به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، استیو مککوئین کارگردان فیلم «۱۲ سال بردگی» در مصاحبه با روزنامه گاردین درباره وضعیت نژادپرستانه جایزه اسکار به گفتگو نشسته است. بخش هایی از این مصاحبه مفصل و جذاب که توسط ترجمان علوم انسانی به فارسی برگردانده شده است در ادامه می آید. گفتنی است که جایزه اسکار توسط کشور امریکا به بهترین فیلم ها در هر سال اهدا می شود که در سال جاری در هیچ بخشی کاندیدای سیاه پوست معرفی نشده بود. استیو مککوئین میگوید: «درست مثلِ اوضاعِ امتیوی (شبکه های خاص پخش موسیقی) در دهۀ هشتاد است. باورتان میشود که در آن زمان در برنامههای امتیوی عمدتاً هنرمندانِ سفیدپوست را نشان میدادند و بعد که ساعت از یازده شب میگذشت، برنامههایی با حضور سیاهپوستها پخش میشد؟ میتوانید تصور کنید که این اتفاق امروز بیفتد؟ چیزی شبیه این دارد در فیلمهای سینمایی رخ میدهد.»
جایزه اسکار، نژادپرستانه است
مککوئین فیلمی برای پخش ندارد و هنوز نمیتواند حرفی دربارۀ پروژههای بعدیاش با بیبیسی و اچبیاُ بزند. در واقع، فقط دلش میخواهد دربارۀ مسئلۀ اسکار حرف بزند و این واقعیت که هیچ بازیگر سیاهپوستی در جایزۀ امسالِ آکادمی اسکار، حتی نامزد نیز نشده است و این البته دومین سال است. اسپایک لی گفته است که از شرکت در مراسم امسال خودداری خواهد کرد و بعد از آن با محکومکردنها، ناسزاها و هشتگِ «اسکار زیادی سفید است»، ماجرا تبدیل شد به بحرانی پیشبینینشده برای برجستهترین جایزۀ سینمایی جهان.
فعالِ حقوق شهروندی، آل شارپتون ماجرا را در این جمله خلاصه کرده است: «اسکار مثلِ کوههای راکی شده: هر چه بالاتر بروی، همهچیز سفید و سفیدتر میشود!» اسنوپ داگ گستاخانهتر گفته است: «گور پدر این جایزۀ لعنتیِ منسوخِ بردهدارانه.» بهعنوانِ واکنشی به این عکسالعمل سیاسی، شارلت رمپلیگ، نامزدِ بهترین بازیگر زن گفته است که این نوع بازنمایی از آکادمیِ اسکار، «نژادپرستی علیه سفیدها است». استیو مککوئین بهعنوانِ تنها کارگردانِ سیاهپوستی که در طول تاریخِ اسکار جایزۀ بهترین فیلم را برده است، احساس مسئولیت کرده است که در این باره حرف بزند.
«بهشکل امیدوارکنندهای، وقتی مردم به این بیست سال گذشته نگاه میکنند، مثلِ این است که دارند آن کلیپِ دیوید باوئی در سال ۱۹۸۳ را میبینند.» مککوئین به کلیپی اشاره میکند که بعد از مرگِ باوئی در فضای مجازی بسیار دستبهدست چرخید. در این کلیپ، باوئی طی مصاحبهای، بهشکلِ محترمانه انتقاد میکند که امتیوی هنرمندانِ سیاهپوست را بد بازنمایی میکند و ادامه میدهد: «من حتی نمیخواهم بیستسال طول بکشد. من را ببخشید. من دلم میخواهد دوازده ماه دیگر که نگاهی به عقب میکنم، بگویم این نقطۀ عطفی بود و خدا را شکر که ما این وضع را اصلاح کردیم.»
