نماینده مجلس: سیاست مشخصی برای گزینش اتباع خارجی نداریم/ طرح جامع کمیسیون شوراها درباره اتباع به زودی به صحن می‌آید+ فیلم

گروه سیاسی دفاع‌پرس-پوریا کریم‌پور؛ حضور «مرتضی محمودی» نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس دوازدهم در خبرگزاری دفاع مقدس فرصتی بود برای گپ‌وگفتی در موضوعات مختلف با او، از جمله «ورود اتباع غیرقانونی به کشور» که این بخش را در ادامه می‌خوانید؛

معضل اتباع غیرقانونی برای بسیاری از کشورهای آمریکایی و اروپایی مشهود است

دفاع‌پرس: از سویی شاهدیم که حضور اتباع غیرقانونی در کشور طی سال‌های اخیر رشد چند برابری داشته است و این مسئله کشور را با معضلات جدی اقتصادی، اجتماعی و امنیتی مواجه کرده است. از سویی دیگر نیز بسیاری از نمایندگان فعلی مجلس دوازدهم و رئیس جمهوری در انتخابات وعده رفع این مشکل را داده‌اند. هم اکنون از حیث قانونگذاری و اجرایی مجلس و دولت چه اقداماتی جهت رفع این معضل انجام داده‌اند؟

موضوع اتباع خارجی موضوع خلق‌الساعه یا برای امروز و چند روز گذشته نیست. معضل اتباع غیرقانونی موضوعی نه مختص کشور ما بلکه در بسیاری از کشورها به عنوان یک چالش جدی تحت عنوان مهاجرین و به طور خاص مهاجرین غیر قانونی مطرح است. در کشورهای اروپایی و در آمریکا به خوبی معضل اتباع غیر قانونی و مهاجرین را شاهد هستیم. همه مردم دنیا دیدند که مردم مهاجر مکزیک چه هجومی به مرزهای آمریکا داشتند و اتفاقاتی که به دنبال آن افتاد تا چه میزان احساسات عمومی مردم دنیا را جریحه‌دار کرد. در واقع دولت آمریکا اقدام به جداسازی فرزندان مهاجرین از خانواده‌های خود، قرنطینه آنها و بسیاری از رفتارهای ناشایست غیرقانونی کرد. و بعد هم دیوارها و موانع بسیار سختی در مرز با مکزیک ایجاد کرد. اما باز هم آمریکا در مقابل خیلی از این درخواست‌ها و در واقع هجمه‌ای که برای مهاجرت به آمریکا و ورود به خاک آمریکا بود کوتاه آمد. زیرا در افکار عمومی جهان وجهه آمریکا بسیار بد جلوه داده شد. بحث مهاجرت در فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی و در کشورهای همسایه ما مانند ترکیه به صورت جدی موضوعیت دارد.

اعداد و ارقام حضور اتباع در ایران غیر کارشناسی است

موضوع اتباع غیر قانونی به عنوان یک چالش جدی برای بسیاری از کشورها  و برای ما به عنوان یک ابر چالش مطرح است. علت اینکه در کشور ما به عنوان چالش مطرح شده است، نداشتن یک حکمرانی دقیق، جامع و درست در کشور در مواجهه با این موضوع حساس است. بحث مهاجرت و ورود اتباع خارجی به کشور ما نسبت به سایر کشورها وضعیت بهتری هم دارد. ما نسبت به بعضی کشورها از جمعیت کمتر اتباع برخورداریم. بعضی کشورها تا 20 میلیون مهاجر غیرقانونی دارند. رقم های متفاوتی در آمریکا، کشورهای آمریکای مرکزی، کشورهای آسیایی و کشورهای اروپایی‌ عنوان می‌شود. در کشور ما اعداد رسمی و غیر رسمی مختلفی وجود دارد. البته من به هیچ عددی اشاره نمی‌کنم. چون این اعداد به خودی خود می‌تواند حساسیت‌زا باشد. بنابراین بیان اعداد و ارقام در این زمینه کاری غیر کارشناسی است. ما در کشور به دلیل وجود اتباع غیرقانونی و اتباع پنهان که به صورت پنهانی و قاچاق وارد کشور شده اند، آمار دقیق کارشناسی نداریم. لذا نمی‌توانیم درصد دقیق و عدد درستی را بگوییم.

