به گزارش گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس، تاریخ دفاع مقدس تاریخ‌نگاری وقایع نظامی جبههها نیست و عدم تطابق وقایع نظامی، اقتصادی، سیاسی، دیپلماسی و... ممکن است ناظران آینده را دچار اشتباه در تحلیل کند. از جمله مهمترین بحث‌ها در تاریخ دفاع مقدس، همزمانی عملیات‌های واحدهای ضد تروریستی اطلاعات سپاه، وزارت اطلاعات، کمیته انقلاب و شهربانی و... علیه تیم‌های ترور منافقین، توده‌ای‌ها، گروه های چپ مارکسیستی و... است. البته نباید از تحلیل عملکرد دستگاه دیپلماسی کشور هم غافل بود. چه اینکه اغلب ضعف دیپلماسی نتایج حاصله از میدان را هم نمی‌توانست به نفع کشور استفاده کند. در ادامه با استناد به انتشار جراید در محدوده زمانی عملیات مسلم ابن عقیل و بعد از آن به یکی از بزرگترین عملیات‌های بمب‌گذاری آن دوران در داخل شهر تهران اشاره می‌شود.
انفجار مهیب
«حدود ساعت ۲۰:۳۰ روز ۹ مهرماه ۱۳۶۱ صدای انفجاری مهیب، تهران را به لرزه درآورد. صدای انفجار و موج آن در جنوب تا جاده قم، در شمال تا ارتفاعات شمیران، در شرق تا تهران‌پارس و در غرب تا ۲۰ کیلومتری جاده کرج به گوش رسید. این انفجار در محدوده‌ای به شعاع یک کیلومتر، شیشه اغلب منازل، مغازه‌ها، ادارات، اماکن و تأسیسات را شکست و به بسیاری از ساختمان‌هایی که در مجاورت محل انفجار قرار داشتند، صدمات سنگینی وارد کرد.
بمبی که توسط عوامل سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در میدان امام خمینی، ابتدای خیابان ناصرخسرو (مرکز تهران) منجر شده بود. این محل در ساعتی که بمب منفجر شد، محل تردد عده کثیری از مردمی بود که به خانه‌هایشان بازمی‌گشتند و در صف‌های طویل منتظر تاکسی، اتوبوس و دیگر وسایل نقلیه بودند. علاوه بر این محل استراحت مسافران خسته‌ای بود که اتاقی در مسافرخانه‌های ویژه افراد کم درآمد اجاراه کرده بودند. گذشته از اینها انفجار بمب به بخش بزرگی از ساختمان‌های مسکونی محدوده خیابان ناصرخسرو صدمه زده بود. این انفجار همزمان با برتری‌های نظامی ایران در عملیات «مسلم بن عقیل» رخ داد.
چگونگی انفجار
ساعت ۲۰:۳۰ روز ۹ مهرماه ۱۳۶۱ ابتدا صدایی مهیب به گوش رسید و امواج انفجار به به‌صورت صدا‌های بی‌فاصله «هره» می‌کشید، همه چیز را درهم کوبید. صدای شکستن شاخه‌های بزرگ درختان، ریزش شیشه‌های خرد شده از ساختمان‌های مرتفع اطراف میدان، با صدای انفجار باک‌های بنزین اتومبیل‌هایی که نزدیک محل انفجار آتش گرفته بودند، درهم آمیخت. در یک لحظه میدان امام خمینی به شدت روشن شد، به‌طوری که چشمان از حیرت گشوده عابران را خیره کرد.
در دو نقطه از ضلع شرقی میدان امام خمینی شعله‌های آتش زبانه کشید و با همه این ماجراها، فریاد‌های جگرخراش بی‌گناهانی که نزدیک محل حادثه و در معرض امواج اولیه انفجار قرار داشتند گوش‌ها را پر کرد. شدت انفجار به حدی بود که ده‌ها دستگاه اتومبیل که در محله حادثه پارک شده بودند منهدم شدند. این انفجار علاوه بر هتل زیبا که در ابتدای خیابان ناصرخسرو قرار داشت به هتل‌های قصرشیرین، ناصری، شبستری، حقیقت، گلستان، مسرت و فارس نیز خسارات کلی وارد کرد. اکثر مسافران هتل ۵ طبقه زیبا یا مجروح شدند و یا به شهادت رسیدند. دو دستگاه اتوبوس دوطبقه و یک دستگاه اتوبوس یک طبقه که پر از مسافر بود در محل انفجار حضور داشتند و اکثر آنان یا به شهادت رسیدند و یا مجروح شدند.
