به گزارش گروه فرهنگ و هنردفاع پرس، «هرمنوتیک صوفیانه؛ در تفسیر کشفالاسرار میبدی» هشتمین اثر منتشر شده از مجموعه «متنشناسی» مرکز پژوهشی میراث مکتوب است. کتاب حاضر از سوی «آنابل کیلر» تالیف و جواد قاسمی آن را ترجمه کرده است.
نصرالله پورجوادی، متخصص عرفان اسلامی در پیشگفتار این اثر نوشته است: «دلیل محبوبیت تفسیر کشفالاسرار مذهب صوفیانهای است که براساس آن نوبت سوم این تفسیر نوشته شده است. تصوف میبدی تصوف عاشقانه است، بدین معنی که وی نسبت میان انسان و خداوند را با مفهوم عشق یا محبت در نظر میگیرد. نسبت انسان با خدا در قرآن براساس مفهوم عبودیت است.
انسان بنده است و خداوند رب پروردگار او. اما وقتی نسبت انسان و خدا را به عنوان عاشق و معشوق یا محب و محبوب در نظر گرفتیم، حالات و تجربههای دینی انسان هم در چارچوب مفاهیم مربوط به عشق و عاشقی در نظر گرفته میشود. وجود مفاهیم و اصطلاحات عاشقانه در نوبت سوم تفسیر کشفالاسرار را به صورت یکی از دلانگیزترین متنها زبان پارسی درآورده است.»
به اعتقاد پورجوادی، آنچه تفسیر کشفالاسرار را از دیگر تفاسیر متمایز میسازد رموز و اشارات و لطایفی است که در آن مطرح شده است. وی مینویسد: «رموز عارفان معانی است که با استفاده از تعبیرات مجازی، با کنایه و استعاره، بیان شده است و گاه اشارات صوفیان را نیز در برمیگیرد. زبان رمزی زبان «سمبلیک» است و مرموزات معانی است که عارفان در ضمن الفاظ و عبارات در نظر میگیرند.
اشارات نیز نکات یا معانی است که در دل عبارات نهفته است و هرکس که از این علم آگاه باشد، یعنی اهل اشارت باشد، میتواند آنها را دریابد. صوفیه عموماً خود را اهل اشارت میدانستند و در تفسیر قرآن سعی میکردند به اشارات قرآن بپردازند. اشارتی که در هر آیه هست سرّ آن آیه به شمار میآید. سرّ معنایی است پوشیده و مرموز. عبارت آشکار است و سر پنهان و سر در دل عبارت پنهان شده است. «کشفالاسرار» آشکار کردن معانی پوشیده است و بیرون آوردن معانی مرموز از دل الفاظ یا نشان دادن معانی در دل عبارات.»
در بخشی از مقدمه جواد قاسمی درباره اقدامات پژوهشی آنابل کیلر نوشته است: «خانم کیلر در تحلیلهای خود، بحثهایی تطبیقی نیز دارد و اندیشههای میبدی را با برخی دیگر از صوفیان پیش از او و حتی با سنتهای مسیحی و یهودی میسنجد و از پژوهشهای محققان غربی بهره میبرد و به آنها استناد میکند. در بسیاری موارد چون مخاطبان کتاب خوانندگان انگلیسی زباناند، به منبعی ارجاع میدهد که به زبانهای اروپایی به ویژه انگلیسی نوشته شدهاند و البته در جای خود از منابع دست اول عربی و فارسی استفاده میکند.»
از منظر مترجم این اثر، منبع اصلی نویسنده، کتاب «کشفالاسرار» میبدی است که بسیاری از گفتههای او را عینا به زبان انگلیسی ترجمه و نقل کرده است. وی مینویسد: «در ترجمه کتاب، عین این نقل قولها را از چاپ مرحوم علیاصغر حکمت آوردم. نویسنده به نسخههای دیگری هم دسترسی داشته و از آنجا که به زبان فارسی مسلط است، به آنها مراجعه و بعضی ضبطهای مبهم یا نادرست اثر میبدی را اصلاح کرده است.
تاریخها در متن اصلی به میلادی و هجری قمری بود که در ترجمه فقط تاریخ هجری ذکر شد. حرف «ف» را در مقابل نام اشخاص مخفف «فوت شده» گذاشتم. منابعی که به زبانهای اروپایی نوشته شدهاند و نویسنده به آنها ارجاع داده است، اگر به زبان فارسی ترجمه شده باشند، عنوان ترجمه فارسی آنها و اگر به فارسی ترجمه نشده باشند، عنوان اصلی را آوردهام. ترجمه فارسی آیات قرآن، گاه با تغییراتی اندک براساس ترجمه قرآن مرحوم محمد مهدی فولادوند است.»
«هرمنوتیک صوفیانه» در سه بخش تهیه و منتشر شده است. در بخش نخست، که «هرمنوتیک» نام دارد به هرمنوتیک میبدی در «کشفالاسرار» و تفسیر عرفانی این متن پرداخته شده است. تفسیر از رهگذار قیاس، مجازی و تمثیلی از دیگر مطالب منتشر شده در این بخش است.
«پیدایش عرفان عاشقانه در خراسان»، «آفرینش»، «عهد الست»، «مراحل سیر در طریق معنوی» و «کلام عرفانی و راه عشق» از جمله مطالب بخش دوم با عنوان «تعالیم عرفانی» منتشر شده است.
«تفسیر عرفانی میبدی از داستانهای پیامبران» عنوان بخش سوم این اثر است. علاقهمندان در این بخش با پیامبران در قرآن و تفسیر عرفانی، و داستانهای پیامبرانی مانند «ابراهیم خلیلالله (ع)، حضرت موسی (ع) و حضرت یوسف (ع) آشنا میشوند.
«هرمنوتیک صوفیانه؛ کشفالاسرار میبدی»، در 404 صفحه، شمارگان 500 نسخه از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده است. جلد شومیز این اثر به بهای 26 هزار تومان و جلد سخت آن 36 هزار تومان به فروش میرسد.
