بخواهند با پذیرش یک ریسک پذیری خاص در منطقه ی شلمچه نفوذ کنند و به انجام عملیات در این منطقه و نزدیک به محل شکست عراق بپردازند چون توقع ایجاد شده برای عراق این بود که نیروهای ایرانی قصد دارند که ازغرب و شمال منطقه ی شلمچه عملیات کنند.
کانال ماهی محور شناخت نقاط آسیب دشمن
بررسی مواضع نظامی ارتش بعث عراق و آگاهی یافتن فرماندهان عملیات از موانع دشمن در منطقه ی کانال ماهی سبب شد که نیروهای ایرانی از نقاط آسیب پذیر دشمن آگاه شوند تا براین اساس بتوانند با امید به انجام یک عملیات جدید در منطقه ی شلمچه و یکی از محورهایش کانال ماهی که موقعیت طراحی این عملیات را برای فرماندهی وقت کل سپاه فراهم میکرد عملیات کنند.
شلمچه مهمترین معبر اتصال تجهیزات عملیات
یک نکته ی اساسی دیگر درعملیات کربلای 5 که در محور کانال ماهی به انجام رسید این بود که رزمندگانی که به منظور انجام عملیات گسترده با یک پوشش خاص عملیاتی برای زمینگیر کردن دشمن در محور کانال ماهی و انهدام کامل مواضع و ادوات نظامی عراق حضور پیدا کرده بودند بتوانند در نخستین حمله ی خود به مواضع عراق به انهدام و تصرف بخشی از مواضع عراق بپردازند. در این مرحله پس از این که نیروها به کانال ماهی رسیدند به گسترش مواضع نظامی خود در محور سرپل پرداختند، به این صورت که رزمندگان با تصرف و انهدام بخشی از تجهیزات نیروهای ارتش بعث عراق که با آن در محور کانال ماهی حضور پیدا کرده بودند محور سرپل را گسترش دادند اما در صورتی همان نیروهای موج نخست اگر در این محور کانال ماهی به ادامه ی عملیات می پرداختند به یقین گشایشی بهتر در روند انجام عملیات ایجاد می شد اما چون شلمچه مهمترین معبر اتصال انتقال و فراهم شدن نیرو و تجهیزات درمحور کانال ماهی به شمار می آمد براین اساس برای این که رزمندگان بتوانند با سرعت کنش بیشتربه مقاصد و اهداف نهایی شان در کانال ماهی و چند محور مهم دیگر دست پیدا کنند براین اساس منطقه شلمچه به عنوان یک منطقه ی مهم در روند بهتر انجام گرفتن عملیات کربلای 5 به ویژه عملیات در کانال ماهی انتخاب شد.
تاکتیک و زمان دو عنصر غفلت عراق از طراحی عملیات کربلای 5
مهمترین عنصر ضعف عراق، غفلت در تاکتیک و زمان بود چون هرگز این مساله حتا به مخیله ی شان هم نمی رسید که نیروهای ایرانی بتوانند پس از این که یک بار در کربلای 4 در شرایط انهدام قرار گرفتند مجدد بخواهند پس از سازماندهی تجهیزات، ادوات و نیرو به انجام عملیات از منظر کلاسیک در منطقه ی شلمچه اقدام کنند. نکته دوم، مبحث تاکتیک ایرانی ها قبل از این که بخواهند به دشمن حمله کنند بود چون در این موقعیت، تلاش نیروهای ایرانی این بود که در تدارک انجام حمله ای از محل های جناحین آسیب پذیر عراق باشند براین اساس همین دو سه مولفه ی قابل اشاره در چند فاکتور مهمترین نقاط ضعف های دشمن بود که به عنوان پایه ی امتیاز، برتری قدرت و توانایی فرماندهان در طراحی و سازماندهی به موقع نیروها بود چون سازماندهی، طراحی و اجرای یک عملیات دیگر پس از شکست در یک چنین عملیات گسترده ای نظیر کربلای 4 بسیار زمان بر است.
نقش سپاه در کربلای 5
نقش و توانمندی فرماندهان سپاه در طراحی، سازماندهی نیرو وغافلگیر کردن دشمن برای انجام یک تاکتیک جدید در محور عملیاتی بسیار موثر بود چون نیروهای ایرانی توانستند با دو اقدام به موقع توجه دشمن بعثی را به خود معطوف کنند براین اساس یکی از امتیازات ویژه ی نیروهای ایرانی در انجام عملیات کربلای 5 قدرت ریسک پذیری بالای آقای محسن رضایی فرماندهی وقت کل سپاه بود، همچنین، تلاش سایر فرماندهان عملیات کربلای 5 نیز موثر در قدرت نفوذ و توانایی ریسک پذیری در این عملیات بود. مولفه ی دیگر در روند انجام عملیات کربلای 5 حضور به هنگام یگان عملیات کربلای 5 در حفظ گلوگاه های مهم و کلیدی منطقه ی عملیات بود چون پس از حضور به هنگام نیروهای موج نخست(مرحله ی یک عملیات)همزمان نیروهای موج دوم عملیات نیز از جمله لشگر 27 در کانال ماهی با قدرت برتر خود حضور پیدا کردند.
دلایل موفقیت ایران در کربلای 5
یکی از عناصر موفقیت ایران در عملیات کربلای 5 همین مولفه ی تهاجم نظامی نیروهای ایرانی به جناحین دشمن بود که توانستند ذهن ارتش بعثی عراق را برای انجام عملیات به خود معطف کنند به این منظور لشگر 27 برای اینکه بتواند در منطقه ی شلمچه دست به عملیات بزند با توجه به لایه های مختلف، مواضع و استحکامات عراق در منطقه با حدود 4 گردان حضور یافت. با توجه به امکانات عراق این متن تنها توصیف 8 روزعملیات لشگر 27 در پشت کانال ماهی در عملیات کربلای 5 است. اگر محور کانال ماهی برای انجام عملیات گسترش می یافت رزمندگان می توانستند به اهدافشان در این عملیات دست پیداکنند و دشمن بعثی نیز پس از قرار گرفتن در یک وضعیت بسیار غیر متعادل ناچار به عقب نشینی می شد. همچنین گلوگاه منطقه ی کانال ماهی برای ما وعراق از یک اهتمام خاص برخوردار بود براین اساس بود که رزمندگان یک جنگ 8 روزه ی بسیار سخت را در پشت کانال ماهی سپری کردند.
