گروه دفاعی امنیتی دفاع‌پرس: در استپ‌های بی‌کران روسیه، جایی که نسیم خنک پاییزی برگ‌های فندق را در رقصِ چرخانِ زرد و سرخ به پرواز درمی‌آورد، سامانه‌ای پا به عرصه نهاده که نامش از درختی استوار و بارور برگرفته شده است؛ «اورشنیک» یا درختِ فندق. این موشک بالستیک میان‌برد روسی، با کد ناتو «SS-X-۳۴»، نه‌تنها نمادی از پیشرفت‌های فناوری موشکی، بلکه ابزاری است که توازن‌های استراتژیک را به لرزه درمی‌آورَد. این موشک توسط شرکت‌های دفاعی روسیه مانند «میتس» و بر پایه موشک قاره‌پیمای «RS-۲۶ روبژ» توسعه‌یافته است؛ اورشنیک از سال‌های پایانی دهه ۲۰۱۰ جان گرفت و در نوامبر ۲۰۲۴ برای نخستین بار در میدان نبرد آزمایش شد.
این موشک، با طول تقریبی ۱۲ متر و جرم پرتاب ۳۶ تن، از پرتابگر‌های متحرک زمینی مانند کامیون‌های ۱۲×۱۲ استفاده می‌کند که آن را به سلاحی پنهان و سریع‌الاستقرار تبدیل کرده است. قلب تپنده آن با پیشرانه‌های چندمرحله‌ای سوخت مایع، امکان پرواز این موشک تا ارتفاع هزار کیلومتری را فراهم می‌کند و سرعت نهایی‌اش، بیش از ماخ ۱۰ (۱۲ هزار و ۳۸۰ کیلومتر در ساعت) است که آن را به یکی از سریع‌ترین موشک‌های میان‌برد جهان بدل ساخته و بدین‌ترتیب، زمان واکنش پدافند‌های هوایی را به ثانیه‌ها تقلیل می‌دهد.
برد عملیاتی اورشنیک، بین هزار تا پنج هزار و ۵۰۰ کیلومتر بوده و قادر است به آسانی اروپا را در تیررس خود قرار می‌دهد. این موشک با فناوری MIRV (کلاهکی که متشکل از چند کلاهک کوچکتر بوده و هر یک از آن‌ها را می‌توان به سمت هدف مختلفی هدایت کرد)، شش کلاهک را هر یک ۱.۵ تن وزن دارند، حمل می‌کند؛ همچنین این کلاهک‌ها می‌توانند هسته‌ای یا متعارف بوده و هرکدام حاوی مهمات کوچک‌تری برای پوشش وسیع‌تر اهداف باشند.
در حمله نوامبر ۲۰۲۴ به شهر دنیپرو در اوکراین، اورشنیک با کلاهک‌های غیرفعال آزمایش شد و انرژی جنبشی‌اش، بدون هیچ‌گونه انفجار شیمیایی‌ای، خسارتی معادل ۱۰۰ تن تی‌ان‌تی ایجاد کرد. کارشناسان روسی آن را «غیرقابل رهگیری» توصیف می‌کنند؛ زیرا مانور‌های نهایی‌اش سامانه‌های پدافندی نظیر پاتریوت یا تاد را فریب می‌دهد. با این حال منابع غربی بر این باور هستند که رهگیری این موشک در مراحل اولیه پرواز ممکن است.
«ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۴، این موشک را به‌عنوان پاسخی به حملات موشکی غربی به روسیه رونمایی و تست موفقش از پایگاه «کاپوستین یار» در استان «آستراخان» اعلام کرد. نقش استراتژیک اورشنیک، تقویت استراتژی سه‌گانه هسته‌ای روسیه است. بر اساس گزارش‌های جدید، روسیه با استقرار این موشک در بلاروس، مرز‌های ناتو را تهدید می‌کند و تعادل بازدارندگی را به نفع مسکو تغییر می‌دهد؛ همچنین به گزارش برخی رسانه‌های روسی، در پی مقابله با تحریم کشور‌های غربی، امکان صادرات این موشک به ونزوئلا وجود دارد.
اوکراین مدعی است که در اکتبر ۲۰۲۵، یکی از سه موشک اورشنیک روسی را در خاک روسیه نابود کرده، که نشان‌دهنده آسیب‌پذیری‌های لجستیکی آن است؛ از سوی دیگر، کارشناسان چینی و هندی این موشک را عاملی برای بازنگری معاهدات تسلیحاتی می‌دانند؛ در حالی که اتحادیه اروپا بر خطر تشدید تنش‌های هسته‌ای تمرکز دارد. با وجود این، برخی کارشناسان غربی مانند «ویلیام آلبرگ» در حساب کاربری خود در X، این موشک را بیشتر به‌عنوان ابزاری تبلیغاتی نامیده‌اند.
درباره معایب و نقاط ضعف این موشک روسی نیز باید به این نکته اشاره کرد که چالش‌های فنی، سایه‌ای بر درخشش اورشنیک افکنده‌اند. با وجود سرعت خیره‌کننده، وابستگی به سوخت مایع، زمان آماده‌سازی طولانی‌تری نسبت به موشک‌های جامد ایجاد می‌کند و هزینه تولیدش (تخمینی ۵۰ میلیون دلار به ازای هر موشک) بودجه دفاعی روسیه را تحت فشار قرار می‌دهد؛ همچنین تست‌های اولیه، از جمله انفجار در پرواز به سمت قزاقستان در ژوئن ۲۰۲۵، نشان‌دهنده مشکلات هدایت و پایداری این موشک است.
در شرایط فعلی، سامانه اورشنیک به مرحله تولید انبوه رسیده و ولادیمیر پوتین در نوامبر ۲۰۲۵ اعلام کرد که این موشک در وضعیت آماده‌باش عملیاتی قرار گرفته است؛ این سامانه فراتر از یک سلاح و در واقع، آیینه‌ای از رقابت‌های ژئوپلیتیکی است؛ جایی که سرعت و دقت، مرز‌های صلح و جنگ را محو می‌کنند.
انتهای پیام/ 281
