نظری: هیچ هنری به اندازه شعر، واقعیت انقلاب را به دوش نکشیده است/ قزوه: نیازمند نقد شعر انقلاب اسلامی هستیم

به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، نشست رسانه ای پنجمین جشنواره شعر انقلاب اسلامی، امروز شنبه 24 بهمنماه با حضور فاضل نظری معاون هنری و مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری و علیرضا قزوه دبیر هنری جشنواره و مدیر مرکز آفرینشهای ادبی حوزه هنری در سالن امیر حسین فردی حوزه هنری برگزار شد.

فاضل نظری، معاون هنری حوزه هنری، در این مراسم گفت: آنچه جشنواره شعر انقلاب اسلامی را با دیگر جشنوارههای مشابه متمایز میکند، عنوان آن و اهدافی است که این جشنواره آنها را دنبال میکند. سوال اصلی این است که شعر انقلاب اسلامی چیست؟ و آیا مفهوم شعر انقلاب به جایگاهی رسیده است که بتوان برای آن جشوارهای مجزا برگزار کرد؟

به نقل از حوزه هنری، وی با بیان اینکه شاید هیچ رشته هنری در کشور ما به اندازه شعر واقعیت و آرمانهای انقلاب اسلامی به دوش نکشیده باشد، گفت: شعر انقلاب مفهومی است که در هوای انقلاب اسلامی نضج یافته و واقعیت خود را از انقلاب اسلامی به دست آورده است. این مفهوم روایتگر واقعیت انقلاب اسلامی است؛ آن گونه که در جامعه ما رشد و گسترش یافته است. همه رشتههای هنری دیگر از جمله سینما و تجسمی و موسیقی و... اگر هم پسوند انقلاب را یدک میکشند، کارکرد و جایگاه و اهدافشان متمایز از شعر انقلاب اسلامی است.

این شاعر اظهار کرد: شعر انقلاب اسلامی یعنی اولا شعری که در بستر انقلاب روئیده است و ثانیا شعری است که با ارزشهای محوری انقلاب اسلامی رشد کرده است. برای اینکه بدانیم ارزشهای محوری انقلاب اسلامی چیست شاید بهترین راه رجوع به آموزهها و فرمایشات مقام معظم رهبری باشد که ایشان درباره شعر انقلاب فرمودند: «شعر انقلاب در واقع در خدمت اهداف و آرمانهای انقلاب یعنی عدالت، انسانیت، وحدت، رفعت ملی، پیشرفت همهجانبه کشور و انسانسازی است».

نظری توضیح داد: این مفاهیم در پیشانی شعر انقلاب اسلامی و هدف جشنواره شعر انقلاب اسلامی هم همین مفاهیم از جمله عدالت، انسانیت، وحدت و رفعت ملی و... است. شعری که به انسانیت و عدالت میپردازد شعر انقلاب است. نباید شعر انقلاب را در توصیف برخی وقایع تاریخی یا بیان جغرافیای انقلاب اسلامی ایران خلاصه کرد.

معاون هنری حوزه هنری گفت: بنابراین شعر انقلاب اسلامی نه تنها یک تفاوت مفهومی با دیگر جشنوارههای کشور دارد، بلکه از نظر کارکرد هم با آنها متفاوت است. یکی از کارکردهای این جشنواره آن است که چهرههای جدیدی را در حوزه شعر انقلاب اسلامی با مشخصههایی که به آنها اشاره کردم کشف و معرفی کند، همچنین تلاش میکند دستاوردهای شاعران انقلاب اسلامی را بروز و ظهور دهد و به دست مخاطبان برساند.

نظری شعر را زبان آرمانهای یک جامعه خواند و گفت: آرمانشهری که مردم دنبال میکنند بارها و بارها در جوامع مختلف در زبان شعر روایت شده است، شعر انقلاب اسلامی هم واجد آرمانهایی است که مردم ما در انقلاب اسلامی دنبال کرده و میکنند و از این نظر این شعر آرمانخواهانه میتواند در کشورها و جوامع دیگر هم به اشتراک گذشته شود و دیگران را هم به این آرمانخواهی سوق دهد.

