به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس به نقل از تسنیم،گلعلی بابایی، رئیس سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس، با اشاره به وضعیت ادبیات دفاع مقدس به ویژه خاطرهنگاری و تاریخ شفاهی در سال 92 گفت: تب گرانی کاغذ که از اواسط سال 91 فضا را فرا گرفت، تا سال 92 ادامه داشت و توانست تأثیر خود را بر همه حوزههای نشر باقی بگذارد، به گونهای که در جشنوارههای مختلف کتاب این تأثیرگذاری مشهود بود.
وی ادامه داد: این وضعیت موجب شد، برخی کتابهای پرفروش که حضور آنها در بازار ضروری است، در بازار کمیاب شده و به چاپهای مجدد نرسد، در بازار نیز آثار شاخص و دندانگیری مشاهده نشد. بنده خود یکی از آثارم را به ناشر ارائه کردم که ناشر گفت پیش از اثر من 150 کتاب دیگر در نوبت چاپ قرار دارد.
نوسان در بازار کاغذ، رشد کمی آثار دفاع مقدس را متوقف کرد
بابایی تصریح کرد: یکی از دلایل این امر، نوسان قیمت کاغذ در بازار بود که به ناشران اجازه تهیه مواد اولیه برای چاپ آثار را نمیداد، بنابراین در حوزه خاطرهنگاری و تاریخ شفاهی نیز جز چند اثر محدود از جمله «زندان الرشید» که همین اواخر رونمایی شد، کار خاصی عرضه نشد. بنابراین باید گفت، ادبیات تاریخ شفاهی دفاع مقدس در سال 92 نه تنها صعودی نداشت بلکه با فرود نیز مواجه بود.
وی گفت: طی سالهای اخیر در ادبیات دفاع مقدس موجی به نام خاطرهنگاری و تاریخ شفاهی ایجاد شده بود که عمده آثاری که در جریان این موج متولد شدند، در حوزه مخاطب رکورد شکن بودند، اما در سال 92 این موجب تقریبا خوابید و آثار انگشتشماری منتشر شد که تأثیرات چندانی نیز بر مخاطب نداشت.
بابایی با اشاره به نبود دغدغه فرهنگی در میان مسئولان گفت: یکی از مشکلاتی که ما در عرصه فرهنگ و در حوزه نشر به طور خاص با آن مواجه هستیم، این است که تا یک کتاب را یکی از شخصیتهای بزرگ ما مطالعه و درباره آن اظهارنظر نکند، سایرین چیزی درباره آن اثر نمیگویند. برای همین است که بسیاری از کتابها در مظلومیت و محرومیت میماند، تا یک بزرگی آن کتاب را خوانده و درباره آن اظهار نظر کند آن وقت کتاب گل کند. باید ترتیبی اتخاذ کرد که آثار خوب به جامعه معرفی شده و ناشران تعریف آثار شاخص را دقیقا دریابند.
وی با اشاره به محتوای آثار عرضه شده در حوزه دفاع مقدس طی سال گذشته گفت: خوشبختانه اکنون ناشران در انتشار آثار خود وسواس زیادی به خرج میدهند، به ویژه ناشرانی که امروز در فضای نشر اعتباری کسب کرده و آثار شاخصی بیرون دادهاند، تلاش میکنند در انتخاب آثار برای انتشار دقت بالایی داشته باشند و از استانداردها حمایت کنند. اما با این وجود برخی ناشران نیز آثاری با محتوای ضعیف و حتی غیر مستند ارائه میکنند.
بابایی در پاسخ به این پرسش که در سال 92 دو اتفاق مهم در حوزه ادبیات دفاع مقدس رخ داد، یکی تشکیل سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس و دیگری امضای تفاهمنامه میان حوزه هنری و پژوهشگاه دفاع مقدس در زمینه توجه بیشتر به ادبیات دفاع مقدس، این دو رخداد چه اندازه در وضعیت نشر تأثیر داشته است،؟ گفت: سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس با وظایف مشخص تشکیل شد و این وظایف نیز از قبل مشخص شده است، مأموریتی به این سازمان اضافه نشد و تنها ساختار اداری برای اینکه بتواند وظایف خود را با آزادی عمل بهتر و بیشتر ادامه دهد، گستردهتر شد. بعید میدانم این دو رخداد تأثیری در ادبیات دفاتع مقدس داشته باشد.
