تحلیل محتوای دیدارهای سران جنبش حماس با رهبر انقلاب

به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، با تحلیل محتوای دیدارهای حماس با امام خامنهای، موضوعاتی که بسیار تکرار شده است عبارتاند از: «ایمان، جهاد و استقامت مردم فلسطین»، «خیانت کشورهای عربی به آرمان فلسطین»، «نفی سازش، مذاکره و به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی» و نهایتاً «لزوم صراحت بیان در حق، قاطعیت در مجاهدت و ایستادگی، به عنوان سه عامل موفقیت و جذب دلها».

حمایت از مظلومان و آرمان فلسطین، یکی از اصلیترین اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی است. از سال 84 تاکنون دیدارهای مختلفی از سوی سران حماس با رهبر انقلاب انجام شده است. این دیدارها و پیامها بهطور رسمی از سال 84 و پس از خروج رژیم صهیونیستی از غزه آغاز شد. طی پنج سال گذشته روابط جنبش حماس و ایران تحتالشعاع بحران سوریه دچار چالش و رکود شده است. بررسی دیدارها، زمان انجام آنها و سخنان رد و بدل شده، ضمن روشن کردن نگاه امام خامنهای و سیاست جمهوری اسلامی نسبت به مسئله فلسطین، میتواند جایگاه جنبش مقاومت اسلامی فلسطین حماس را در ایران روشن سازد. در این یادداشت تنها به سخنان رسمی ثبت شده در سایت «KHAMENEI.IR» بسنده خواهیم کرد و از اظهارات نیمهرسمی عبور خواهیم نمود.

ابتدا بهمرور جداگانه پیامها و دیدارها، سخنان مطرح شده و زمان آنها خواهیم پرداخت و سپس با بهرهگیری از تحلیل دیدارها، نگاهی کلان به منظومهی سخنان و بیانات رهبر انقلاب خواهیم داشت.

1- امام خامنهای و حماس

1-1- نخستین دیدار رسمی حماس و رهبر انقلاب:[1] (22/9/84)

در این دیدار خالد مشعل رئیس وقت دفتر سیاسی حماس بهعنوان اولین مهمان رسمی این جنبش در دیدار با امام خامنهای ضمن قدردانی از مواضع جمهوری اسلامی در حمایت از فلسطین، مواضع ایران را بیانکنندهی احساسات درونی تمام ملتهای مسلمان و عرب دانست که متأسفانه دیگر دولتهای اسلامی جرأت بیان آن را ندارند. خالد مشعل در پایان یادآور شد: «ما به چیزی کمتر از آزادی همهی سرزمینهای اشغالی، بازگشت همهی آوارگان فلسطینی و خروج اشغالگران راضی نخواهیم شد و همانگونه که امام خمینی رحمةاللهعلیه فرمودند، اسرائیل غدهای سرطانی است و ما به هیچوجه آن را نخواهیم پذیرفت.»

امام خامنهای در این دیدار با اشاره به خروج رژیم صهیونیستی از غزه، این پیروزی را نتیجه مقاومت و جهاد در مقابل رژیم غاصب دانستند و با درک شرایط سخت مردم فلسطین افزودند:

«تجربهی پنجاه سال گذشته نشان میدهد کوتاه آمدن در مقابل اشغالگران صهیونیست و مذاکره با آنها وضع را بهتر نخواهد کرد و نتیجهای جز تشدید فشارها ندارد؛ بنابراین پیروزی و موفقیت تنها در سایهی مقاومت و ایستادگی به دست خواهد آمد. دشمنان ملت فلسطین امروز گرفتار مشکلات فراوان سیاسی و اقتصادی خود شدهاند. آنها دیروز از لبنان عقبنشینی کردند، امروز مجبور به خروج از غزه شدند و انشاءالله ملت فلسطین و گروههای مقاومت، اشغالگران را فردا از بیتالمقدس نیز بیرون خواهند کرد.»