به دلیل مسائل انسانی و اخلاقی ناگزیریم که از بسیاری برخوردها با اتباع صرفنظر کنیم

اما در دو سه سال اخیر به ویژه با تغییر حکومت در افغانستان و در چند سال اخیر با بعضی اتفاقات در کشور پاکستان، تحولات سیاسی، تغییر حاکمیت‌ها، چالش‌های بزرگ امنیتی که در بعضی کشورهای همسایه اتفاق افتاد، ورود اتباع به کشور ما عدد بسیار بالایی را به خودش اختصاص می‌دهد که این مسئله موج شدیدی از انتقادات را ایجاد کرده است. به همین خاطر وقتی این اعداد و ارقام مطرح می‌شود، افکار عمومی و حتی ذهنیت مسئولین ما نسبت به این ورود غیرقانونی به کشور خدشه‌دار می‌شود.

از سویی دیگر آسیب‌های اجتماعی گسترده‌ای رقم می‌خورد. گاهی اوقات مسائلی وجود دارد که شما ناگزیرید در مقابل آن کوتاه بیاید. یعنی با یک رویکرد انسانی روبرو هستید. موضوع اتباع یک بعد انسانی و به ویژه در کشور ما در مواجهه با همسایگانمان بعد دینی و مذهبی دارد. کشورهای مسلمان که غالباً دارای درصد بالایی از شیعیان و درصد بالایی از اشتراکات فرهنگی و قرابت‌های حتی فامیلی و قومیتی با مردم ایران دارند کار را در مواجهه با اتباع غیرقانونی کمی سخت می‌کنند. از این جهت ما با خیلی از کشورهای دنیا متفاوتیم. یعنی برخورد با اتباع خارجی و مهاجرین غیرقانونی به کشور ما از یکسری زمینه‌های انسانی بارز و شاخص برخوردار است که ابعاد مختلف فرهنگی، عاطفی، اجتماعی و حتی امنیتی دارد که ما نمی‌توانیم همه این مسائل را نادیده بگیریم.

سیاست مشخصی برای گزینش اتباع خارجی نداریم

عموماً قاعده و ظرفیت برای پذیرش مهاجرین و اتباع برای هر کشوری تعریف شده است و آن کشور پذیرفته است که بر اساس آن قاعده اقدام به پذیرش اتباع و مهاجرین کند. ما هم در همین چارچوب در سال‌های گذشته یکسری برنامه‌هایی که تحت عنوان قانون خاص یا تحت یک ضابطه یا حکمرانی مشخصی مقطعی نامگذاری شده است را پیش‌بینی کرده‌ایم. ما برای مقابله با مهاجرین غیرقانونی غالباً برنامه و اقدامات مقطعی داشته‌ایم، اما اکنون در شرایطی هستیم که به دلیل مسائل گوناگون در کشورهای همسایه‌مان شاهد رشد چند برابری و غیرقابل پذیرش اتباع غیر قانونی هستیم. در واقع ورود اتباع از طرفی بی‌قاعده و بی‌ضابطه است و از طرف دیگر برخی آسیب‌هایی که در سال‌های اخیر به دلیل حجم بالای حضور اتباع خارجی و عدم نظارت ایجاد شده است، انتظارات جدی برای مقابله با این وضعیت به وجود آورده است. همچنین مسئله دیگر عدم تمایز بین افرادی است در کشور با حفظ منافع ایران وارد می‌شوند با افرادی که قرار است به عنوان یک معضل وارد کشور ما بشوند. بین این افراد هیچ تمایزی ایجاد نشده است و متاسفانه هیچ سیاستی برای گزینش اتباع خارجی در جمهوری اسلامی به تناسب نیازهای کشور و به تناسب سیاست‌های کشور وجود ندارد. من به جرات می‌توانم بگویم اصلا ما سیاستی نداشته‌ایم و حکمرانی ما در این بخش شدیداً دچار نقص است.

حضور اتباع با ضابطه مشخص می‌تواند فرصت طلایی باشد

ما در بحث مهاجرت و در بحث حضور اتباع گلایه‌هایی را داریم و این گلایه‌های ما به صورت جدی در مورد بی‌ضابطه بودن حضور اتباع و آسیب‌هایی اجتماعی است که به دنبال آن ایجاد می‌شود، حضور اتباع خارجی در ایران از حد خودش و از سقف مورد توجه حاکمیت خارج شده است. اما اگر حضور اتباع در کشور دارای یک قانون مشخص و یک چارچوب ضابطه‌مند و یک حکمرانی درست باشد، می‌تواند فرصت طلایی برای هر کشور به وجود بیاورد.

