گروه حماسه و جهاد دفاعپرس ـ سردار عباسعلی فرزندی؛ دفاع مقدس اگرچه در تاریخ ایران عمدتاً بهعنوان جنگی نظامی شناخته میشود، اما واقعیت آن است که عرصه دیپلماسی نیز به همان اندازه میدان گلوله و خاکریز اهمیت داشت.
در مکتب دفاعی - امنیتی جمهوری اسلامی، دیپلماسی در دوران جنگ نه معادل سازش، بلکه مکمل نبرد بود؛ ابزاری برای مدیریت فشارهای بینالمللی، جلوگیری از انزوای کامل، و تغییر موازنه به نفع کشور.
امام خمینی (ره) و ساختار سیاسی کشور، با درک چندلایه از این واقعیت، سیاست خارجی را با الزامات جبهه همسو کردند. تحلیل:در آغاز جنگ، معادله بینالمللی بهشدت به سود عراق متمایل بود: حمایت آشکار آمریکا و شوروی، منابع مالی گسترده از کشورهای عربی، و سکوت یا جانبداری نهادهای بینالمللی. در چنین شرایطی، دیپلماسی جمهوری اسلامی مأموریت یافت تصویر واقعی جنگ را به جهان منتقل کند و مشروعیت دفاع را تثبیت نماید.
نمایندگان ایران در سازمان ملل و کشورهای بیطرف، نقش کلیدی در افشای جنایات صدام، استفاده از سلاحهای شیمیایی، و نشان دادن ابعاد تجاوز به افکار عمومی جهانی داشتند. این فعالیتها نهتنها نگاه بخشی از افکار عمومی را تغییر داد، بلکه به تدریج فضای مذاکرات بینالمللی را علیه رژیم بعث شکل داد.
دیپلماسی جنگ همچنین وظیفه داشت ائتلاف دشمنان را تضعیف کند. روابط سازنده با برخی کشورها، استفاده از ظرفیت جنبش عدم تعهد، و تقویت پیوندها با ملتها و گروههای مقاومت منطقه، از ابزارهای این راهبرد بود. حتی خریدهای محدود تسلیحاتی و فناوریهای دفاعی که در اوج تحریم انجام شد، نتیجه کانالهای دیپلماتیک پنهان و آشکار بود.
در مرحله پایانی جنگ، دیپلماسی نقش تعیینکنندهای در مدیریت قطعنامه ۵۹۸ ایفا کرد؛ قطعنامهای که در نهایت با فشار واقعیتهای میدانی و جایگاه ایران در معادلات بینالمللی، به شناسایی تجاوز عراق منجر شد.
دیپلماسی در دفاع مقدس نشان داد که حتی در شرایط جنگ تمامعیار، زبان مذاکره و تعامل میتواند بهعنوان ابزار راهبردی عمل کند. این تجربه، امروز برای جمهوری اسلامی در مواجهه با جنگهای ترکیبی، بهویژه در عرصه اقتصادی و رسانهای، اهمیت مضاعف دارد.
همانگونه که در جبههها، ابتکار و هماهنگی رمز پیروزی بود، در دیپلماسی نیز همراستایی با اهداف کلان و شناخت دقیق دشمن، توانست بخشی از مسیر پیروزی را هموار کند. در دنیای پیچیده امروز، بیتوجهی به دیپلماسی در سایه تهدید، میتواند همانقدر خطرناک باشد که غفلت از خط مقدم نظامی.
انتهای پیام/ 112
