به گزارش گروه بینالملل دفاع پرس، در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم و آغاز جنگ سرد، آمریکا در برابر نفوذ کمونیسم و برای ایجاد سد دفاعی در برابر شوروی، منطقه غرب آسیا را بهعنوان حوزهای در آوردگاه سرمایهداری در رأس توجهات سیاست خارجی خود قرار داد.
آمریکا در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم برای مقابله با شوروی و در جریان رقابت تسلیحاتی با شوروی، سیاست ایجاد پایگاههای نظامی در مناطق مختلف جهان ازجمله غرب آسیا را در پیش گرفت. در ابتدا اکثر پایگاههای مهم در کشورهای ژاپن، آلمان و کره جنوبی، یعنی شکستخوردگان جنگ جهانی دوم واقع شده بود. اما بهتدریج، در پرتو تقابل آمریکا با شوروی، غرب آسیا بهعنوان یکی از مهمترین مناطق حیاتی مورد توجه دولتمردان آمریکایی قرار گرفت.
با گذشت زمانی کوتاه، این منطقه به حیاطخلوت آمریکا تبدیل شد و این کشور طی دهههای گذشته موفق شدهاست که بر این مناطق نهتنها کنترل داشته باشد، بلکه در راستای حفظ هژمونی خود در نظام بینالملل از پتانسیلهای آن بهره بگیرد؛ به نحوی که اینک پایگاههای متعدد نظامی این کشور در سراسر منطقه بهویژه در عربستان، عراق، کویت، بحرین و... گسترده شدهاست.
با تأمل در تعداد و نوع پراکندگی پایگاههای نظامی آمریکا در منطقه غرب آسیا و دکترینهای حاکم بر سیاست خارجی آمریکا در هزاره جدید، میتوان بر این امر تأکید داشت که پایگاههای نظامی آمریکایی در منطقه صرفا جهت اهداف نظامی و کاربرد دفاعی یا تهاجمی ایجاد نشدهاند. واقعیت این است که وجود این پایگاهها در سالهای جنگ سرد بیشتر برای کنترل نفوذ و اشاعه ایدئولوژی کمونیسم در مناطق مختلف جهان بود. اما در سالهای بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 عملاً مسئله نفوذ کمونیسم نیز معنای خود را از دست داد. در این دوران بر خلاف تصورات نهتنها پایگاههای نظامی آمریکایی کاهش نیافت، بلکه شاهد گسترش و بسط هرچه بیشتر این پایگاهها از نظر کمّی و کیفی بودهایم. با نظر به تعداد و گستردگی پایگاههای نظامی آمریکایی در منطقه، اهداف این کشور را از ایجاد آنها میتوان در پنج یافته اصلی برشمرد:
1- حضور نظامی آمریکا از طریق ایجاد پایگاههای نظامی جدید در منطقه غرب آسیا و در کشورهای همجوار ایران، طی چند دهه اخیر افزایش قابل توجهی داشتهاست.
2- وجود تنشهای هویتی، تاریخی، بنیادی و ایجاد بحرانهای مداوم از سوی آمریکا (غرب) در این منطقه 2 عامل اساسی بودهاند، که ایجاد پایگاههای نظامی آمریکایی را در منطقه غرب آسیا همانند یک ضرورت مطرح کردهاند. بهگونهای که در شرایطی کنونی، حتی اگر مقامات سیاسی آمریکایی خواهان خروج نظامی از منطقه باشند، رهبران کشورهای عرب منطقه مخالفت خود را با آن ابراز میکنند و زمینههای عدم خروج آمریکا از منطقه را در قالب بخششهای اقتصادی فراهم میکنند.
3- در سالهای بعد از جنگ سرد، مهمترین هدف آمریکا از ایجاد و گسترش پایگاههای نظامی در غرب آسیا حفظ هژمونی بینالمللی خود بودهاست. ظهور رقبای فرامنطقهای در سالهای پایانی دهه 1990 و اوایل 2000 نیز در این امر بسیار تاثیرگذار بودهاند.
4- حفظ رژیمهای متحد، مقابله با رژیمهای مخالف در منطقه و تأمین امنیت و حفظ تمامیت رژیم غاصب اسرائیل ازجمله مهمترین اهداف آمریکا از حضور نظامی در منطقه غرب آسیاست. آمریکا از طریق ایجاد پایگاههای نظامی در کشورهای مختلف منطقه، به نوعی ضمانتی اجرایی را به رهبران دیکتاتور و دستنشانده خود در منطقه داده است؛ که در برابر هر نوع تهدید خارجی و داخلی از آنان حمایت میکند.
5- یکی از مهمترین کارکردهای پایگاههای نظامی آمریکا در غرب آسیا تضمین محل عبور و صدور انرژی از این منطقه به مناطق مختلف جهان است. علاوه براین، آمریکا و کارگزاران نظام سرمایهداری لیبرال غرب از حضور گسترده نظامی خود در منطقه برای پیشبرد برنامههای فرهنگی و تضعیف هنجارهای نهادینه شده سنتی در غرب آسیا بهره میگیرند. نماد بارز این امر را میتوان در حمله نظامی آمریکا به عراق در سال 2003 مشاهده کرد؛ که پروژه بسط فرهنگ نئولیبرال غربی در رأس امور و برنامههای آمریکا برای بازسازی سیاسی و اجتماعی عراق قرار گرفته بود.
انتهای پیام/ 411