از طرف دیگر بر اثر این انفجار لوله‌های آب منطقه نیز ترکید و به دنبال آن برق منطقه نیز قطع شد. هر چند حضور پرشمار مردم تهران در محل حادثه کار را برای امدادگران با مشکل مواجه کرده بود، اما با مدیریت به موقع و همیاری مردم مشکل خاصی در امداد و کمک‌رسانی ایجاد نشد.
مکان دقیق انفجار
محل دقیق انفجار عملیات تروریستی منافقین در کنار مسافرخانه ۵ طبقه «زیبا پارک» در ابتدای خیابان ناصرخسرو و مقابل شرکت تعاونی مخابرات بود. به گفته شاهدان عینی، بمب در یک کامیون ۱۰ تن در مقابل مسافرخانه مذکور تعبیه شده بود. این محله در آن دوره به دلیل حضور آوراگان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، بیشتر محل سکونت آوراگان جنگی خوزستانی بود. برای همین در این خیابان، «کوچه مروی» به «کوچه عرب‌ها» نیز معروف شد. در محل انفجار نیز گودالی به طول ۶ متر، عرض ۴ متر و عمق ۳ متر ایجاد شد. محل حادثه تا ساعت ۲۱:۱۵ در آتش می‌سوخت.
مقدار و نوع بمب
بنابر اعلام سرهنگ حجازی رئیس وقت شهربانی با توجه به شعاع انفجار حدود ۱۵۰ کیلوگرم ماده تی ان تی در این انفجار مورد استفاده قرار گرفته بود. به گفته وی شیوه انفجار شبیه به انفجار‌های قبلی خیابان خیام بوده است که به علت زیادی مواد منفجره به مراتب خسارات بیشتری از انفجار‌های قبلی داشته است. همچنین بنا به اظهارات یکی از مقامات وقت روابط عمومی سپاه پاسداران منطقه ۱۰کشوری، بمب مزبور حدود ۲۰۰ کیلوگرم وزن داشته و مواد منفجره در آن ترکیبی از تی ان تی و بمب پلاستیکیc4 (که در سند گزارش به اشتباه ۳۴ قید شده) بوده است. این بمب قوی‌ترین بمبی بود که تا آن زمان در تهران منفجر شده بود.
تعداد شهدا و مجروحین
روابط عمومی ستاد مرکزی کمیته‌های انقلاب اسلامی آمار شهدای انفجار بمب خیابان ناصرخسرو در تاریخ ۹ مهرماه ۱۳۶۱را ۸۰ نفر اعلام کرد. در بین این شهدا تعدادی کودک و زن نیز بودند. همچنین تعداد مجروحین بستری شده در چند بیمارستان تهران ۲۱۷ نفر و تعداد مجروحینی که به‌طور سرپایی مداوا شدند ۱۱۷نفر اعلام شدند.
عملیات اطفاء و امداد
با انفجار بمب بیش از ۱۰۰ نفر از نیروهای امدادگر و آتش‌نشانی در محل انفجار حضور یافتند و با کمک سایر نیرو‌ها از جمله کمیته و همچنین همراهی مردم به نجات مجروحین، مصدومین و جمع‌آوری شهدا پرداختند. تا ساعت ۱۱:۰۰شب ده‌ها دستگاه اتومبیل از محل انفجار رهاسازی و دور شد و تا ساعت ۸:۳۰ صبح روز بعد (۱۰ مهرماه ۱۳۶۱) عملیات امداد و نجات ادامه داشت.
بر اثر این انفجار، مسافرخانه «زیبا پارک» در میدان امامخمینی کاملاً تخریب شد و ابتدای خیابان ناصرخسرو تا مدت‌ها بسته ماند. همچنین در این حادثه چند بنای تاریخی از جمله بخشی از خانه امام جمعه دچار آسیب شد. برای جبران بخشی از آسیب‌ها، هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۱ مهر ۱۳۶۱ موافقت کرد که صندوق تأمین خسارات بدنی مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال بهمنظور تأمینخسارات ناشی از فاجعه بمب‌گذاری مورخ ۹ مهر ۱۳۶۱در خیابان ناصرخسرو اختصاص دهد تا زیرنظر نماینده نخستوزیر به مصرف برسد.
انتهای پیام/ 119