وی ادامه داد: از این نظر من فکر میکنم وقت آن رسیده که جشنواره شعر انقلاب اسلامی را در سطوح بینالمللی برگزار کنیم و امیدوارم این اتفاق با همت برگزار کنندهگان این جشنواره در سال آینده رخ دهد تا تجربههای انقلابی شاعران کشور ما با شاعران و شعردوستان کشورهای مختلف منطقه به اشتراک گذاشته شود.

وی با بیان اینکه جشنواره یکی از راههای شناسایی و رشد هنرمندان است، توضیح داد: بیشترین استقبال در رشتههای هنری توسط همین جشنوارهها بوده و جشنوارههای حوزه هنری از جدیترین اتفاقات هنری کشور محسوب شده و میشوند. قطعا نمیتوان گفت که یک شاعر به دلیل حضور در یک جشنواره خاص تبدیل به چهره شاخصی شده است، ولی از سوی دیگر هم نمیتوان انکار کرد که بسیاری از چهرههای برجسته هنری به دلیل ارتباطشان با برخی جشنوارهها به جایگاهی رسیدهاند که اگر همین ارتباط را با دیگر جشنوارهها برقرار میکردند قطعا به آن جایگاه مطلوب نمیرسیدند.

فاضل نظری ادامه داد: جشنوارههای حوزه هنری همواره تلاش کردهاند از این نظر جایگاه مطلوب و جدیای داشته باشند و به رشد و تعالی هنرمندان توجه نشان دهند. از سوی دیگر در خود حوزههای هنری چه در استانها و چه در تهران همواره کلاسها و کارگاههایی برگزار شده و میشود تا هنرمندان بتوانند فارغ از برگزاری جشنوارهها به رشد و کمالیابی هنری خود بپردازند.

این شاعر انقلاب اسلامی بیتوجهی جامعه دانشگاهی کشور به شعر انقلاب اسلامی را مورد سرزنش و انتقاد قرار داد و گفت: سالهاست که دانشگاههای ما چه آگاهانه و چه ناآگاهانه به دستاوردهای شعر انقلاب اسلامی در دهههای اخیر بیتوجهی کردهاند و این سرمایه معنوی بزرگ را نادیده گرفتهاند. مراکز آکادمیک ما باید به عنوان یک پدیده اجتماعی بزرگ به ظهور نسل بزرگ شاعران انقلاب اسلامی توجه نشان دهند و آثار زیادی که در این زمینه خلق و منتشر شده است را ببینند.

معاون حوزه هنری افزود: بعد از انقلاب اسلامی حجم آثار شعری که خلق و منتشر شده است، واقعا بینظیر بوده است. یعنی چه در چه در حجم شعر و چه در سطح محتوا و مضمون خلق این همه شعر واقعا بدیع است و اگر واقعهای مانند انقلاب اسلامی رخ نمیداد شاید باید صدها سال میگذشت که این حجم از شعر در این سطح هنری و مضمونی خلق و منتشر شود. با این حال معلوم نیست چرا دانشگاهها ما به این میزان از هنر و ادبیات شاعران نسل ما بیتوجه هستند.

وی در پایان گفت: در چنین فضایی، و البته در جامعهای که فضای مجازی و شبکههای اجتماعی امکان انتشار آثار را به همگان داده است، به نظر من تنها وظیفه متولیان فرهنگ و هنر که ما در حوزه هنری هم شامل این افراد هستیم، این است که این حجم از تولید را هدایت کنیم و برای آن مسیرهای درستی را انتخاب کنیم، همین!

در ادامه، علیرضا قزوه، مدیر مرکز آفرینشهای ادبی حوزه هنری و دبیر هنری پنجمین جشنواره شعر انقلاب اسلامی، در ابتدای سخنانش در این نشست گفت: امیدوارم همان طور که شاعران به شعر نگاهی والا و هنرمندانه و جدی دارند و  اصحاب رسانه هم به کارشان نگاهی هنری و جدی داشته باشند و انتقال معنا و مفهوم هنرمندانه و باجدیت برخورد کنند. گاهی شاعران برای انتخاب یک واژه وسواس و جدیت زیادی به خرج میدهند تا همه چیز به طور مطلوب اتفاق بیفتد، ما هم امیدواریم خبرنگاران عزیز این کار را انجام دهند.