امام خامنهای در این دیدار ضمن تأکید بر حفظ هوشمندی در مسیر انتفاضه، این اتفاق را نشانه ضعف رژیم صهیونیستی و عقبنشینی آمریکا دانستند و تأکید نمودند: «تنها راه موفقیت ملت فلسطین ادامهی مقاومت همراه با قدرت، حفظ وحدت و یکپارچگی و تمسک به اصول اساسی دین اسلام است.»

2-1- دیدار پس از پیروزی حماس در انتخابات فلسطین:[2] (1/12/84)

انتخابات مجلس فلسطین در 25 ژانویه 2006 (5 بهمن 1384) در کرانه باختری و غزه برگزار شد. نتیجه انتخابات برای بسیاری از تحلیلگران شوکبرانگیز بود. پیروزی حماس در این انتخابات و کسب 74 کرسی از 132 کرسی، این جنبش مقاومت فلسطینی را وارد مرحله جدیدی نمود. دیدار خالد مشعل و امام خامنهای کمتر از یک ماه پس از پیروزی حماس در انتخابات مورد توجه بسیاری از رسانهها قرار گرفت.

در این دیدار خالد مشعل با قدردانی از مواضع جمهوری اسلامی، انتخاب مردم فلسطین را آگاهانه و انتخاب مقاومت و اصلاح دانست و تأکید نمود قطعاً جمهوری اسلامی در این پیروزی سهیم است.

امام خامنهای در این دیدار ضمن تبریک نتایج انتخابات، این اتفاق را یکی از غافلگیریهای شیرین الهی و تحقق وعده خداوند نام بردند و نتیجه تحقق وعده الهی پس از ادامه جهاد در وضعیتی که ظاهراً تمام درها بسته بود، دانستند.

امام خامنهای با اشاره به ارزشمند بودن رأی مردم فلسطین فرمودند:

«ملت فلسطین نشان داد که ملتی هوشیار، سیاسی و داناست، زیرا فلسطینیها در حالی به حماس رأی دادند که میدانستند این رأی به معنای انتخاب مقاومت و مبارزه با رژیم صهیونیستی است.»
همچنین رهبر انقلاب با اشاره به سخنان خالد مشعل مبنی بر «به رسمیت نشناختن رژیم صهیونیستی، مذاکره نکردن با این رژیم، بازگشت آوارگان فلسطینی و پایتختی بیتالمقدس» این اصول را صحیح و تنها راه موفقیت و ادامه مسیر را رعایت این خطوط قرمز دانستند. امام خامنهای در پایان به نکته ظریف دیگری اشاره و پیشنهاد مینمایند برای ارتباط روحی میان مسلمانان و مسئله فلسطین با کمکهای مالی داوطلبانه، مسلمانان را در این مسئله سهیم نمایید.

3-1- نخستین دیدار اسماعیل هنیه و امام خامنهای:[3] (19/9/85)

برگزاری سومین دیدار رسمی در فاصلهای یکساله (آذر 84 تا آذر 85) نشاندهنده تعمیق ارتباطات میان جنبش حماس و جمهوری اسلامی است. اسماعیل هنیه، نخستوزیر وقت فلسطین، با اشاره به حمایت ایران از فلسطین و آرمان قدس مانند اقدام امام در اعلام روز جهانی قدس، انتفاضه نخست فلسطین و بیداری جهان اسلام بهویژه در فلسطین را نتیجه تأثیر جدی انقلاب اسلامی دانست.



امام خامنهای در این دیدار با اشاره به عدم هرگونه حمایت کشورهای عربی از مسئله فلسطین افزودند:



«با وجود همهی این تلاشها، امروز پس از گذشت ۶۰ سال، انگیزه و هویت فلسطینی در میان مردم فلسطین از تمام زمانها بیشتر است؛ ضمن آنکه دولتی فلسطینی بر سرکار آمده که دارای مطالبه و موضعی فعال و پیشرفت روزافزون است.»