ژاپن در برهه‌ای شدیدا نیازمند نیروی کار برای تقویت صنعت و اقتصاد خود بود و بر همین اساس نیز مهاجرینی را به صورت ضابطه‌مند پذیرش کرد. در سه یا چهار دهه پیش در کشور ما افراد متعددی برای کار به ژاپن می‌رفتند. کشورهای دیگر هم همین سیاست را دارند یعنی اتباع و حضور اتباع را به ویژه در بخشی که مربوط به نیروی کار و کمک به توسعه و چرخیدن چرخ‌های صنعتی و اقتصادی می‌شود، بسیار ضابطه‌مند می‌کنند. همه کشورها برای جذب سرمایه ضابطه مشخصی برای پذیرش اتباع دارند. حتی امتیازهایی امروز در بعضی کشورها به اتباع داده می شود. ما هم فارغ از اینکه این اتباع افغانستانی، پاکستانی، عراقی، ترکیه‌ای و یا از کشورهای عربی خلیج فارس و از کشورهای قفقاز باشند باید ضابطه‌ای برای پذیرش اتباعی که حضورشان برای کشور مفید است ایجاد کنیم. تبعه‌ای که ایران را به عنوان یک پناهگاه انتخاب می‌کند و می‌تواند منجر به پیشرفت ایران شود قطعاً باید مورد حمایت ما قرار بگیرد.

حساسیت بیش از حد برای حضور اتباع افغانستانی یک طراحی امنیتی از سوی دشمنان است

اگر چارچوب مشخص، قوانین مشخص و قوانین بازدارنده از آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی و امنیتی و قوانینی که محدودیت‌های مشخص را برای اتباع ایجاد کند، رصد کاملا الکترونیک اتباع را به همراه داشته باشد تا حضور آنها کاملا معنادار تعریف شود، حتما باید کشور از ظرفیت اتباع مفید استفاده کند. مردم هم باید بدانند به هر حال ما در مواجهه همین اتباعی که امروز یک ابرچالش جدی در کشور به واسطه ورود بیش از اندازه و بی‌ضابطه و بی‌قانونشان داریم از مسوئلان ذی‌ربط گله‌مند هستیم. این مسئله حاشیه‌های جدی هم ایجاد کرده است. اما مردم باید بدانند بخشی از هجمه‌ها به اتباع به ویژه به خواهران و برادران عزیز افغانستانی که منجر به تحریک بخش عمده‌ای از جامعه ایرانی شده است به ویژه در فضای مجازی ناشی از یک شیطنت رسانه‌ای است که بدخواهان کشور و دشمنان مشترک ما و مردم عزیز افغانستان با هدف برهم زدن رابطه این دو کشور طراحی کرده‌اند. این تحریک اجتماعی یکی از نقاط بسیار حساسیت برانگیز بین روابط ما و افغانستان است. در موضوع اتباع به راحتی نمی‌توانیم، هر چیزی که وجود نداشته است هم به آن اضافه کنیم تا به یک چالش بزرگتر از واقعیت موجود دامن بزنیم. در غیر اینصورت حاکمیت، مسئولین و مردم در بحران جدیدتری که ناشی از فضای رسانه‌ای طراحی شده توسط دشمنان ما است گرفتار می‌شوند. ما باید موضوع اتباع را در یک فضای غیر احساسی و در یک فضای کاملا غیر عاطفی و با نگاه منطقی و عقلانی متناسب با منافع جمهوری اسلامی و با رویکردهای انسانی و اخلاقی جامعه ایران و حکومت شیعی و حکومت اسلامی مورد بررسی قرار دهیم و درخصوص آن تصمیم‌گیری کنیم. البته این ملاحظات دلیلی نمی‌شود که ما سرعت عمل لازم را در رفع این معضل نداشته باشیم.

ورود جدی مجلس برای ساماندهی اتباع خارجی

ما در کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس در چند روز اخیر به واسطه پیام‌های متعددی که هم از مردم و هم از برخی دستگاهها داشتیم جلساتی را با وجود اینکه در ایام تعطیلی مجلس بود طی سه یا چهار روز با اعضای کمیسیون، نمایندگان دستگاه‌های امنیتی و انتظامی و دستگاه‌های اداری داشتیم. کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس، سایر کارشناسان حوزه‌های متعددی که مربوط به این بخش می‌شدند در این جلسات حضور داشتند. در این جلسات موضوع اتباع در یک فضای بسیار صمیمی ولی دقیق و کارشناسانه مورد بررسی قرار گرفت. ان‌شالله به زودی خبرهای خوبی در این خصوص ارائه خواهیم داد. البته این طرحی که اخیراً در مجلس مطرح شده یک قانون آینده نگر است و انشالله بتوانیم برای اولین بار در جمهوری اسلامی بعد از این همه سال‌ بلاتکلیفی و عدم حکمرانی مناسب موضوع اتباع خارجی را فارغ از اینکه همسایگان باشند یا از کشورهای دوردست حل و فصل کنیم.