دبیر هنری پنجمین جشنواره شعر انقلاب اسلامی گفت: جشنواره شعر انقلاب اسلامی از دل حوزه هنری برخاسته و از جشنوارههای جدی شعر در کشور ما است. پیشانی این جشنواره همان جمله زیبا و حکیمانه رهبر معظم انقلاب است که فرمودند «شعر انقلاب در واقع در خدمت اهداف و آرمانهای انقلاب یعنی عدالت، انسانیت، وحدت، رفعت ملی، پیشرفت همهجانبه کشور و انسانسازی است». هدف ما هم از تشکیل این جشنواره در دوره پنجم آن است که به شعر انقلاب ناب برسیم.

قزوه گفت: پنجمین جشنواره شعر انقلاب اسلامی در دو بخش شعر و پژوهش در سراسر کشور فراخوان داد، در بخش شعر هم مجموعه اثر را داشتیم و هم تک اثر و در بخش پژوهش هم بخشهای کتاب و مقاله را داشتیم. این جشنواره 4 موضوع داشت که عبارت بودند از «عدالت و انسانیت»، «وحدت امت اسلامی و رفعت ملی»، «معارف دین» و «گفتمان انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی».

دبیر هنری پنجمین جشنواره شعر انقلاب اسلامی درباره داوری و داروان این جشنواره هم توضیح داد: داوریها در دو مرحله توسط بهترین شاعران و کارشناسان داوری که در بالاترین جشنوارههای کشور کار داوری انجام میدهند، صورت گرفت و من به شخصه شاهد بودم که حوصله بسیاری برای داوری به خرج داده شد تا عدالت کاملا رعایت شود.

به گفته قزوه، داوری پنجمین جشنواره شعر داستان با کدگذاری آثار و بدن مشخص بودن نام شاعران انجام گرفته و از هر حیث عادلانه و مطلوب بوده است.

وی با بیان اینکه وجدانم از شیوه داوری این دوره از جشنواره کاملا آسوده و راضی است، گفت: داوران هیئت انتخاب «قادر طراوتپور»، «عباس محمدی» و «دکتر عبدالحمید ضیایی» بودند و داوران نهایی آثار برگزیده هم «محمدکاظم کاظمی»، «مصطفی علیپور» و «مرتضی امیری اسفندقه» بودهاند.

دبیر هنری پنجمین جشنواره شعر انقلاب اظهار کرد: ما فردا 25 بهمنماه برای افتتاح این جشنواره به زاهدان میرویم و در آنجا با حضور چهرههای برجسته ادبی از جمله محمدرضا عبدالملکیان، علی داودی، مرتضی نوربخش، محمد جواد شاهمردادی و ... همچنین با حضور دو شاعر از هندوستان و پاکستان عزیر مهدی و سید احمد حسینی، این جشنواره افتتاح خواهد شد. همچنین روز دوشنبه 26 بهمنماه مراسم اختتامیه این دوره از جشنواره به همراه معرفی برگزیدگان آن در تهران حوزه هنری، سالن سوره برگزار خواهد شد.

مدیر مرکز آفرینشهای ادبی حوزه هنری با بیان اینکه مراسم اختتامیه پنجمین جشنواره شعر انقلاب اسلامی ساعت 18 برگزار خواهد شد، گفت: این مراسم با یک تقدیر ویژه از یک شاعر پیشکسوت انقلابی همراه خواهد بود. در این مراسم از سید علی موسوی گرمارودی به عنوان شاعر پیشکسوت و برجسته انقلاب اسلامی که پیش از وقوع انقلاب هم برای این واقعه مبارک شعر داشته و به دلیل فعالیتهای انقلابیاش به زندان رژیم پهلوی رفته تقدیر و تجلیل میشود.

قزوه همچنین از برگزاری کارگاه تخصصی شعر با حضور مصطفی علیپور و دبیر هنری جشنواره خبر داد و گفت: قبل از مراسم اختتامیه در ساعت 14 کارگاه شعری را در تالار سلمان هراتی حوزه هنری برگزار خواهیم کرد تا شاعران جوان در ارتباط با یکدیگر از تجربیات خویش و پیشکسوتان استفاده کنند.

