به گزارش خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، جشنواره تئاتر مقاومت، تحت عنوان «همایش تئاتر دفاع مقدس» نخستین‌بار در سال ۱۳۷۳ در حالی برگزار شد که چند سالی بیشتر از پایان جنگ تحمیلی نمی‌گذشت و فضای آن روزگار می‌طلبید آثاری که به پاس مجاهدت مردان و زنان این سرزمین تولید شده بود، تحت عنوان جشنواره‌ای به اجرا در آیند. از آن دوره تا کنون ۳۰ سال می‌گذرد و نوزده دوره از این جشنواره با فراز و فرود‌های بسیار برگزار شده است.
برگزاری بیستمین دوره جشنواره تئاتر مقاومت بهانه‌ای شد برای گپ‌وگفت با «محمد کاظم‌تبار» دبیر این دوره از جشنواره که در ادامه می‌خوانید؛
دفاع‌پرس: جنابعالی در دوره پیش نیز دبیر این جشنواره بودید، از برگزاری جشنواره نوزدهم بگویید؛ چه ابتکارات و نوآوری‌هایی نسبت به دوره‌های پیش داشت؟
در دوره نوزدهم جشنواره تئاتر مقاومت، رویداد‌های مهم و نوآورانه‌ای رقم خورد که تفاوت‌های قابل‌توجهی با دوره‌های پیشین داشت. این دوره که تقریباً دو ماه به طول انجامید، با رویکردی آسیب‌شناسانه و برنامه‌ریزی دقیق برگزار شد تا سرانه تولید آثار تئاتر مقاومت افزایش یابد. یکی از تفاوت‌های این دوره، حرکت از برگزاری متمرکز به سمت برگزاری غیرمتمرکز و گسترده در سطح کشور بود؛ به‌طوری‌که جشنواره طی ۶۰ روز و در قالب ۴۲۰ نوبت اجرا در بخش صحنه‌ای برگزار شد و موفق به جذب ۲۷ هزار مخاطب شد.
علاوه بر بخش صحنه‌ای، بخش خیابانی نیز در ۱۸ استان اجرا شد که نسبت به سال گذشته رشد قابل‌توجهی داشت. تمامی این آثار در استان‌ها بازبینی و اجرا شدند. در مجموع، ۱۵ استان در بخش رقابتی و چهار استان در بخش مهمان حضور داشتند. برگزاری جشنواره به‌صورت غیرمتمرکز در شهر‌هایی مانند دهلران، یزد، مرند، اهر، لاهیجان، الیگودرز و نیشابور، نشان‌دهنده گسترش جغرافیایی جشنواره با هدف ترویج تئاتر مقاومت در سراسر کشور بود. از نظر آماری، تعداد تقاضا‌های ثبت‌نام در فراخوان که شامل حضور آثار و شرکت در کارگاه‌ها بود، به ۱۴۵۰ مورد رسید و انتظار می‌رود در دوره‌های بعدی این عدد به بیش از دوهزار اثر و کارگاه تخصصی افزایش یابد.
در بخش پژوهش و نمایشنامه‌نویسی چه حمایتی از صاحبان آثار صورت گرفت؟ تلاش شد توجه ویژه‌ای به بخش‌های پژوهش و نمایشنامه‌نویسی صورت گیرد که خوشبختانه دستاورد‌های مثبتی به همراه داشت. در این بخش‌ها، موضوعاتی، چون اقتباس، زندگی شهدا، کودک و نوجوان و... مورد توجه قرار گرفت. در دوره گذشته، ۱۳۱۴ نمایشنامه تولید و منتشر شد که از این تعداد، هشت اثر مستقیماً به جشنواره فجر راه یافتند؛ این موضوع نشان‌دهنده سطح بالای مشارکت و کیفیت آثار بود. یکی از ویژگی‌های مهم جشنواره نوزدهم این بود که صرفاً به نگارش و انتشار متون بسنده نشد، بلکه تولید آثار نیز در دستور کار قرار گرفت که منجر به خلق آثار متنوع و باکیفیت شد.