امام خامنهای همچنین باری دیگر با تأکید بر دولت مقاوم فلسطین، حمایت کامل جمهوری اسلامی از دولت حماس را منوط به اصولی نمودند که از سوی خود اسماعیل هنیه در ابتدای دیدار بیان شد. اسماعیل هنیه «مقاومت تنها راه آزادی و عدم رسمیت رژیم صهیونیستی» را اصول اصلی دولت فلسطین اعلام نمود.

4-1- پیام امام خامنهای به اسماعیل هنیه پس از مقاومت 22روزه:[4] (27/10/87)

پس از پایان نخستین حمله رژیم صهیونیستی به غزه در سال (2009-2008) امام خامنهای پیامی به اسماعیل هنیه بهعنوان نخستوزیر دولت قانونی حماس ارسال نمودند. رهبر انقلاب با نامیدن جنگ اخیر به یکی از فجیعترین جنایات جنگی جهان و تاریخ، نتیجه صبر مجاهدان و آحاد مردم غزه را موجب به اهتزاز در آمدن پرچم عزت بر سر امت اسلام دانستند. در بخشهایی از این پیام آمده است:

«شما ثابت کردید که دل سرشار از ایمان به خدا و قیامت و روح منیع و عزیز مسلمانی که ذلت و تسلیم دربارهی ظلم و زور را برنمیتابد، آنچنان قدرتی میآفریند که حکومتهای جبّار و مستکبر و ارتشهای مجهز در برابر آن ناتوان و ذلیلاند ارتشی که قدرت فداکاری و شهادتطلبی شما، آن را بیست روز است پای در گل در پشت دروازههای غزه به خفت افکنده همان است که ظرف شش روز بخشهای عظیمی از سه کشور عربی را زیر سیطرهی خود درآورد. به ایمان و توکل خود، به حسن ظنّ خود به وعدهی الهی، به صبر و شجاعت و فداکاری خود ببالید که امروز همهی مسلمانان به آن میبالند. جهاد شما تا امروز آمریکا و رژیم صهیونیست و حامیان آنان و سازمان ملل و منافقان امت اسلامی را رسوا کرده است.»

5-1- دیدار خالد مشعل و رهبر انقلاب پس از جنگ 22روزه:[5] (13/11/87)

پس از پیروزی خیرهکننده و عزتبخش مقاومت در جنگ 22روزهی غزه، خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی وقت حماس، گزارش کاملی از جنگ 22روزه در دیدار با رهبر انقلاب ارائه نمود. خالد مشعل با معجزه دانستن این پیروزی و لزوم بازسازی غزه گفت: «جمهوری اسلامی ایران بیشترین حمایتها را از مردم غزه داشته است و من به نمایندگی از مردم غزه و مقاومت اسلامی فلسطین از حمایتهای سیاسی و معنوی حضرتعالی و ملت بزرگ و سرافراز ایران تشکر و قدردانی میکنم. قطعاً جمهوری اسلامی ایران در پیروزی مردم غزه، سهم بزرگی دارد و در این پیروزی شریک است.»

امام خامنهای با پیروزی مقاومت اسلامی در جنگ 22روزه، این پیروزی را نتیجه ایمان و جهاد دانستند و تأکید کردند جنگ غزه پایان نیافته و مقاومت اسلامی باید با هوشیاری و تدبیر برای همه حالات آمادگی کامل داشته باشد. از دیگر نکات مورد توجه رهبر انقلاب لزوم بازسازی سریع غزه و آمادگی ایران برای کمک در تمام عرصههای بازسازی و جنگ روانی و تبلیغاتی دشمن بود. ایشان در خصوص لزوم توجه به جنگ روانی دشمن افزودند:

«تنها راه مقابله با این جنگ روانی و تبلیغاتی، بیان صریح مواضعِ بهحق مقاومت اسلامی و مردم فلسطین است تا تلاش دشمن به نتیجه نرسد. حماس و مقاومت اسلامی باید از رسانههای کشورهای عربی برای پوشش تبلیغاتی این مواضع حق، مطالبه کنند. مجاهدت نیازمند قاطعیت و صراحت است و در چنین شرایطی است که نصرت الهی بدون شک نتیجهی مجاهدت خواهد بود.

