آزادسازی مهران؛ شادی قلب امام و شکست راهبرد «دفاع متحرک» عراق

گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس: شهر «مهران» در دوران هشت سال دفاع مقدس، چهار بار بین نیرو‌های ایرانی و بعثی دست‌به‌دست شد؛ مهران برای اولین‌بار اواخر شهریور سال ۱۳۵۹ زمانی که ارتش بعث عراق حمله سراسری خود به خاک مقدس جمهوری اسلامی ایران را آغاز کرد، اشغال شد که ۳۵ ماه بعد رزمندگان اسلام در عملیات «والفجر سه» این شهر را به آغوش میهن اسلامی بازگرداندند. همچنین آخرین‌بار نیز مهران ۲۷ اردیبهشت سال ۱۳۶۵ به اشغال دشمن بعثی درآمد که این‌بار هم رزمندگان اسلام در عملیات «کربلای یک»، این شهر را از چنگال دشمن متجاوز پس گرفتند.

آزادسازی شهر «مهران» در عملیات «کربلای یک» در حالی صورت گرفت که امام خمینی (ره) مکرراً پیگیر آزادسازی این شهر بوده و ۲ بار به مسئولان جنگ فرموده بودند: «پس مهران چه شد؟»؛ بر این اساس عملیات «کربلای یک» اجرا و مهران مجدداً از چنگال دشمن متجاوز درآمد؛ آن‌گاه بود که امام امت، همان جمله‌ای که پس از آزادسازی خرمشهر فرمودند را دوباره تکرار و تأکید کردند: «مهران را هم خدا آزاد کرد» و رزمندگان اسلام نیز به‌دلیل این‌که امام امت مجدانه پیگیر آزادسازی مهران بودند، این شعار را بر در و دیوار این شهر نوشتند: «مهران آزاد شد؛ قلب امام شاد شد».

چگونگی اشغال مهران

ارتش بعث عراق در راستای راهبرد «دفاع متحرک» خود که پس پیروزی رزمندگان ایرانی در عملیات «والفجر هشت» و فتح شهر «فاو» به آن روی آورد، طرح اشغال شهر «مهران» را مورد تصویب قرار داد و در این رابطه یک فرماندهی عملیاتی مشترک با شرکت سرلشکر «ضیاء توفیق ابراهیم» فرمانده سپاه دوم، سرلشکر «ثابت احمد سلمان» فرمانده سپاه چهارم و سپهبد «طالع خلیل الدوری» فرمانده سپاه پنجم در منطقه میانی عملیات تشکیل شد؛ بر این اساس، سپاه دوم عراق در منطقه مهران وارد عمل شده و لشکر ۱۷ عراق با سه تیپ زرهی به همراه حدود پنج تیپ پیاده و از چند محور عمل کرد.

همچنین ارتش بعث عراق با به‌کارگیری ۲۶ گردان مختلط با پشتیبانی چندین اسکادران از هواپیما‌های پایگاه هوایی «واسط» عراق، در حالی که به شدت از سوی یگان‌های آتشبار زمینی حمایت می‌شدند، توانست هجوم خود را با تصرف ارتفاعات ۳۰۷ تپه رحمان و پاسگاه آبزیادی آغاز کرده و سپس موفق به قطع جاده دهلران - مهران شده و بدین‌وسیله شهر مهران را اشغال کند؛ این درحالی است که بعثی‌ها چندروز قبل از آن یعنی ۲۴ اردیبهشت نیز یک حمله شیمیایی را به شهر مهران صورت داده بودند.

پس از اشغال مهران و پیگیری‌های حضرت امام خمینی (ره) برای بازپس‌گیری این شهر؛ لذا بازپس‌گیری مهران در دستور کار قرارگاه «نجف اشرف» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت. این درحالی است که ارتش بعث عراق پس از اشغال مهران، با تبلیغات گسترده‌اى سعى کرده بود تا اشغال این شهر را همسان با پیروزى رزمندگان ایرانی در عملیات «والفجر هشت» و فتح «فاو» قلمداد کند؛ از این رو اعلام کرد که تنها در مقابل عقب‌نشینى جمهورى اسلامى از عراق و مشخصا فاو، مهران را باز پس خواهد داد؛ اما با وجود ادعا‌ها و شرایطی که عراق برای خروج از مهران اعلام کرده بود، برخى شواهد نشان مى‌داد که علی‌رغم شکست دشمن در حملات قبل از آن، از حملات زمینى خود دست بر نداشته و با عنوان دفاع متحرک، همچنان در محورهایى خود را آماده تک مى‌کند؛ لذا چنانچه نیروهاى خودى به دشمن زمان مى‌دادند، علاوه بر از دست دادن نقاط استراتژیک و بعضى شهرهاى مرزى، ممکن بود برروى روحیه نیروهاى خودى نیز اثر سوء بگذارد و تبعات سیاسى هم براى نظام به‌دنبال داشته باشد و تصرف هر نقطه شبیه مهران، باعث تقویت روحیه دشمن شود. (بیشتر بخوانید)

