به گزارش خبرنگار دفاع‌پرس از مازندران، جلسه نقد و بررسی کتاب «تن من مباد»، تاریخ شفاهی امیر «داریوش یزدان‌ستا» به تدوین و نگارش «فاطمه قنبری» شب گذشته با حضور جمعی از فرهیختگان ادبی، رزمندگان و راویان دفاع مقدس و مقاومت در حسینیه وداع موزه دفاع مقدس و مقاومت مازندران برگزار شد.
«ابراهیم باقری حمیدآبادی» کارشناس و منتقد ادبی، در این نشست ضمن تقدیر از تلاش‌های صورت‌گرفته، به نکات مهمی در زمینه تاریخ شفاهی اشاره کرد و با تأکید بر اهمیت برگزاری نشست‌های نقد و بررسی، این جلسات را فرصتی برای پویایی فکری و رشد نویسندگی دانست.
وی گفت: این دورهم‌نشستن‌ها و تبادل نظر، ذهن را تیز کرده و به خودسازی نویسنده کمک می‌کند. وقتی نقد و بررسی مغفول بماند، آگاهی‌ها کم می‌شود و فرد در همان مسیر قدیمی باقی می‌ماند. متأسفانه به‌دلایل مختلف، از جمله مسائل مالی، شاید سالی یک یا دو جلسه در حوزه دفاع مقدس برگزار شود که این مسئله به ما لطمه می‌زند.
این نویسنده دفاع مقدس در ادامه افزود که هدف از این جلسات، رشد و ارتقای فردی است و حتی اگر مخاطب زیادی حضور نداشته باشد، این گردهمایی‌ها برای شرکت‌کنندگان ارزشمند است و اگر مخاطبی هم باشد، چه بهتر که ذهن او نیز پذیرای این مباحث باشد.
وی با اشاره به حضور اساتید برجسته، این فرصت را برای یادگیری و ارتقای خود مغتنم شمرد.
باقری حمیدآبادی در ادامه صحبت‌های خود به ماهیت تاریخ شفاهی پرداخت و تأکید کرد که تاریخ شفاهی به آنچه از ذهن راوی بیرون می‌آید، محدود می‌شود.
این کارشناس و منتقد ادبی اذعان داشت: آنچه که ذهن راوی برای ما روایت می‌کند، پلی به سمت تاریخ است و رویداد‌ها را از نگاه او برای ما مشخص می‌کند. ممکن است راوی تنها ۱۰ صفحه از خاطراتش را به‌خاطر بیاورد یا هزار صفحه. هرچه باشد، آن برای ما سند است.
وی نگارش تعداد صفحاتی مثلا ۲۰۰ یا ۲۵۰ صفحه از خاطرات فردی را که سال‌ها از جنگ دور بوده، دچار فراموشی یا بیماری شده، کار کوچکی ندانست و اضافه کرد: تلاش باید بر این باشد که پژوهشگر و مصاحبه‌گر به فرد راوی بیشتر توجه کنند، جزئی‌تر بپرسند و عمیق‌تر به موضوعات بپردازند.
باقری حمیدآبادی در ادامه، به نقد کتاب «تن من مباد» پرداخت و نکاتی را برای بهبود آثار تاریخ شفاهی در آینده مطرح کرد.
وی از اینکه در مقدمه کتاب توضیحی در مورد ساختار و چگونگی نگارش آن ارائه نشده، انتقاد کرد و گفت: در مقدمه کتاب‌های تاریخ شفاهی، باید به‌وضوح توضیح داده شود که پژوهشگر چگونه وارد موضوع شد، وضعیت راوی چگونه بود، چه مدت مصاحبه طول کشید و به چه سؤالاتی پاسخ داده شد و به چه دلایلی برخی سؤالات بی‌پاسخ ماند.
باقری حمیدآبادی این توضیحات را برای قضاوت خواننده ضروری دانست و گفت: این بستر، بستر قضاوت برای کسانی است که می‌خواهند تاریخ را بشناسند. در کتاب «خلاف ترس»، من سعی کردم توضیحات لازم درباره راوی و مستندات را ارائه دهم تا خواننده بداند روایت بر چه پایه‌ای استوار است.
باقری حمیدآبادی همچنین بر اهمیت گنجاندن سؤالات بی‌پاسخ در متن کتاب تأکید کرد و حذف آنها را نادرست دانست.
وی بیان کرد: اگر از راوی سؤالی پرسیدید و گفت «نمی‌دانم»، این پاسخ باید در کتاب بیاید. این‌گونه خواننده خود قضاوت می‌کند که آیا راوی نمی‌خواسته پاسخ دهد یا واقعاً فراموش کرده است. ما با حذف این موارد، مرتکب کوتاهی می‌شویم.
وی یکی از نقاط ضعف کتاب را کمبود جزئیات دانست و افزود: چرا پرسشگر فقط سؤالات کلی پرسیده است؟ در صفحه ۵۷ کتاب، مشخص نیست که پرسشگر فعال نبوده یا راوی در پاسخ‌دادن مشکل داشته است. این موارد باید در مقدمه توضیح داده شود.
باقری حمیدآبادی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های محقق تاریخ شفاهی را توانایی طرح سؤالات دقیق دانست و گفت: یک محقق باید بتواند از یک جمله، ۱۰ سؤال بپرسد و به واسطه آن، جزئیات حوادث را استخراج کند. کم یا زیاد بودن مطالب مهم نیست؛ هرچه جزئیات بیشتر باشد، بهتر است. همچنین، پیشنهاد می‌کنم برای مستندسازی هرچه بهتر، به سمت تاریخ شفاهی جمعی برویم.
وی در پایان بر اهمیت تاریخ شفاهی جمعی برای تکمیل اسناد تأکید کرد و گفت: هنوز موفق نشدیم تاریخ شفاهی جمعی بگیریم. اگر ما تاریخ شفاهی جمعی داشته باشیم، به اتمام سند و... کمک شایانی می‌کند.
در ابتدای این مراسم «فاطمه قنبری» (تدوینگر کتاب) توضیحاتی کوتاهی در مورد کتاب ارائه کرد. همچنین «مفید اسماعیلی سراجی» از پیشکسوتان و پژوهشگران دفاع مقدس نکاتی را در زمینه تاریخ شفاهی فرماندهان ارتشی استان و اقداماتی که در این زمینه انجام شد مطرح کرد.
این جلسه به همت اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و مقاومت استان مازندران برگزار شد.
انتهای پیام/
