به گزارش گروه سیاسی دفاع‌پرس، کودتای ۲۸ مرداد یکی از اتفاقات مهم در تاریخ ایران محسوب می‌شود که منجر به چرخش قدرت از نظام دموکراتیک و مردم سالارانه‌ای که مصدق نخست‌وزیر آن بود، به سمت یک نظام سیاسی دیکتاتوری شد.
کودتای ۲۸ مرداد طبق اسناد و مدارک موجود با طراحی سرویس‌های امنیتی انگلستان و آمریکا انجام شد، اما نقش عوامل داخلی MI۶ و CIA نیز بسیار برجسته بود.
یکی از گروه‌های مهم که در کودتای ۲۸ مرداد نقش موثری را ایفا کرد، گروه نظامیان به رهبری فضل‌الله زاهدی بود. در واقع افسران طرفداران سلطنت از طریق «کمیته نجات وطن» که سرلشکر زاهدی در راس آن بود و بعد با همکاری فرمانده آمریکایی کودتا یعنی روزولت، نظامیان و افسرانی را که پست‌های حساس داشتند، قانع کردند تا در اجرای کودتا همراه آنان باشند.
ازجمله این افراد می‌توان به سرتیپ نادر باتمانقیلچ، سرتیپ حسین آزموده، سرتیپ عباس فرزانگان و سرگرد پرویز خسروانی اشاره کرد که نقش موثری در کودتا داشتند. البته نباید از این نکته حائض اهمیت گذشت که اکثرا نظامیان تحت امر مصدق افرادی با شخصیت به اصطلاح وسط باز بودند که همین امر باعث شده بود تا پس از همراه شدن نیروهای شهربانی با کودتاچیان و عزل رئیس شهربانی توسط مصدق، نیروهای نظامی دیرتر برای دفاع از دولت به خیابان بیایند.
از دیگر بازیگران تاثیرگذار داخلی کودتا ۲۸ مرداد می‌توان به اشرف پهلوی اشاره کرد که همواره ضد مصدق موضع داشت و به همین واسطه توسط مصدق تبعید شده بود، اما به بهانه مسائل شخصی در مرداد ماه ۱۳۳۲ به ایران بازگشت و هماهنگی بخشی از نیروهای کودتا به کمک اسدالله رشیدیان و رساندن یک نامه از مقامات انگلیسی - آمریکایی به محمدرضا پهلوی را بر عهده گرفت.
از دیگر افرادی که در کودتای ۲۸ مرداد نقش قابل توجهی را ایفا کردند برادران رشیدیان بودند. باید توجه داشت که برادران رشیدیان (اسدالله، سیف‌الله و قدرت‌الله) در کودتای آمریکایی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ نقش عمده‌ای را به عنوان عوامل انگلستان ایفا کردند و در حالی که همه از فضل‌الله زاهدی به عنوان عامل اصلی کودتا نام می‌بردند، این سه برادر، صاحب چندین بانک و شرکت بزرگ تجاری بودند و در شهرک‌سازی با شاه و برادرانش همکاری می‌کردند؛ به گونه‌ای که در شهرک گلساردشت، با بنیاد پهلوی ۲۰ درصد مشارکت داشتند. برادران رشیدیان برای دخالت دادن اشرف پهلوی در کودتا، در خرداد ۱۳۳۲ وارد فرانسه شدند و با او ملاقات کردند.
شروع کودتا در ۲۸ مرداد با تظاهرات از جنوب تهران آغاز شد که هماهنگ کننده و گرداننده این تظاهرات اراذل و اوباشی مانند شعبان جعفری و حسین اسماعیل‌پور معروف به «رمضون یخی» بودند. در واقع این افراد به دلیل روحیه سلطنت‌طلبی و پول‌پاشی‌های سرویس‌های خارجی در صبح ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ شعار جاوید شاه و مرگ بر مصدق سر دادند و با حمایت کامل سرویس‌های اطلاعاتی رهبری اعتراضات را در دست گرفتند.
از دیگر عوامل داخلی کودتای ۲۸ مرداد، برخی از سیاستمداران معروف و هوادار انگلیس نظیر سیدضیاءالدین طباطبایی و جمال امامی بودند. در واقع انگلیسی‌ها تلاش می‌کردند زمینه‌های نخست‌وزیری طباطبایی را فراهم کنند. آنها حتی پیش از آنکه مصدق، زمام امور را به دست گیرد، شاه را برای نخست‌وزیری سیدضیاءالدین، زیر فشار گذاشته بودند. شاه ظاهراً با این امر موافق بود و گویا در همان موقع که مجلس، مصدق را برای نخست‌وزیری معرفی کرد، با سیدضیاءالدین در این‌باره درحال گفت‌وگو بود. جمال امامی هم مدیریت فراکسیون حامی انگلستان در مجلس را برعهده داشت که سعی در مختل کردن مجلس داشتند.
نقش عوامل داخلی در روز ۲۸ مرداد را در صورتی می‌توان به خوبی درک کرد که از شکست کودتا در تاریخ ۲۵ مرداد مطلع بود. در روز ۲۵ مرداد ماه یعنی درست سه روز قبل از اجرای نقشه، کودتا شکست خورده بود و عملا سرلشکر زاهدی هم شکست را پذیرفته بود، اما روزولت از این امر دست نکشید و با اتکا به همین عناصر داخلی علی‌الخصوص نظامیان و افسران و افرادی مانند اراذل و اوباش که از طرف سرویس‌های اطلاعاتی هماهنگ شده بودند، نقشه شکست خورده کودتا را اجرا و به پیروزی تبدیل کرد.
انتهای پیام/
