به گزارش خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، منظور از عدالت اجتماعی توزیع عادلانه ثروت و درآمد ملی در میان افراد جامعه است برای سنجش عدالت، اجتماعی بایستی همزمان به کاهش نابرابری و کاهش فقر در میان مردم کشور توجه کرد. برای تشخیص میزان کاهش نابرابری در توزیع درآمد و توزیع مناسب ثروت در یک جامعه، از شاخص «ضریب جینی» استفاده می‌شود. این ضریب یک واحد اندازه گیری است که برای سنجش میزان نابرابری در توزیع درآمد یا ثروت در یک جامعه آماری استفاده می‌شود.
ضریب جینی بین صفر و یک و یا صفر و صد تعریف می‌شود. اگر ضریب جینی برابر صفر باشد، یعنی درآمد کشور بین همه افراد جامعه به صورت یکسان تقسیم می‌شود. اگر ضریب جینی برابر صد باشد، یعنی درآمد کشور فقط به یک نفر رسیده و باقی افراد هیچ سهمی از آن ندارند؛ بنابراین اگر ضریب جینی کشوری در طول بازه زمانی مشخصی کاهش پیدا کند، نشان دهنده افزایش عدالت اجتماعی و کاهش فاصله طبقاتی در آن کشور خواهد بود.
مقایسه و بررسی تغییرات این معیار در یک دوره زمانی برای هر کشور، ملاکی مناسب برای تشخیص فاصله طبقاتی و موفقیت آن کشور در زمینه عدالت اجتماعی خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب اسلامی توانسته است ضریب جینی را به میزان درخور توجهی کاهش دهد. در ایران تغییرات نرخ ضریب جینی از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۹۳ ش، ۸/۶ درصد کاهش داشته است این در حالی است که بنابر مقاله‌ای از بانک جهانی در سال‌های آخر رژیم پهلوی، تغییرات ضریب جینی روندی افزایشی داشته است.
بر اساس مستندات بانک، جهانی حدود ۶۰ درصد روستاییان و ۳۰ درصد شهرنشینان ایران و با توجه به نسبت بالای جمعیت روستانشین تقریبا ۴۶ درصد از کل جمعیت ایران در سال ۱۹۷۷ م زیر خط فقر قرار داشته‌اند.
بانگاهی گذرا به وقایع موجود در ایران در دی ۱۳۴۸ می‌توان به خوبی معیشت و سطح برخورداری مردم را درک کرد؛ برای مثال، اسدالله علَم اینطور تعریف کرده است: «سواری زیبایی بود. آرزو کردم‌ای کاش تنها نبودم! دو کامیون در جاده فرح آباد تصادف کرده بودند و ترافیک شده بود و راه را حسابی بند آورده بودند. صبر کردم و در این فاصله، نگاهی به زندگانی مردم این بخش تهران انداختم. تمام خیابان‌هایی که به بزرگراه می‌خورند، کثیف و خاکی هستند. صبح زود بود و پلیس راهنمایی هنوز سر کار نیامده بود؛ ولی یک پلیس تنها که پی درپی سیگار می‌کشید، باد در غبغب انداخته بود و چنان با مردم رفتار می‌کرد که گویی پادشاهی است در حضور رعایایش.
چند مرد و چند زن چادری با بغچه‌های زیر بغل از حمام عازم خانه بودند. گروهی بچه دور هم جمع بودند. دختر‌ها همگی چادر بر سر داشتند. طبقات بالای جامعۀ ما هرگز چنین ساعتی از خواب بیدار نمی‌شوند، دخترهایشان هم چادر سرشان نمی‌کنند. مردم دور چرخ لبوفروشی ازدحام کرده بودند. در گوشۀ خیابان، چند سگ ولگرد و چند بچۀ لخت وعور لابه لای زباله‌ها می‌لولیدند. سربازان وظیفه با سر‌های تراشیده، شلوار‌های بدقواره و پوتین‌های بی‌ریخت، در کنار خیابان قدم می‌زدند و ظاهراً از تعطیلی صبح جمعه‌شان لذت می‌بردند. هم کسالت‌آور بود و هم غم‌انگیز. صحنه‌ای از جامعۀ روبه توسعه هیچ مقدار خوش‌بینی، زندگی را در این خیابان‌ها تغییر نمی‌دهد.»
حال سؤال اینجاست که وقتی وضعیت پایتخت و خیابان‌های آن در دورۀ پهلوی اینگونه باشد، وضعیت روستا‌ها و شهر‌های دیگر چگونه خواهد بود. با وجود فقر و عقب ماندگی مفرط مردم و کشور در دوره رژیم پهلوی بی‌هیچ نگرانی به سفر‌های تفریحی خارج از کشور می‌رود. اسدالله علَم در خاطرات ۳۰ بهمن ۱۳۴۸ نوشته است: «امروز بعدازظهر که به حضور شاه رفتم، وسط کار ماساژ و حمام بودند.
دوساعتی با هم صحبت کردیم. عرض کردم به نظر من ایشان هم در ورزش و هم در فعالیت‌های شبانه افراط می‌کنند به تذکرم خندید. بار دیگر پیشنهاد کردم به حد کافی خارج از مملکت بوده‌ایم و اکنون بهتر است برگردیم. مثل این بود که دنیا را بر سرش خراب کرده باشم. اما وظیفۀ من ایجاب می‌کند که به اطاع برسانم که پادشاه ایران نمی‌تواند ۴۵ روز را خارج از وطنش و صرفا بابت استراحت و سرگرمی بگذراند. مردم این چیز‌ها را تحمل نمی‌کنند.»
اینها مربوط به دورانی است که قیمت برخی اقلام سه برابر شده بوده است. علَم در خاطرات روز‌های بعد خود، ضمن تشریح سفر به ژنو که صرفا به منظور معاینه چشم‌هایش صورت گرفته بود، نوشته است: «از تهران خبر‌های بد می‌رسد. بلیط اتوبوس‌ها ناگهان سه برابر شده است که باعث اعتراض شدید مردم شده، دانشجویان از حاضرشدن سر کلاس‌ها خودداری کرده‌اند و چند اتوبوس را آتش زده‌اند. آنها از حمایت مردم برخوردارند و تظاهرات‌شان رو به تشدید.»
منبع: صعود چهل ساله
انتهای پیام/ 161