هالیوود وضع شرمآوری دارد
این فضایی آشنا برای هنرمندان و فیلمسازان است. در سال ۲۰۱۳، وقتی «دوازده سال بردگی» داشت جایزه درو میکرد و در اوجِ توجه عمومی بود، گزارشگرِ هالیوود، در حولوحوشِ مراسم اسکار، میزگردی را با حضورِ مککوئین و شش کارگردانِ دیگر برگزار کرد که همگی مرد و سفیدپوست بودند. در بینِ آنها الکساندر پین، جیسن ریتمن و بِنِت میلر، کارگردان «مانیبال» هم حضور داشتند. وضعِ خیلی دشواری بود. مخصوصاً وقتی که میزبانِ میزگرد با لحنِ آن کمدین، آلن پارتریج، پرسید: «همۀ شما مرد هستید، از بین شما فقط یک نفر جزء اقلیتها است. استیو، این موقعیت چطور است؟» مککوئین با حملهای هیجانی به نبودِ تنوع در هالیوود عکسالعمل نشان داد: «وضعِ شرمآوری است! اصلاً نمیشود باور کرد! مثلِ توهم است!» وقتی حرفش را تمام کرد، مصاحبهکننده پرسید: «هیچکس نمیخواهد حرفی در این باره بزند؟» همه بهشکل عجیبی مکث کردند. بعد ریتمن گفت: «من وارد این بحث نمیشوم.» درست مثل این بود که مککوئین روی میز بالا آورده باشد که البته اگر استعاری نگاه کنیم، همینکار را هم کرده بود!
«وسطِ کاری!» این چیزی است که مککوئین با بهیادآوردنِ حرفِ ریتمن میگوید: «وسطِ کاری! مگر میتوانی در دنیایی زندگی کنی که با دنیایِ بقیه فرق داشته باشد؟ من فکر نمیکنم این مسئله مربوط به «سیاهان» باشد. من آن را مسئلۀ همهمان میدانم. برایم عجیب است که مردم میخواهند آن را مسئلۀ سیاهپوستها بدانند. درست مثلِ این میماند که دربارۀ نقشِ زنها در فیلم حرف بزنیم. این مسئلۀ خودِ من هم هست. مسئلۀ همه است. دربارۀ «ما» است». با تأکیدِ دوباره میگوید: «ما؛ نه من.»
در پشتصحنه فیلمهای ما هیچ نژادی جز سفیدها نمیبینیم
بعد از جاروجنجالی که این چند هفته به وجود آمد، آکادمی اسکار معذرتهایی خواسته است و وعدههایی برای اصلاح داده است؛ اما مککوئین هم با نظرِ لی موافق است که آکادمی اسکار «جایی نیست که نزاع اصلی در جریان است». مککوئین میگوید: «میشود دربارۀ درصد حضور هر گروه از مردم در اعضای آکادمی و پسزمینۀ جمعیتشناختی و اینجور مسائلِ آنها حرف زد؛ اما مسئلۀ اصلی، در فرایندِ ساختنِ فیلم است. مدیرانِ استودیوها، کمپانیهای تلویزیونی و شبکههای کابلی تصمیم میگیرند که چه فیلمهایی ساخته شود و چه فیلمهایی ساخته نشود. این تازه شروعِ کار است. این ریشۀ مسئله است.»
ماجرا نه به بازیگران محدود میشود، نه کارگردانها، بلکه در پرسنلِ صنعتِ فیلمسازی و «زیر خط تولید» هم جاری است. «اگر به پشتِ صحنه بروید، میبینید عینِ ژوهانسبورگ در سال ۱۹۷۶ است.» او میگوید: «من دو فیلمِ انگلیسی ساختهام: «گرسنگی» و «شرم» و در کارهای پشتصحنه هرگز آدمِ رنگینپوستی ندیدم؛ هیچکس، نه یک سیاهپوست، نه یک آسیایی، هیچکس. درست میبینم؟ سلام! اینجا چه خبر است؟ خیلی عجیب است!»