دفاع‌پرس: برای دوره بیستم جشنواره تئاتر مقاومت چه برنامه‌ای در نظر گرفته شده است؟
برای دوره بیستم جشنواره، برنامه‌های متنوعی در نظر گرفته شده است. یکی از این برنامه‌ها، تمرکز بیشتر بر بخش‌های مکتوب و نظری است که جزئیات آن در قالب فراخوان‌هایی که در موعد مقرر منتشر خواهد شد، اعلام می‌شود. اقدام مهم دیگر، تغییر تقویم رسمی برگزاری جشنواره مقاومت است؛ بر اساس این تغییر، جشنواره به هفته دفاع مقدس موکول خواهد شد. بنابراین، جشنواره در ماه‌های مرداد و شهریور برگزار نخواهد شد و برنامه‌ریزی‌ها به سمت برگزاری در هفته دفاع مقدس تغییر یافته است. این تصمیم با هدف هم‌راستا شدن موضوع جشنواره تئاتر مقاومت با یادواره‌هایی که در هفته دفاع مقدس برگزار می‌شوند اتخاذ شده تا از هم‌پوشانی با جشنواره تئاتر فجر جلوگیری شود. چرا که برگزاری هم‌زمان دو رویداد بزرگ فرهنگی، برای هنرمندان و گروه‌های هنری چالش‌برانگیز است و ممکن است آسیب‌هایی به فعالیت‌های آنها وارد کند.
دفاع‌پرس: برای کاربردی شدن آثار مکتوب در بخش نمایشنامه و پژوهش چه تمهیداتی انجام شده است؟
کتاب مرتبط با جشنواره به‌زودی منتشر و رونمایی خواهد شد. پس از انتشار فراخوان، این کتاب در اختیار گروه‌های هنری قرار می‌گیرد تا بتوانند آثار خود را بر اساس آن تولید کنند. تأکید ما بر این است که تولید آثار باید با هدف اجرا و روی صحنه رفتن باشد، نه صرفاً تولید متن و آرشیو کردن آن؛ زیرا نگاه جشنواره به تولید آثار با هدف اجرای واقعی است و انتشار صرف، معنا ندارد. در این راستا، هدف‌گذاری شده که حداقل پنج اثر از متون جشنواره تولید و اجرا شوند. لازم به ذکر است که مالکیت این آثار برای مدت ده سال در اختیار جشنواره خواهد بود و در صورت نیاز، از متون تولیدشده برای اجرای آثار بهره‌برداری خواهد شد یا اگر اگر ارگان‌های دیگر تولید با ما بخواهد کاری انجام دهد اولویت با آثاری است که منتشر کرده‌ایم که جزئیات آن اعلام خواهد شد.
دفاع‌پرس: داوری آثار به چه شکل انجام خواهد گرفت؟ آیا بازبینی‌ها به‌صورت حضوری است یا باید فیلم آثار ارائه شود؟
همان‌طور که پیش‌تر توضیح داده شد، تلاش بر این است که جشنواره به‌صورت غیرمتمرکز برگزار شود. به همین دلیل، گستردگی جغرافیایی اجازه بازبینی حضوری را نمی‌دهد. افزون بر این، با توجه به اینکه داوری‌ها به‌صورت میدانی انجام می‌شود، بازبینی آثار نمی‌تواند حضوری باشد و بر اساس ارسال فیلم آثار صورت می‌گیرد. با این تفاوت که در بخش خیابانی، گروه‌ها باید فیلم خود را با حضور مخاطبان ضبط کنند و نه در پلاتو؛ اما در بخش صحنه‌ای نیازی به حضور تماشاگر نیست. نمونه‌ای از این رویکرد را در برگزاری «روایت حماسه» و در ایام اربعین شهادت سید حسن نصرالله تجربه کردیم. در آن دوره، بازه‌ای سه‌روزه تعیین شد که آثار در آن اجرا و فیلم‌برداری شدند و داوران و بازبین‌ها به ارزیابی آثار پرداختند. این رویکرد نشان‌دهنده تلاش برای ارتقای کیفیت و تنوع آثار و بهره‌گیری از روش‌های نوین در فرآیند بازبینی و داوری جشنواره بیستم تئاتر مقاومت است.
دفاع‌پرس: یکی از اقداماتی که می‌تواند باعث ارتقای جشنواره تئاتر مقاومت شود، ایجاد دبیرخانه دائمی است. آیا در این خصوص اقدامی صورت گرفته است؟
بله. پس از پایان دوره نوزدهم جشنواره، برنامه‌ریزی برای دائمی کردن دبیرخانه انجام شد تا برنامه‌های پیش‌رو با تمرکز و دقت بیشتری دنبال شود. به همین دلیل، دبیرخانه دائمی به‌صورت رسمی و با صدور حکم ایجاد شد و فعالیت‌های متعددی در این زمینه صورت گرفت. یکی از اقدامات این دبیرخانه، تنظیم فراخوان دوره بیستم جشنواره تئاتر مقاومت است که در حال آماده‌سازی است.