جذب دانشجویان ادبیات پایداری در نهادهای فعال حوزه نگارش تاریخ شفاهی
وی گفت: امضای تفاهم نامه حوزه هنری و پژوهشگاه دفاع مقدس نیز با هدف ارتقای سطح رشتههای ادبیاتپایداری در دانشگاهها انجام شد، یکی از معضلاتی که موجب میشود، بعد از فارغالتحصیلی دانشجویان به مشاغل دیگر وارد شوند، نبود شغل مناسب در رشته خودشان است، اگر بتوان ترتیبی اتخاذ کرد که فارغالتحصیلان رشته ادبیات پایداری در نهادهایی که مسئولیت نگارش تاریخ دفاع مقدس را دارند، جذب شوند، میتوان به تأثیرگذاری این رشته امید داشت.
سازو کاری مشخص برای تایید یا عدم تایید محتوای کتابهای تاریخ شفاهی وجود ندارد
بابایی با اشاره به محتوای آثار منتشر شده طی سالهای اخیر در حوزه تاریخ شفاهی گفت: خاطرهنگاری دفاع مقدس نیز خالی از آسیب نیست، آثار ماننده «هوبره» نوشته میشوند که محتوای مستند ندارند، افرادی هم مانند خانم رامهرمزی ایراداتی نسبت به آن میگیرند. اما ممکن است کتابهایی نیز منتشر شود که منتقدی نسبت به آن وجود نداشته باشد، این مهم به این دلیل رخ میدهد که ساز و کار مشخصی برای تایید یا عدم تایید کتابهایی که در حوزه تاریخ شفاهی منتشر میشوند، وجود ندارد.
استناد اثر تاحدودی متکی به نویسنده، راوی و ناشر و سازمانی است که اثر را منتشر میکند، اگر دقت داشته باشند و برای اعتبار خود ارزش قائل باشند، اثر را به مراکزی که باید آن را تایید کنند، مانند پژوهشگاه دفاع مقدس ارائه میکنند تا محتوای آن با واقعیت تطبیق داده شود، اما به دلیل اینکه الزامی در این کار وجود ندارد، ممکن است آسیبهایی وجود داشته باشد.
لزوم تفکیک میان تاریخ شفاهی و خاطرهنگاری دفاع مقدس
وی با اشاره به دیگر انتقادی که به آثار منتشر شده در حوزه تاریخ شفاهی وارد است، گفت: در حوزه تاریخ شفاهی طی سالهای اخیر در کنار آثار خوب و شاخص، آثاری هم پدید آمدهاند که مناسب نیستند، تاریخ شفاهی را نباید اینگونه مکتوب کرد، تاریخ شفاهی میتواند در قالب یک اثر ادبی نقل شود، تا جاذبههای خاص خود را داشته باشد، صرف اینکه ما با رزمنده و فرماندهای گفتوگو گرفته و در قالب پرسش و پاسخ این گفتوگو را کنار هم قرار دهیم، آن هم بدون هیچ ذوق و سلیقه ادبی، نتیجه این میشود که کتابها چاپ شده و ولی مخاطب ندارند.
بابایی ادامه داد: روند انتشار این گونه آثار در حوزه تاریخ شفاهی موجب شد تا ما در سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس در سال جاری بین این دو موضوع یعنی تاریخ شفاهی و خاطرهنگاری تفکیک قائل شده و به دنبال طرح شیوهنامهای برای انتشار صحیح این آثار باشیم، این شیوهنامه را در سال 93 در اختیار نویسندهها قرار خواهیم داد تا با رعایت این مرزبندیها سیر تاریخ شفاهی حالت صعودی پیدا کند.