عملیات کربلای یک

بر این اساس؛ بازپس‌گیری مهران در دستور کار یگان‌های قرارگاه نجف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت. یگان‌های سپاه پاسداران در ابتدا سعی کردند تا با عملیات مهندسی و زدن خاکریز، مواضع خود را حدود ۱۰ کیلومتر به خط اول ارتش عراق نزدیک کنند؛ در این مرحله لشکر ۲۵ کربلا پیشروی شبانه با بلدوزر‌ها را آغاز کرد. لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) نیز با عبور از مواضع کمین دشمن، ۱۱ تن از نیرو‌های آن‌ها را به اسارت گرفت و سپس با شناسایی‌های انجام‌شده عملیات «کربلای یک» طرح‌ریزی شد؛ درحالی که پیش از اجرای عملیات، بیشترین نگرانی فرماندهان کمبود نیرو و مهمات بود؛ لذا فرمانده سپاه پس از جلسه با فرماندهان یگان‌های عمل‌کننده تفألی به قرآن زد و این آیه آمد: «أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَى نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ» (به کسانى که جنگ بر آنان تحمیل شده رخصت [جهاد] داده شده است؛ چراکه مورد ظلم قرار گرفته اند و البته خدا بر پیروزى آنان سخت تواناست).

سرانجام عملیات «کربلای یک» با رمز مبارک «یا ابوالفضل‌العباس (ع)» از ساعت ۲۲:۲۰ شامگاه دوشنبه نهم تیر سال ۱۳۶۵ آغاز شد. در عملیات «کربلای یک» ۷۲ گردان برای اجرای عملیات برآورد شده بود که تنها ۳۳ گردان از لشکر‌های ۲۵ کربلا، ۲۷ محمدرسول‌الله (ص)، ۱۷ علی‌بن‌ابی‌طالب (ع)، ۴۱ ثارالله (ع)، ۱۰ سیدالشهداء (ع) و ۵ نصر و همچنین تیپ‌های ۲۱ امام رضا (ع)، ۱۵ امام حسن (ع) و ۳۸ ذوالفقار برای اجرای آن اختصاص یافت؛ این در حالی بود که استعداد ارتش عراق در این منطقه ۴۲ گردان پیاده و شش گردان زرهی و ۱۵ گردان توپخانه بود.

آغاز عملیات آزادسازی «مهران» با رمز مبارک «یا ابوالفضل‌العباس (ع)»

پس از آغاز عملیات «کربلای یک» طوفان و گرد و غبار، منطقه را فرا گرفت که موجب تیراندازی دشمن و پرتاب گلوله‌های منور شد؛ ولی پس از یک ربع خاتمه یافت و سرانجام با یک مانور احاطه‌ای دو طرفه و با حمله لشکر ۱۷ علی بن ابی طالب (ع) به ارتفاعات قلاویزان به عنوان محور تلاش اصلی، رزمندگان سپاه اسلام موفق شدند شهر مهران را در روز دوم عملیات دوباره از ارتش بعثی عراق پس بگیرند.

در عملیات «کربلای یک»، علاوه‌بر شهر مهران، حدود ۲۲۰ کیلومتر مربع از سرزمین‌های ایران و نیز ارتفاعات مهم قلاویزان و از جمله قله‌های ۲۲۳ و «جبل حمرین» و نیز پاسگاه «دراجی» آزاد شد. عملیات «کربلای یک» شش روز به طول انجامید و در این مدت، تیپ‌های گارد ریاست جمهوری عراق چندبار پاتک کردند؛ ولی موفق نبودند.

آزادسازی مهران با شرکت حدود ۴۰ هزار رزمنده و با مجروح شدن ۴ هزار و ۵۰۰ نفر و همچنین شهادت ۹۱۳ نفر از آن‌ها از جمله شهیدان «داودآبادی» و «سید محمدرضا دستواره» از فرماندهان لشکر ۲۷ محمدرسول‌الله (ص) به ثمر رسید. همچنین، هزار نفر از نظامیان بعثی در این عملیات اسیر و حدود ۲ هزار و ۸۰۰ نفر آن‌ها مفقود شدند.

عملیات «کربلای یک» که از عملیات‌های بسیار موفق دوران دفاع مقدس و پایانی بر سیاست دفاع متحرک ارتش متجاوز عراق بود، نشان داد که ایران در جنگ کوهستان دست برتر را دارد؛ بنابراین پس از این عملیات، تحرک مهم دیگری از ارتش بعث عراق تا ماه‌های پایانی جنگ مشاهده نشد و ارتش بعث عراق دوباره به سیاست استقرار و پدافند مؤثر از زمین روی آورد. از سویی دیگر نیز به‌دلیل این‌که عملیات «کربلای یک» پس از پیروزی در عملیات «والفجر هشت» و فتح «فاو» انجام شد، این امید را در مسئولان کشور پدید آورد که ایران توان پایان دادن به جنگ از راه نظامی را دارد.

انتهای پیام/ 113