تدوین زندگی‌نامه پژوهش‌محور؛ روشی مطلوب برای معرفی قهرمانان دفاع مقدس

روای پیشکسوت دفاع مقدس گفت: استفاده پژوهش‌محور از زندگینامه رزمندگان دفاع مقدس، یک روش مطلوب برای معرفی قهرمانان و فرماندهان شهیدآن دوران است اما در این مسیر نباید از سایر روش‌ها هم غافل بود.
کد خبر: ۷۹۷۱۴۳
تاریخ انتشار: ۱۲ آذر ۱۴۰۴ - ۰۴:۵۸ - 03December 2025

به گزارش خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، «فرهاد درویشی» راوی پیشکسوت دوران دفاع مقدس و پدر نویسنده کتاب «بیا تماشا کن»، در آیین رونمایی از این اثر که در مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدت‌های سپاه، برگزار شد، ضمن تقدیر از تلاش‌های فرزندش محمدصادق درویشی در نگارش این کتاب، با اشاره به اهمیت حفظ سرمایه‌های نمادین و اجتماعی کشور اظهار داشت: اگر هدف ما اطلاع‌رسانی، آگاهی‌بخشی، الگوبرداری و یا بیان حقیقت تاریخ در خصوص فرماندهان شهید باشد، واقعیت این است که می‌توانیم از الگو‌ها و قالب‌های متنوعی استفاده کنیم و کتاب حاضر تنها یکی از این قالب‌هاست که در گونه «بیوگرافی پژوهش‌محور» جای می‌گیرد.

زندگی‌نامه پژوهش محور یک روش مطلوب برای معرفی قهرمانان دفاع مقدس

وی با بیان اینکه باید از ظرفیت‌های نوین و متنوع برای روایت تاریخ بهره برد، افزود: در کنار بیوگرافی، قالب‌هایی نظیر اتوبیوگرافی که در ایران کمتر رایج است، تاریخ شفاهی، مستند تاریخی، تک‌نگاری، یادداشت‌های روزانه، رمان تاریخی و دانشنامه‌ها وجود دارند؛ اما امروز بازنمایی‌های دیجیتال نوین مانند پادکست‌ها که چکیده مطالعات عمیق را در زمانی کوتاه به مخاطب ارائه می‌دهند، کارکردی بسیار مؤثر و راهگشا پیدا کرده‌اند.

راوی و پژوهشگر پیشکسوت دفاع مقدس با اظهار به آسیب‌شناسی نحوه معرفی شخصیت‌های دفاع مقدس، تصریح کرد: در پرداختن به شخصیت‌ها با دو خطر عمده مواجهیم؛ نخست خطر اسطوره‌سازی است که در آن شخصیت را آن‌چنان مقدس می‌کنیم که به بتی غیرقابل‌فهم و دست‌نیافتنی تبدیل می‌شود.

وی افزود: خطر دوم، کاریکاتوریزه کردن و قهرمان‌سازی‌های صرفاً تبلیغاتی و رسانه‌ای است که این نیز آسیبی جدی محسوب می‌شود.

درویشی با تأکید بر اینکه هدف باید معرفی یک انسان دست‌یافتنی برای همزادپنداری مخاطب باشد، خاطرنشان کرد: برای رسیدن به حقیقت تاریخ و دوری از این آفات، باید ترکیبی هوشمندانه از قالب‌های مختلف به کار گرفته شود؛ اما در میان تمام این ۸ تا ۱۰ قالب موجود، اعتقاد راسخ دارم که بیوگرافی‌های مبتنی بر شواهد و داده‌ها، هسته سخت، ستون فقرات و عمود خیمه سایر روایت‌ها هستند و نمی‌توان آنها را نادیده گرفت.

وی با اشاره به نقدی که بر کتاب «بیا تماشا کن» وارد است، گفت: یکی از الزامات بیوگرافی پژوهش‌محور، دوری محقق از حب و بغض است. اگرچه عشق و علاقه نویسنده به شهید باکری انگیزه‌ای قوی برای این کار ۱۰ ساله بود، اما شاید همین عشق شدید مانع از دیدن برخی ضعف‌ها شده باشد.

این پژوهشگر دفاع مقدس با بیان اینکه قهرمان واقعی باید با تمام ابعاد انسانی‌اش ترسیم شود، افزود: وقتی می‌گوییم باید انسانی دست‌یافتنی را معرفی کنیم، یعنی باید نشان دهیم که او در کنار فداکاری و ازخودگذشتگی، لحظاتی دچار ترس، تردید و حتی خطا نیز بوده است و این ویژگی‌ها باید در کنار هم دیده شوند تا تصویر واقعی شکل بگیرد.

وی با طرح یک پرسش مهم در خصوص ساختار نشر کشور یادآور شد: باید بررسی کنیم که در شرایط فعلی جامعه، امکان انتشار چنین کار‌های پژوهشی سنگینی برای محققان مستقل چقدر فراهم است؟ اگر حمایت‌های مرکز اسناد نبود، شاید انتشار این اثر دشوار می‌نمود و لذا تقویت زیرساخت‌ها برای حمایت از بیوگرافی‌های پژوهش‌محور، گامی ضروری در راستای ثبت تاریخ انقلاب و جنگ است.

انتهای پیام/ 119

نظر شما
پربیننده ها
آخرین اخبار