لزوم ایجاد یکپارچگی برای رسیدگی به موضوع اتباع

ما باید یک قانون منسجم، جامع و یکپارچه برای این موضوع بنویسیم. چند سالی است که در وزارت کشور دستگاهی ایجاد شده است که وظیفه رسیدگی به شرایط اتباع خارجی را دارد، این در حالی است که ما دستگاه های دیگری هم داریم که مسئله اتباع را پیگیری می کنند، به طور کلی پراکندگی و موازی کاری در زمینه اتباع سبب شده است تا ما نتوانیم وضعیت اتباع را به صورت یکپارچه و اثربخش رسیدگی کنیم. متأسفانه این دستگاه‌ها هیچ هماهنگی با یکدیگر ندارند و وقتی در زمینه اتباع انتقاداتی مطرح می‌شود و کم و کاستی‌هایی به وجود می‌آید هیچکدام مسئولیت را نمی پذیرند. چرا؟ چون یک دستگاه و یک نهاد واحد برای رسیدگی به این امر وجود ندارد. الان یکی از اولویت‌های مجلس و دولت که تا کنون در قالب لوایح و طرح‌ها مطرح شده است ایجاد یکپارچگی در زمینه مدیریت مسائل مربوط به اتباع است. در روزهای اخیر کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس اهتمام ویژه‌ای نسبت به این مهم داشت. به لطف خدا این اراده تبدیل به عمل شد و جلساتش تا حالا چندین مرتبه به صورت کارشناسی دقیق و کاربردی برگزار شد تا قانون جامعی که مد نظر است به تصویب برسد.

طرح کمیسیون شوراها به زودی به صحن می‌آید

اولین هدفمان اجماع سازی ظرفیت‌ها برای یک دستگاه است که ماموریت‌ و ساختار مشخص برای ساماندهی اتباع و البته پاسخگویی لازم را به مجلس و سایر نهادهای ذیربط را دارد. این بدان معنا نیست که شئون همه دستگاه‌هایی که تا کنون در این مسئله بوده‌اند رعایت نمی‌شود، بلکه مجلس همه این مسائل را به صورت جامع بررسی کرده است. تاکنون کمیسیون شوراها به صورت کارشناسی همه این موضوعات را بررسی کرده است و انشالله در مرحله بعد در صحن مجلس این طرح رأی می‌آورد و به قانون تبدیل می‌شود. انشالله نمایندگان به دلیل حساسیتی که چند وقت اخیر ایجاد شده کمک خواهند کرد این طرح جامع هر چه زودتر تصویب شود تا در بخش‌های بعدی هم توسط شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام مورد رسیدگی قرار بگیرد.

اگر این مسیر به سرعت طی شود، تصور ما این است که بتوانیم قانون بسیار خوبی که حکمرانی شایسته و مناسبی برای ساماندهی اتباع پیش‌بینی می کند را داشته باشیم که در طول تاریخ انقلاب کم نظیر است. در بخشی از این قانون همه مواردی که برای اشتغال و چرخیدن چرخ‌های تولید، صنعت، کشاورزی و بخش های مختلفی که بسیاری از اتباع در آن مشغول هستند یک قاعده کاملاً صحیح و ضابطه‌مند تعریف شده است. و در بخش دیگر هم که مربوط به اتباع غیر قانونی در کشور است، نسبت به تعیین تکلیف و خروج آنها تکالیف قانون خوبی دیده شده است و انشالله در مجموع چه آنهایی که ماندند چه آنهایی که خارج شدند همه در یک بانک اطلاعاتی دقیق اطلاعتشان ثبت شود. در واقع ما باید یک رفتار صحیح که هم منافع ملی و  هم امنیت ملی و هم منافع اتباع عزیز را حفظ کند داشته باشیم تا خدشه‌ای بین روابط ما با کشورهای همسایه ایجاد نشود. 

انتهای پیام/371