دفاع‌پرس: ایجاد دبیرخانه دائمی با وجود همه محاسن، ممکن است در بلندمدت باعث یکنواختی شود و نوآوری‌هایی که انتظار داریم، دیده نشود. برای رفع این نگرانی چه برنامه‌ای در نظر گرفته شده است؟
ایجاد دبیرخانه دائمی به معنای حضور همیشگی نیرو‌های ثابت نیست. از آنجا که فعالیت‌ها و برنامه‌ها متغیر هستند، تیم‌هایی که مسئولیت برگزاری جشنواره را برعهده دارند نیز ثابت نخواهند بود. طبیعتاً در هر دوره، تیم‌ها و مدیران تغییر می‌کنند و هر تیم برنامه‌ها و نوآوری‌های خود را خواهد داشت. جشنواره تئاتر مقاومت از بدو تأسیس تا امروز دبیران مختلفی داشته است و این روند در آینده نیز ادامه خواهد داشت؛ بنابراین نباید نگران یکنواختی در برگزاری این رویداد باشیم.
دفاع‌پرس: در بحث حمایت از آثار راه‌یافته به جشنواره تئاتر مقاومت و اختصاص کمک‌هزینه به گروه‌ها، چه برنامه‌ای در نظر گرفته شده است؟
موضوع کمک‌هزینه به گروه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل، در جشنواره بیستم تئاتر مقاومت، بیش از ۴۰ درصد بودجه صرف کمک‌هزینه و جوایز گروه‌ها خواهد شد. اگر جشنواره به‌صورت متمرکز برگزار شود، هزینه‌های سفر و حمل‌ونقل گروه‌ها به بودجه جشنواره تحمیل می‌شود. اما در صورت برگزاری غیرمتمرکز، این هزینه‌ها در جای درست و مناسب صرف خواهد شد. سال گذشته، میانگین کمک‌هزینه برای گروه‌های صحنه‌ای بین ۷۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان و برای گروه‌های خیابانی بین ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان بود که نسبت به سایر جشنواره‌ها رقم قابل‌توجهی است. مسلماً این رقم در دوره جدید متفاوت خواهد بود و جزئیات آن پس از انتشار فراخوان اعلام خواهد شد.
دفاع‌پرس: آیا از اجرای آثار برگزیده در خارج از کشور مانند عراق، لبنان و... حمایت می‌کنید؟
اجرای آثار نمایشی در خارج از کشور، نیازمند بررسی مناسبات خاص خود است که مهم‌ترین آنها وضعیت سیاسی و بین‌المللی است. با توجه به شرایط موجود، چنین امکانی با محدودیت‌هایی همراه است. همچنین هر کشور ممیزی‌های خاص خود را دارد که باید به آن توجه شود. این محدودیت‌ها در ایران برای گروه‌های خارجی کمتر است. با این حال، برای حمایت از آثار در بخش بین‌المللی، رایزنی‌های لازم صورت می‌گیرد.
دفاع‌پرس: جنگ تحمیلی جنگ ۱۲ روزه در جشنواره بیستم تئاتر مقاومت از چه جایگاهی برخوردار است؟
موضوع جنگ ۱۲ روزه از اهمیت بالایی برخوردار است. اولویت اصلی در فراخوان بیستمین جشنواره تئاتر مقاومت، موضوع جنگ تحمیلی آمریکا و اسرائیل علیه ایران خواهد بود که برای آن جوایز ویژه‌ای در نظر گرفته شده است. علاوه بر این، در بخش‌های مختلف از جمله نمایشنامه‌نویسی، صحنه‌ای و خیابانی، آثاری با موضوع مقاومت و جنگ ۱۲ روزه در بخش جنبی و مهمان پذیرفته خواهند شد. نکته مهم در این بخش آن است که گروه‌ها باید به اهمیت تحقیق و شناخت دقیق درباره شهدای جنگ ۱۲ روزه و اتفاقات آن واقف باشند؛ چرا که تولید اثر بدون آگاهی کافی امکان‌پذیر نیست.
تولید آثار بین‌المللی در حوزه مقاومت، به‌ویژه مقاومت فلسطین و مبارزه با استکبار، امکان‌پذیر است؛ اما تحقق آن نیازمند تدابیر و برنامه‌ریزی دقیق خواهد بود. امیدواریم با بهبود شرایط سیاسی و اجتماعی، زمینه برای فعالیت‌های هنری و فرهنگی گسترده‌تر در حوزه مقاومت و موضوعات حساس فراهم شود تا بتوان آثار باکیفیت و تأثیرگذاری تولید کرد.
انتهای پیام/ 161
