گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس- رسول حسنی: روز 22 اسفندماه، مصادف با تشکیل بنیاد شهید به فرمان حضرت امام(ره) است. اتفاقا در سال 1383 نیز این روز از سوی بنیاد شهید به نام «روز شهید» نامگذاری شد تا بعد از 27 سال مفهومی اینچنینی در تقویم رسمی کشور و در کنار مناسبتهای دیگر جایی داشته باشد.
قرار گرفتن روز شهید در روزهای پایانی سال که اکثر مجموعههای فرهنگی در حال خانهتکانی مرتبط به خودشان هستند، عملا مغفول واقع شده و از صدور پیام و بیانیه و... فراتر نمیرود. همین امر، باعث شده است کارکرد نامگذاری روز شهید، عینیت زیادی پیدا نکند. حرکت عمیق حضرت امام(ره) مبنی بر اینکه شهدا و خانواده محترمشان ساز و کاری رسمی پیدا کنند قابل تأمل و احترام است؛ ولی شاید زمان مناسبتری برای نامگذاری چنین روز مهمی در کشوری که خود را ریزهخوار و طفیلی شهدا میداند، پیدا شود.
بهتر نبود مسئولان محترم فرهنگی، روزی در میانه سال را انتخاب میکردند که نه بهانه نداشتن بودجه را داشته باشند و نه ترافیک کاری پایان سال را؟ سوال دیگر این است که آیا در این روز می بایست شاهد اتفاقات گستردهای در ارتباط با شهید باشیم یا فقط هدف نامیدن یک روز به نام شهید است؟
قطعا اختصاص یک روز به شهید لازم است (هرچند همهی روزها و همهی لحظاتی که ما امنیت داریم باید به نام آنان باشد) اما چرا بازخورد مناسبی از این نامگذاری را در رسانه نمیبینیم؟! وجه تمایز روز شهید با سایر روزهایی که به پزشک، هنرمند، خبرنگار و... اختصاص داده شده، در این است که با شهید اکثر قریب به اتفاق کشور به نحوی ارتباط دارند. کدام خیابان و محله در کشور وجود دارد که خانواده شهید در آن حضور نداشته باشد.
با این وجود اگرچه همه ما با شهدا در ارتباط هستیم اما این ارتباط، نیاز به تعمیق بیش از پیش دارد. نامگذاری بدون برنامهریزی مدون و پیگیر، جز روزمرگی نتیجه ای در برنخواهد داشت. نتیجه ی این نوع برخورد نیز ما را به آنجا می رساند که فقط وقتی 22 اسفندماه چشممان به تقویم میخورد، این روز را یادمان میآید!
متاسفانه در برنامهریزیهای فرهنگی چنین روزی جایی ندارد. شاید هرکسی نداند که 21 شهریور روز سینماست اما به دلیل رایگان شدن سینما در این روز، جشن خانه سینما و پرداختن مطبوعات به آن، هر مخاطب بیگانه با سینما، از وجود آن با خبر میشود و چه بسا از عواید آن هم بهرهای ببرد.
همینطور روزهای دیگری که در تقویم به یک قشر خاص تعلق دارد. اما این روز که دیر هنگام هم در سرسیدها درج شد جز همین نام چیز دیگری ندارد. در این برهه کمتر از مقام و شأن شهید حرفی میزنیم. آیا سینمایی که نیمی از آن هم به دلیل رشدش در رژیم شاه سابقهی روشنی در ذهن مردم ندارد نسبت به شهدا از منظر مسئولان فرهنگی ارجحیت دارد؟!
نکته قابل تاسف اینکه در مطبوعات این روز هم اشارهای به روز شهید نشده است. هیچ کدام از روزنامههای کثیرالانتشار (چه فرهنگی و چه سیاسی)، در نیمصفحه اول خود، اشارهای به روز شهید نکردهاند. در حالی که عمده تیترها به موضوعاتی مثل«برجام»، «انتخابات» و جار و جنجالهای سیاسی برای جانبداری از جناح حامی محدود شده است. هر چند همه اینها برای فضای ژورنالیستی لازم است اما وقتی در مقابل روز شهید قرار میگیرند، در درجه اول اهمیت نیستند. کمکاری مسئولان فرهنگی در شناساندن این روز به رسانه ها و مردم نیز در این اتفاق، نقش داشته است که در مجالی دیگر باید به آن پرداخت.
«روز شهید» میتوانست دستاویزی مهم برای گفتمانی باشد که همه مفاهیم انقلابی و دینی مان در آن خلاصه شده است. اگر ما به «کل ارض کربلا و کل یوم عاشورا» ایمان داریم پس توضیحی لازم ندارد که این روز را از هر مناسبتی مهمتر بدانیم. چرا که روز قدس، روز جانباز، روز پیروزی انقلاب، روز جمهوری اسلامی و... بهواسطه شهید تبلور پیدا کرد و بهواسطه زنده بودن این ارزش هنوز جبهه استکبار از ایران واهمه دارد. اگر این مفهوم در دل جوان ایرانی مرده بود یقینا با عراق و یمنی دیگر مواجه بودیم.
نامیدن یکی از روزهای سال به نام «شهید»، قبل از آنکه دلیلی درونی داشته باشد، می بایست برون مرزی انتخاب شود و انتخاب این نام باید با علتی سیاسی صورت بگیرد؛ مثلا روز شهادت یکی از شهدای حرم یا روز ربوده شدن «احمد متوسلیان» در لبنان و روزهای مشابهای که کم هم نیستند. وقتی انتخاب این روز توجیه فرهنگی محکمی نداشته باشد مسلما کار فرهنگی گستردهای نمیشود کرد. آن هم در زمانی از سال که مراکز فرهنگی حالتی نیمه تعطیل به خود میگیرند.
همچنان که در بالا اشاره شد فضای مطبوعات کشور هم هر چند ناخواسته که باز هم قابل اغماض نیست با روز شهید مهربانانه برخورد نکردند. گویا شهدا چنانکه مظلومانه شهید شدند، در روز گرامیداشتشان هم مظلوم واقع میشوند.