6-1- دیدار رئیس دفتر سیاسی حماس و هیأت همراه با رهبر انقلاب:[6] (24/9/88)

در این دیدار خالد مشعل ضمن ارائه گزارشی از آخرین وضعیت غزه و کرانه باختری، مقاومت را انتخاب استراتژیک حماس، گروههای مقاومت و مردم فلسطین دانست.

امام خامنهای هم در این دیدار ضمن تجلیل از مقاومت مردم فلسطین و گروههای مقاومت فلسطین از جمله حماس، راه نجات فلسطین را تنها در مقاومت، ایستادگی و توکل به خدا دانستند. رهبر انقلاب با وجود همه مشکلات و سختیها و جنایات علیه فلسطین، آینده مسئله فلسطین را روشن و امیدبخش معرفی کردند و در ادامه افزودند:

«این وعدهی تخلّفناپذیر خداوند است که پیروزی و نصرت الهی متعلق به کسانی است که به خدا اعتقاد دارند و در راه او جهاد میکنند. یک وجه این حوادث ایستادگی مردم غزه در مقابل سختترین فشارها است و وجه دیگر آن، خیانت برخی اعراب بهظاهر مسلمان در قبال مردم فلسطین است. جمهوری اسلامی ایران، مسألهی فلسطین را مسألهی خود و حمایت از آن را وظیفهی شرعی و اسلامی میداند.»

یکی از موضوعاتی که امام خامنهای در این دیدار به آن اشاره نمودند، تلاش گسترده دشمنان برای سوق دادن ایران به بیتفاوتی در قبال فلسطین است و در ادامه یادآور شدند:

«یکی از علل اصلی دشمنی استکبار با جمهوری اسلامی ایران، موضوع فلسطین است و اگر ایران در قضیهی فلسطین کوتاه میآمد، بسیاری از این دشمنیها کم میشد، ولی ما در این قضیه ایستادهایم و کوتاه نخواهیم آمد. اینکه ملت ایران حمایت از موضوع فلسطین را از عمق جان باور دارد، به برکت امام خمینی رحمةاللهعلیه است که این موضوع را بهدرستی تا عمق جانها و ایمانهای مردم ایران نفوذ داد.

7-1- دیدار امام خامنهای و گروههای فلسطینی در افتتاح همایش «همبستگی ملی و اسلامی برای آیندهی فلسطین»:[7] (8/12/88)

این دیدار با حضور گروههای مختلف فلسطینی حماس، جهاد اسلامی، جبهه خلق برای آزادی فلسطین و جبهه مردمی فلسطین در اولین روز از هفته وحدت اسلامی و در حاشیه افتتاح همایش «همبستگی ملی و اسلامی برای آیندهی فلسطین» برگزار شد. در ابتدای این دیدار خالد مشعل با تشکر از برگزاری این نشست در ایام میلاد پیامبر اعظم (ص) و حمایت ایران از فلسطین خاطر نشان کرد: «مقاومت تنها راه پیروزی است و همهی ما متحد و واحد در یک سنگر قرار داریم و کسانی که به دنبال ایجاد شکاف در جبههی مقاومت هستند، راه بهجایی نخواهند برد و همانگونه که چند روز پیش در دمشق از زبان رؤسای جمهور ایران و سوریه شنیدیم، سخن، منطق و هدف جبههی مقاومت یکی است.»

در این دیدار امام خامنهای نکات حائز اهمیتی را ذکر نمودند. بخشی از این سخنان عبارت است از:

