انتقاد دیده‌بان حقوق بشر از وضعیت زنان در عربستان/ اصلاحات سعودی‌ها بی‌تاثیر است

به گزارش گروه بینالملل دفاع پرس به نقل از پایگاه خبری العهد، سازمان دیدهبان حقوق بشر در گزارشی با تمرکز بر حقوق زنان در عربستان، از اوضاع کلی زنان در این کشور بهویژه نظام «مرد سالاری» موجود در عربستان با وجود انجام برخی اصلاحات دولتی انتقاد کرد.

تهیهکنندگان این گزارش، مصاحبههایی را با 61 زن و مرد سعودی انجام داده و اسناد رسمی قوانین عربستان در رابطه با حقوق زنان را بررسی کردهاند.

در گزارش این سازمان آمدهاست که زنان در عربستان در مسائلی نظیر سفر به خارج از کشور، ازدواج و انتخاب شغل و ... نیاز به کسب اجازه و موافقت ولی خود دارند. این محدودیتها در طول حیات زنان همواره بر آنها تحمیل میشود.

در همین راستا «ساره لیاویتسن» مدیر اجرایی سازمان حقوق بشر در خاورمیانه و شمال آفریقا گفت: تداوم نیاز زنان به موافقت سرپرست خود در سفر، کار و یا هر چیز دیگر همان نقض طولانی حقوق آنها است؛ که دولتها را در بهبود اقتصاد کشور با مشکل مواجه میکند؛ لذا به نفع دولت است که به خواستههای آنها گوش فرا دهد و آنها را از قید و بند نظام مردسالاری آزاد کند.

فعالان حقوق بشر در عربستان بارها خواستار لغو نظام مردسالاری شدهاند. هرچند در سال 2009 و 2013 عربستان سعودی بعد از بررسی دورهای این درخواست در شورای حقوق بشر با لغو آن موافقت کرده است.

پس از اعتراضات گسترده نسبت به احقاق حقوق زنان در عربستان و مطالبات مطرح شده در رابطه با اصلاح این قوانین بر اساس مبانی حقوق بشر، عربستان برخی اصلاحات در قوانین خود را در دستور کار قرار داد. این اصلاحات شامل کاستن از اختیارات سرپرستان زن و لغو نیاز به اجازه آنها برای کار کردن زنان و جرم به شمار آوردن تجاوزهای خانوادگی به زنان است.

در سال 2013 ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان 30 زن را در مجلس شورا که بزرگترین نهاد مشورتی در عربستان است، به عضویت در آورد و به زنان برای اولین بار اجازه رأی دادن و کاندیداتوری در انتخابات شوراهای شهر داده شد.

با این وجود در گزارش دیدهبان حقوق بشر آمدهاست که این اقدامات محدود، تغییری در نظام مردسالاری موجود در عربستان ایجاد نکرده و این سیستم همچنان به حال خود باقی است. این روند موانع اساسی در مسیر اصلاحات ایجاد کرده و در برخی موارد محتوای آن را کاملا از بین میبرد.

این سازمان در گزارش خود اشاره میکند که زنان نمیتوانند بدون اجازه سرپرست خود ویزا بگیرند و نمیتوانند بدون اجازه آن به خارج سفر کنند. زنان همچنین در انجام معاملات خود از جمله اجاره آپارتمان و حل و فصل مسائل قانونی بدون حضور سرپرست خود با مشکلات زیادی مواجه میشوند.

دولت عربستان زنان را مجبور به گرفتن اجازهنامه از سرپرست برای کار کردن نکردهاست؛ اما برای کارفرمایانی که این قانون را بر زنان تحمیل میکند، مجازاتی نیز در نظر نگرفته است. همچنین زنان بدون اجازه سرپرست خود و یا بدون حضور محارم همراه خود قادر به ادامه تحصیل با بورس دولتی در خارج از کشور نیستند. زنان همچنان از رانندگی نیز محروم هستند.

در گزارش سازمان دیدهبان حقوق بشر آمده است: زنی که زندانی میشود برای آزادی خود به حضور یکی از خویشاوندان ذکورش نیاز دارد. یک فعال در زمینه حقوق زنان میگوید: حکومت زن را در زندان رها میکند تا اینکه سرپرستش برای آزادی وی بیاید؛ هرچند شاید سرپرست آن زن همان کسی باشد که وی را به زندان انداخته است. اگر ولیِ زن از آزادی وی صرفنظر کند، دولت آن را به پناهگاههای مخصوصی منتقل و یا شوهری برای او انتخاب میکند؛ تا این شوهر جدید سرپرست جدید وی شود. یک قاضی به سازمان دیدهبان حقوق بشر گفت: وجوب نظام مردسالاری در دین اسلام ذکر نشده است. عربستان قانونا ملزم است بیدرنگ تبعیض علیه زنان را از بین ببرد که نمونه آن لغو نظام مردسالاری است.

در طرح ارائه شده از سوی محمد بن سلمان موسوم به طرح 2030 نیز آمده است که دیدگاههای مشخصی در رابطه با آینده زنان در عربستان وجود دارد. به ادعای مقامات سعودی، براساس این طرح امتیازات بیشتری به زنان واگذار شده و از پتانسیل و توانمندیهای آنها برای دستیابی به فرصتهای مناسب جهت ساخت آینده کشور و سهیم بودن آنها در توسعه جامعه و اقتصاد کشور استفاده خواهد شد. این در حالی است که براساس ساختار سنتی و افراطگرایانه دینی در عربستان و قدرت روزافزون مؤسسات سلفی نظیر هیئت موسوم به امر به معروف و نهی از منکر بروز این تغییرات در آینده نزدیک، بعید به نظر میرسد.

* مصاحبههایی که سازمان حقوق بشر با زنان سعودی انجام داده است

یکی از زنانی که در این گزارش با وی مصاحبه شده است، 62 سال سن دارد. وی میگوید: میخواهید باور بکنید یا نه، اما الان سرپرست من پسرم است. این بسیار خفتبار است، فرزندی که من به دنیا آوردم و تربیتش کردم، الان سرپرست من شده است.

یکی دیگر از زنان که 34 ساله است میگوید: جامعه در تربیت نسل آینده به ما زنان اعتماد میکند؛ اما در مسایلی که مربوط به خود ما میشود، اعتماد نمیکند. این غیر منطقی است.

زنی دیگر به اسم «تالا» که در اواخر دهه دوم حیاتش است، میگوید: نظام مردسالاری یک کابوس دایمی است. من دوست ندارم ازدواج کنم؛ چون نمیخواهم تحت این سلطه عجیب (مردسالاری) باشم ... این نظام شبیه به نظام بردگی است.

«زهره» زن دیگری است که 25 سال سن دارد؛ وی میگوید: ترجیح میدهم کشته شوم تا اینکه زندگیام تحت سیطره مردی باشد که زندگی کردن را برای من سخت میکند.