گروه سیاسی دفاع‌پرس: یک سال از آغاز به کار دولت چهاردهم به ریاست مسعود پزشکیان می‌گذرد؛ دولتی که از همان ابتدا در میانه بحرانی‌ترین شرایط روی کار آمد. ترور اسماعیل هنیه در روز تحلیف و در ادامه جنگ ۱۲ روزه مستقیم با آمریکا و رژیم صهیونیستی، تصویری بی‌سابقه از حجم بحران‌ها پیش روی دولت ترسیم کرد. در چنین فضایی، ارزیابی عملکرد دولت نه صرفاً بر اساس وعده‌های انتخاباتی بلکه با شاخص «توان تاب‌آوری و اقدام» در میان بحران‌ها معنا می‌یابد. از همان روز‌های نخست، دولت چهاردهم عملاً در خط مقدم تهدیدات بود؛ تا آنجا که حمله مستقیم رژیم صهیونیستی به محل جلسه شورای عالی امنیت ملی، جان رئیس‌جمهور و مقامات عالی کشور را تا مرز شهادت برد. این تجربه نشان داد که پزشکیان و کابینه‌اش دولت‌داری را نه پشت میز‌های امن، بلکه در متن میدان جنگ آغاز کرده‌اند.
پزشکیان که با مشارکتی بالاتر از دوره قبل انتخاب شد، وعده داد شکاف دولت و ملت را با گفت‌و‌گو، شفافیت و وفاق ملی کاهش دهد. او بار‌ها با نمایندگان جناح‌های مختلف جلسه گذاشت و صدای مخالف را به رسمیت شناخت. منش رفتاری صمیمی و ساده او به گواه بسیاری از ناظران به دل مردم نشست و نوعی «اخلاق سیاسی متفاوت» را به نمایش گذاشت. همین تغییر لحن و پذیرش تنوع آرا در بالاترین سطح اجرایی، گامی مهم برای بازسازی اعتماد عمومی بود. بی‌تردید مهم‌ترین میدان آزمون دولت، اقتصاد بود. نرخ بالای تورم، ناترازی انرژی، رکود سرمایه‌گذاری و فشار معیشتی مردم، دولت چهاردهم را با انبوهی از بحران‌های مزمن مواجه کرد. تغییرات زودهنگام در تیم اقتصادی و عدم ارائه برخی طرح‌های ساختاری مانند اصلاح نظام یارانه انرژی یا کنترل نقدینگی، نقاط ضعف این کارنامه به شمار می‌روند. با این حال، باید توجه داشت که دولت از همان ابتدا با پیامد‌های جنگ و تحریم‌های شدیدتر مواجه شد و در این فضا توانست حداقل‌هایی از ثبات را در بازار ارز و تأمین کالا‌های اساسی حفظ کند.
برخی شاخص‌ها، از جمله کاهش مقطعی تورم در چند ماه و تلاش برای هدفمندسازی یارانه‌ها، هرچند ناکافی، اما نشان‌دهنده عزم دولت برای اصلاحات تدریجی است. برخی کارشناسان تأکید دارند که بدون وفاق سیاسی و حمایت نهادی گسترده‌تر، هر دولت دیگری هم در مهار ابرچالش‌های اقتصادی راهی هموار نداشت.
یکی از نقاط روشن کارنامه دولت، رویکرد متعادل‌تر در عرصه دیپلماسی بود. پزشکیان و تیم او تلاش کردند بدون افتادن در دام تقابل‌های شعاری، روابط با کشور‌های منطقه مانند عربستان، ترکیه و مصر را ترمیم کنند و همزمان همکاری با چین و روسیه را ادامه دهند. مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا تا پیش از تجاوز اسرائیل در جریان بود و اگرچه متوقف شد، اما همین مسیر نشان‌دهنده تمایل دولت به استفاده از ظرفیت گفت‌و‌گو برای کاهش فشارهاست.
اوج بحران سیاست خارجی دولت، جنگ مستقیم و بی‌سابقه با آمریکا و اسرائیل بود. ترور دانشمندان و حمله به زیرساخت‌های دفاعی کشور، می‌توانست هر دولتی را به سمت واکنش‌های شتاب‌زده و پرهزینه بکشاند. اما هماهنگی بی‌سابقه میان «میدان و دیپلماسی» در جنگ ۱۲ روزه و تلاش دولت برای پرهیز از تنش‌زایی بیشتر، نشانه‌ای از بلوغ و متانت سیاسی در مدیریت چنین بحرانی بود.
پزشکیان در حوزه اجتماعی و فرهنگی با لحن متفاوتی وارد میدان شد. مخالفت با فیلترینگ کور و وعده گشایش در اینترنت، مخالفت با اجرای سخت‌گیرانه قانون عفاف و حجاب و تلاش برای گفت‌و‌گو با جوانان و هنرمندان، باعث شد امیدی تازه در بخشی از جامعه شکل گیرد. هرچند هنوز اینترنت آزاد و رفع فیلترینگ به طور کامل محقق نشده، اما گشایش نسبی در حوزه فرهنگ از جمله اقدامات مثبت دولت بود که با استقبال جامعه فرهنگی مواجه شد.
دولت چهاردهم در سال نخست بیشتر «مقدمه‌ای بر تغییر» بود تا تحقق تغییر. بحران‌های غیرمترقبه مختلف مانع حرکت پرشتاب دولت شدند. با این حال، لحن صادقانه و وفاق‌جویانه پزشکیان و ایستادگی او در میانه بحران‌های بزرگ، برای بخشی از افکار عمومی نشانه‌ای از صداقت و تعهد است. اکنون در آستانه سال دوم، آزمون‌های سخت‌تری در انتظار دولت است: از مهار ناترازی انرژی و تورم تا بازتعریف رابطه با جامعه مدنی و کاهش تنش‌های خارجی.
تجربه یک‌سال گذشته نشان داده که این دولت دست‌کم در برابر بحران‌ها منفعل نبوده و برای تغییر مسیر تلاش کرده است. اینکه آیا در سال دوم می‌تواند «قدم محکم‌تر» بردارد، تا حد زیادی به میزان همراهی ساختار قدرت و اراده ملی برای پذیرش منطق تغییر وابسته است.
انتهای پیام/381