«فلسطین قطعاً و یقیناً در سایهی ادامهی استقامتِ بهیادماندنی ملت فلسطین، وحدت گروههای مبارز جهادی حول محور مقاومت و ایمان و توکل به پروردگار، آزاد خواهد شد و حامیان رژیم صهیونیستی نصیبی جز روسیاهی و بدنامی تاریخی نخواهند برد. تحمل مصائب و فشارهای بیپایان در غزه و سراسر فلسطین، جز با هدایت و یاری پروردگار امکانپذیر نیست و ملت فلسطین انصافاً شایستهی لقب مقاومترین ملت تاریخ است. اقتدار روزافزون جبههی مقاومت در مقابل جبههی استکبار و کفر را واقعیتی مشهود و انکارناپذیر است. یقیناً آزادی فلسطین دشوارتر از پیروزی ملت ایران بر رژیم ستمشاهی نخواهد بود. بلاشک اقدامات ۷۰-۶۰ سالهی اخیر دولتهای امریکا در حمایت از صهیونیستها، مایهی بدنامی این کشور در تاریخ خواهد بود. مسأله فلسطین برای ما و مردم ما یک تاکتیک و حتی استراتژی سیاسی نیست، بلکه مسأله دل و ایمان است.»

در این دیدار امام خامنهای با ذکر مثال از جمهوری اسلامی و اراده امام و ملت ایران و راه مقاومت بهجای صلح و سازش، آزادی قدس شریف را امکانپذیر میدانند. در این دیدار رهبر انقلاب با نگاه کلان به مسئله فلسطین، این موضوع را نه یک نزاع بلکه یک چالش جدی برای تمدن غرب، نبرد حق و باطل و مقدمهای برای تشکیل خاورمیانه جدید یعنی «خاورمیانه اسلامی» دانسته و آن را معطوف به مسئله فلسطین تبیین نمودند.

8-1- اولین دیدار پس از بحران سوریه، آخرین دیدار از سال 90 تاکنون:[8] (23/11/90)

این دیدار با توجه به آغاز بحران سوریه و خروج حماس از دمشق و اتخاذ مواضعی ضد بشار اسد بسیار مورد توجه قرار گرفت. اسماعیل هنیه که روز قبل از این دیدار، سخنران ویژه مراسم 22 بهمن در تهران هم بود، با تشکر از دولت و ملت ایران به دلیل حمایت از فلسطین افزود: «من دیروز از نزدیک و همچنین با پروازی که با هلیکوپتر داشتم، شاهد حضور میلیونها نفر در مراسم 22 بهمن در تهران بودم و ما ملت ایران را ذخیره استراتژیک برای موضوع فلسطین میدانیم.» هنیه با تأکید بر سه راهبرد اصلی دولت حماس یعنی «آزادی همه سرزمینهای فلسطینی از بحر تا نهر»، «تأکید بر مقاومت و نپذیرفتن گفتگوهای سازش» و نهایتاً «تأکید بر اسلامی بودن قضیه فلسطین»، پیروزی فلسطین را قطعی دانست.

امام خامنهای در این دیدار پشتیبانی ملتها بهویژه امت اسلامی را عمق استراتژیک گروههای مقاومت دانستند و پیروزیهای سالهای اخیر و یکی از علل بیداری اسلامی را نتیجه ایستادگی مردم و گروههای مقاومت فلسطینی بیان نمودند که نشاندهنده جایگاه تاثیرگذار گروههای مقاومت در تحولات منطقه است.

در ادامه، امام خامنهای در مورد سازش و هر اقدام تضعیفکننده مقاومت هشدار دادند:

«باید همواره مراقب نفوذ عناصر سازشکار به کالبد مقاومت بود زیرا بروز بیماری، تدریجی است. ما در ایستادگی شما و بسیاری از برادران مقاومت تردید نداریم و مردم نیز از مقاومت فلسطین انتظاری جز ایستادگی ندارند.»

امام خامنهای با مثال زدن از یاسر عرفات یکی از شخصیتهای اسطورهای در فلسطین و یادآوری سرنوشت وی که بعد از محبوبیت سالهای ایستادگی، به علت خروج از مسیر مقاومت، مطرود ملتهای منطقه شده بود، تأکید کردند:

«مقاومت و ایستادگی، زمینهساز جذب دلهای مردم و ذخیره بزرگی است که باید آن را حفظ کرد.»

در این دیدار هشدارهایی از جمله سازش، اقدامات تضعیف محور مقاومت و مخدوش کننده آینده و یادآوری سرنوشت یاسر عرفات که بیش از این در دیدارهای گذشته سابقه نداشته است، نشاندهنده تذکر برای گم نکردن راهبرد کلان از سوی حماس است.

