حضرت فاطمه سلام الله علیها در متن‌ زندگی

خبرگزاری دفاع مقدس- بعد سیاسی و وجه مظلومانه زندگی حضرت فاطمه(س) برای ما  بسیار گفته شده است، اما زندگی آن حضرت ابعاد دیگری هم دارد که به آنها نیز بس نیازمندیم، از جمله بُعد خانوادگی، اخلاقی، ارزشی و ... .

اگر ما دخت گرانقدر پیامبر(ص) را به درستی اسوه و الگوی خود میدانیم، پس باید در همه ابعاد، زندگی ایشان را شناخته و از آن درس بگیریم.

نقش همسر در پیمودن راه رشد و تکامل

پیامبر بزرگوار اسلام(ص) پس از ازدواج حضرت علی(ع) و فاطمه(س)، و سپری شدن مراسم عروسی، ابتدا از علی(ع) پرسیدند: "همسرت فاطمه را چگونه یافتی؟"؛ و ایشان پاسخ داد: " یا رسول الله، فاطمه یار و کمک کار خوبی برای من در مسیر اطاعت الهی است."؛ سپس از فاطمه(س) پرسیدند: "(فاطمه جان)، شوهرت را چگونه یافتی؟"؛ عرضه داشت: " بهترین شوهر است."(1)

نحوه خطاب و سخن گفتن با همسر

سخن گفتن حضرت فاطمه(س) و حضرت علی(ع) با یکدیگر در نهایت احترام، ادب و عشق و علاقه بود. از جمله، حضرت فاطمه(س) به همسر گرامی خود میگفتند: علی جان، فدایت شوم، هستی و جانم سپر بلای جانت باد، من همیشه در کنار تو هستم، چه در خوبیها و راحتیها، و چه در سختیها و گرفتاریها.

علاوه بر این، نحوه برخورد فاطمه(س) نسبت به شوهر خود وقتی میخواهد او را صدا بزند نیز جالب توجه است که او را با کُنیه ابوالحسن (یعنی با ادب و احترام) خطاب میکند.

امیرالمؤمنین علی(ع) نیز متقابلاً گاهی اوقات همسر عزیز خود را با کلمه "یا سیدتی" (خانم من، سرور من) مورد خطاب قرار میداد.(2)

ناگفته پیداست شور و نشاط و گرمی و اشتیاقی که در اثر این نوع تعامل دو همسر در خانه ایجاد میشود آنجا را به کانونی برای عشق و علاقه تبدیل کرده و خصوصاً مرد را برای رسیدن به این محیط، بعد از انجام کار روزانه شتابان روانه منزل می نماید، قابل وصف نیست.

نحوه تعامل و رفتار با همسر

از آنچه گفتیم میتوان نحوه رفتار و تعامل همسران نسبت به یکدیگر را در سیره فاطمی به خوبی درک کرد.

اولاً حضرت فاطمه(س) بر خوشرویی و لبخند در صورت برای مؤمن بسیار تاکید میفرمایند: " پاداش خوشرویی و لبخند در برابر انسان مؤمن، بهشت است..."(3)

روشن است که همسر انسان در خانه از مصادیق بارز "مؤمن" است. پس باید در خانه، هر یک از همسران این گونه با یکدیگر برخورد کنند. اگر "مؤمن" را مصداق افراد دیگر بگیریم، پس همسر را باید "به طریق اولی" شایسته چنین رفتاری از سوی زن و یا مرد در خانه بدانیم. بنابراین اگر خوشرویی مختصری در برخورد با افراد مؤمن مطلوب باشد، رفتار مذکور را در ارتباط با همسر در خانه باید بسیار بیشتر و صمیمی تر اعمال کرد.

علاوه بر این، برای همسر کرامت قائل شدن، شخصیت او را محترم داشتن و با بزرگواری رفتار کردن نیز اصل دیگری است که مورد تاکید حضرت فاطمه(س) است: "خیارکم الینکم مناکبه و اکرمهم لنسائهم"(4) حدیث نشان می دهد که عدهای به محضر آن بانوی اسوه اسلام رسیده و از نحوه رفتار با دیگران، از جمله همسران وخصوصاً مردان، سؤال کرده بودند، و حضرت چنین فرمودهاند: "بهترین شما کسی است که در برخورد با مردم نرمتر و مهربانتر است و ارجمندترین مردم کسانی هستند که نسبت به زنان خود با بزرگواری و مهربانی رفتار می کنند."