این شاعر انقلاب اسلامی با اشاره به پیشنهاد فاضل نظری برای برگزار کردن این جشنواره در سطح بینالمللی گفت: البته کارهای زیادی را میتوان در سالهای آتی برای گسترش این جشنواره انجام داد، از جمله بینالمللی کردن این جشنواره، اما تسلط اقتصاد مقاومتی در جشنوارهها باعث میشود بسیاری کارهای عملیاتی نشود. ما همین امسال جشنواره شعر انقلاب اسلامی را با رقمی زیر 50 میلیون تومان برگزار میکنیم که تازه بخش اعظم این مبلغ هم به جوایز برگزیدگان اختصاص دارد. این میزان از بودجه کار را سخت کرده است.

وی ادامه داد: یکی دیگر از کارهایی که میشود در سال آینده برای جشنواره شعر انقلاب اجرایی کرد، لحاظ کرد بخش سرودهای انقلابی است که در سالهای اخیر مورد بیتوجهی قرار گرفته است.

به گفته قزوه در سالهای اخیر تلاش میشود شعر جوانان به سمت شعرهای محفلی و ترانه پیش برود تا کمتر به شعر حماسی و سرودهای انقلاب توجه شود. ما نباید بگذاریم سرودهای انقلابی کمرنگ شود، زیرا اساس شعر انقلاب همین شعرهای حماسی و مقاومت و بیداری و استکبارستیز و... است. البته من نمیگویم ترانه بد است و نباید باشد، ترانه هم باید باشد و بسیاری از ترانهها کارکردهای اخلاقی و اجتماعی دارند ولی وجود این شعرها نباید باعث کمتوجهی به شعرهای حماسی و سرودهای انقلابی شود.

مدیر مرکز آفرینشهای ادبی اظهار کرد: جریانی وجود دارد که تلاش میکند جوانان شاعر را به سمت فضاهای بیخط و منفعل سوق دهد، در حالی که همین شعرهای حماسی و انقلابی بود که نوستالژی ما و پدران همین جوانان بوده است. شعرهایی که امثال استاد حمید سبزواری میسرود و بر لب انقلابیون زمزمه میشد و همین امروز هم بسیاری از ما در روزهای دهه فجر آنها را میشنویم و زمزمه میکنیم.

دبیر هنری پنجمین جشنواره شعر انقلاب اسلامی با بیان اینکه وضعیت شعر در بین 7 هنر انقلاب اسلامی از همه هنرها بهتر است، گفت: هیچکدام از هنرهای انقلاب اسلامی از سینما و تئاتر بگیرید تا موسیقی و تجمسی و ... جلوتر از شعر نبوده و نیستند. شعر انقلاب همیشه پیشرو و خطشکن بوده و با کمترین هزینهها بیشترین افتخارات را کسب کرده است. این در حالی است که مثلا برای ساخت یک فیلم میلیاردها خرج میشود و جواب هم نمیدهد، اما به قول رهبر معظم انقلاب ما برای شعر هرگاه هزینه کردهایم جواب داده است.

دبیر هنری جشنواره شعر انقلاب اسلامی سپس به ارائه آماری از آثار ارسال شده به پنجمین دوره این جشنواره پرداخت و توضیح داد: 211 نفر در این دوره شرکت کردهاند که 72 نفر از آنان خواهران هستند و 130 نفر آن از برادران شاعر. 735 اثر به دبیرخانه ارسال شد که از میان آنها 78 اثر آن مجموعه شعر بوده است؛ از میان این تعداد مجموعه شعر 41 مجموعه شعر کلاسیک بود و 37 مجموعه شعر نیمایی و سپید.

وی ادامه داد: از میان کل آثار ارسالی 617 اثر به صورت تک اثر به دبیرخانه این دوره از جشنواره رسیده است.

قزوه درپایان درباره بخش پژوهش این دوره از جشنواره گفت: متاسفانه بخش پژوهش چندان جدی گرفته نشده و حدود 40 اثر پژوهشی به دبیرخانه ارسال شد. اگر چه این عدد، برای پژوهش عدد کمی نیست ولی باید بدانیم که ما بیش از نقل شعر انقلاب اسلامی نیازمند نقد شعر انقلاب اسلامی هستیم و دوستان باید بیشتر در این زمینه کار کنند.

گفتنی است، افتتاحیه جشنواره شعر انقلاب 25 بهمن در زاهدان و مراسم اختتامیه و اهدای جوایز 26 بهمن ماه 1394 در تالار سوره حوزه هنری تهران برگزار می شود.