2- جمعبندی

با تحلیل محتوای دیدارهای مسئولین حماس و رهبر انقلاب نتایج زیر را میتوان استخراج نمود:

1-2- ایمان، جهاد و استقامت مردم فلسطین: یکی از اصلیترین کلیدواژهها و تاکید فراوان امام خامنهای در تمامی دیدارها، تمجید و برجستهسازی استقامت، ایمان و روحیه جهادی مردم فلسطین و بالأخص غزه است. مقاومترین ملت تاریخ، ایمان و جهاد مردم فلسطین، انتخاب راه مقاومت در انتخابات سال 2006، معرفی مقاومت فلسطین بهعنوان یکی از علل بیداری اسلامی و... بخشی از اشارات رهبر انقلاب به این موضوع است. شناخت صحیح جامعه فلسطین و حفظ روحیه مقاوم مردم فلسطین از ملزومات اساسی برای تداوم مقاومت و مبارزه با رژیم صهیونیستی است که جنبشهای مقاومت- بالاخص حماس به دلیل ورود به عرصه دولتی و سیاسی- باید به آن اهتمام داشته باشند.

2-2- خیانت کشورهای عربی به آرمان فلسطین: در دیدارها یکی از موضوعاتی که همواره از سوی رهبری به آن اشاره شده است، دیدن خیانت و سازش کشورهای عربی و مسلمان به ملت فلسطین و عدم حمایت از فلسطین در مقابل وحشیگری و تجاوز رژیم صهیونیستی است. این بخش از سخنان معمولاً با تبیین چرایی و اصولی دانستن (نه تاکتیک) حمایت جمهوری اسلامی و مردم ایران از فلسطین همراه شده است. این سخنان هشداری مبنی بر عدم نزدیکی و ایجاد روابط راهبردی با کشورهای خائن به آرمان فلسطین است. جمهوری اسلامی مخالف ایجاد روابط حماس با دیگر کشورها نیست، اما در سطح راهبردی نباید با کشورهایی رابطه برقرار نماید که آرمان مقاومت را تحتالشعاع قرار میدهند.

3-2- نفی سازش، مذاکره و به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی: یکی دیگر از کلیدواژههای همیشگی دیدارها، لزوم توجه به نفی سازش و مذاکره با رژیم صهیونیستی حتی بهصورت تاکتیک از سوی مقاومت است. یادآوری عاقبت تصمیمات یاسر عرفات، هشدار در مورد نفوذ عناصر سازش به کالبد مقاومت و درک مقاومت بهعنوان تنها راه ممکن در مقابل اشغالگریها و توجه به معادلات الهی و کمک خداوند به مجاهدین، در دیدارهای مختلفی به چشم میخورد که نشاندهنده اهمیت آن است.


4-2- صراحت بیان در حق، قاطعیت در مجاهدت و ایستادگی، سه عامل موفقیت و جذب دلها: امام خامنهایدر دیدارهای مختلف بالأخص در دیدار سال 87 بر لزوم داشتن جرأت و صراحت در دفاع از حق و نترسیدن از تلاش دشمن تأکید داشتهاند: «تنها راه مقابله با این جنگ روانی و تبلیغاتی، بیان صریح مواضع بهحق مقاومت اسلامی و مردم فلسطین است تا تلاش دشمن به نتیجه نرسد.» همچنین ایشان در دیدار آخر در سال 90 با یادآوری سرنوشت یاسر عرفات که بعد از محبوبیت سالهای دوران ایستادگی، به علت خروج از مسیر مقاومت، مطرود ملتهای منطقه شده بود، تأکید کردند: «ما در ایستادگی شما و بسیاری از برادران مقاومت تردید نداریم و مردم نیز از مقاومت فلسطین انتظاری جز ایستادگی ندارند. مقاومت و ایستادگی زمینهساز جذب دلهای مردم و ذخیره بزرگی است که باید آن را حفظ کرد.»
منبع : فردا