از همسران خود تعریف کنید

قدرشناسی از همسر و تعریف و تمجید درست و معقول در برابر دیگران نیز اصل دیگر در سیره این خاندان است. امیر مؤمنان علی(ع) در مواقع متعدد و صادقانه و بجا در برابر دیگران از همسر خود تعریف می کردند و می فرمودند: "همسر من بهترین زن دنیاست، زوجتی خیر نسأ الامه".(5)

حضرت فاطمه(س) نیز همین گونه از شوهر خود تمجید میکرد. نمونه آن، همان است که به پدر خود عرض کرد: علی(ع) بهترین شوهر (و به عبارت دیگر "بهترین مرد دنیا") است.

در تربیت فرزند از بهترین شیوهها استفاده کنید

حضرت زهرا(س) با کودکان خود بازی میکرد و در تربیت آنها از خواندن شعر استفاده مینمود، اشعاری که محتوایی تربیتی، اخلاقی و حتی حماسی داشت. مثلاً با "حسن" این گونه میگفت: " حسن جان، مانند پدرت علی باش و حق را آزاد کن. خداوند احسان کننده را بپرست و با افراد کینهتوز دوستی مکن."

و سپس به "حسین" خطاب میکرد: " حسین جان! تو به پدرم رسول الله(ص) رفتهای، شبیه پدرت علی نیستی. علی(ع) هم که این منظره را میدید و سخنان همسر خود را می شنید، لبخند میزد." (6)

نظافت و آراستگی را در خانه رعایت کنید

حضرت فاطمه(س) به آراستگی و تمیزی خانه و رعایت نظافت و اصول بهداشتی، اهمیت میداد. آن حضرت (از قول پدر بزرگوارش) می فرمودند: "هرکس با دستهای آلوده و نَشُسته بخوابد، کسی جز خود را ملامت نکند".(7)

این حدیث نشان می دهد که رعایت اصول بهداشتی و نظافت در زندگی آن حضرت یک اصل بوده است. به عبارت دیگر، از یک مورد کوچک میتوان به نحوه بینش و نگاه به زندگی و شخصیت یک فرد به خوبی پی برد.

اولویت مسئولیتهای خانه نسبت به بیرون

در سیره و بینش فاطمی، مسئولیتها و وظایف درون خانه نسبت به کارکردن در بیرون از آن برای زن، از اولویت و اهمیت خاصی برخوردار است.

امام باقر(ع) فرمودند: "حضرت فاطمه(س) کارهای منزل را با حضرت علی(ع) این گونه تقسیم کرد که خمیر کردن آرد، نان پختن و تمیز کردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه باشد و کارهای بیرون منزل از قبیل جمعآوری هیزم و تهیه مواد اولیه غذایی برعهده علی(ع) باشد."

امام صادق(ع) فرمودند: "این تقسیم کار با رهنمود رسول خدا(ص) انجام گرفت آن گاه که رسول خدا(ص) فرمود: کارهای داخل منزل را فاطمه و کارهای بیرون منزل را علی انجام دهد، حضرت زهرا(س) با خوشحالی فرمود: جز خدا کسی نمی داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم، زیرا رسول خدا مرا از انجام کارهایی که مربوط به مردان است (و از رو به رو شدن با نامحرمان) بازداشت."(8)

خانه بهترین پناهگاه برای زن

در سیره و نگاه حضرت زهرا(س)، خانه بهترین پناهگاه و بستر برای رشد و تعالی زن و مناسبترین زمینه توفیق برای نزدیک شدن به خداوند است. بنابراین، بعد از انجام کارهای ضروری در بیرون از خانه، بهترین امر برای زنان و دختران مسلمان این است که به این مامن و پناهگاه وارد شده و اوقات خود را در آن بگذرانند و از زمینهها و بسترهای قابل استفاده در آن درجهت انجام مسئولیتهای خانه و رشد و تکامل معنوی برای خود بهترین استفاده را ببرند.

حضرت فاطمه(س) برای تاکید بر این حقایق از واژهای عمیق و پرمعنا استفاده کردهاند. در روایت آمده است: "پیامبر گرامی اسلام(ص) از یاران خود پرسید: در کدام لحظه، زن به خدا نزدیکتر است؟ پاسخ مناسبی مطرح نشد تا این که حضرت زهرا(س) سؤال پدر را شنید و پاسخ داد: " زن وقتی به خدا نزدیکتر است که ملازم درون خانه خود باشد".(9)

پی نویسها؛
 1- فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، محمد دشتی، ص 164-5.
2- فاطمه الزهرأ، بهجه قلب المصطفی، رحمانی همدانی، ص 318، از بحار، ج 43، ص 218.
3- فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، محمد دشتی، ص 16.
4- همان، ص 119.
5- بهجه قلب المصطفی، رحمانی همدانی، ص 68.
6- فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، محمد دشتی، ص 135.
7- فاطمه زهرا بهجه قلب المصطفی، رحمانی همدانی، ص 302.
8- فرهنگ سخنان حضرت فاطمه(س)، محمد دشتی، ص 128.
9- همان، ص 125.