گفت‌وگو با تنها بازمانده تیم بررسی واقعه طبس

واقعه شکست آمریکا در طبس در آخرین جلسه شورای سیاستگذاری ثبت آثار تاریخی و مکان - رخدادها در سال جاری طی روزهای اخیر، توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تحت عنوان «صحرای طبس» به ثبت ملی رسید. 

امیر سرتیپ خلبان محمد کریم عابدی، متولد 1328 و جانباز شیمیایی 8 سال دفاع مقدس، تنها بازمانده تیم بررسی واقعه شکست آمریکا در طبس است که به بهانه ثبت ملی این واقعه، در گفت وگویی اوضاع آن روزهای طبس و شرایط امروز آن را بازخوانی و مرور کرده ایم.

 رسانه ها همیشه روزهای ابتدای اردیبهشت، سراغ شما را می گیرند تا از واقعه 5 اردیبهشت 1359 در طبس بگویید اما این بار، علت بازخوانی واقعه طبس، ثبت ملی آن به عنوان یک مکان - رخداد در فهرست میراث ملی کشور است، آیا از این موضوع خبر داشتید؟ 

عابدی: نه، این موضوع، خیلی خوب است اگر واقعه شکست آمریکا در طبس را ثبت کرده باشند، ارزش دارد. اما مهم این است که 33 سال از واقعه طبس می گذرد و به رغم اینکه خود مقام معظم رهبری عنایت داشته اند  و خودشان هم در این عملیات حضور داشتند و دستور فرمودند که در صحرای طبس ماکت هایی از این واقعه گذاشته شود و موزه در آنجا راه اندازی شود هنوز این موضوع به نتیجه نهایی نرسیده است.

 دستور مقام معظم رهبری در این باره خطاب به کدام دستگاه ها بوده است؟

عابدی: هم به دولت و هم به مرکز حفظ آثار دفاع مقدس دستورات صادر شد اما موضوع این است که در این جریان، غفلت صورت گرفت البته اقداماتی انجام شده اما هنوز به نتیجه نرسیده است، مثلاً زمین، مشخص است، بخشی از ماکت ها آماده شده اما هنوز کامل نیست.

 حرکت فعلی برای ثبت ملی واقعه طبس را چطور ارزیابی می کنید؟

عابدی: حرکت مبارکی است اگر چه دیر انجام شده است. بعد از 33 سال باید بپرسیم که چه اتفاقی افتاده است که حالا داریم این کار را انجام می دهیم، در سال 1390 با رئیس جمهور صحبتی داشتم که ایشان از طبس بازدیدی داشته باشند که که پذیرفتند اما سفر خارجی پیش آمد و به طبس نیامدند اما آقای لاریجانی، رئیس مجلس به عنوان اولین رئیس قوه همراه با 8 نفر از نمایندگان از صحرای طبس بازدید کردند و خود رئیس جمهور و رئیس مجلس هم تأکید داشتند که باید در این صحرا، برای حفظ آثار و واقعه، موزه ایجاد شود. امیدوارم در حال حاضر با ثبت ملی این حادثه، سازمان میراث فرهنگی و بنیاد حفظ آثار دفاع مقدس، اعتبارات خوبی را لحاظ کنند و بدانند که راه اندازی موزه در کویر، هزینه زیادی نمی خواهد.

 چرا راه اندازی موزه در کویر را کم هزینه می دانید؟

عابدی: به عنوان یک کارشناس می گویم که با کامپوزیت می توانیم ماکت ها را در صحنه، عین واقعه بسازیم و واقعه را بازسازی کنیم.

 در حال حاضر، خلاصه ای از واقعه شکست آمریکایی ها در طبس را در ذهن مخاطبان ما بازسازی می کنید؟

عابدی: پنجم اردیبهشت ماه 1359 در نیمه های شب، آمریکا پس از 6 ماه تمرین نظامی قوی در صحراهای آمریکا که مشابه صحرای طبس بود با 8 فروند هلی کوپتر و 150 کماندو و 4 فروند هواپیمای C130 و KC سوخت رسان به صحرای طبس آمد برای اینکه به تهران حمله برده و جاسوسان خود را آزاد کنند ولی به اذن خداوند، علی رغم تمام تمرین هایی که انجام شده بود پروژه آنها شکست می خورد. فرماندهی عملیات با شخص «کارتر» بود و عملیات نیز به نام «پنجه عقاب» نام گرفته بود که بعدا به «طوفان شن» مشهور می شود. 2 فروند از هلی کوپترها یکی در نزدیکی دریاچه بختگان و دیگری در جاده کرمان به طبس به دلیل نقص فنی، فرود اضطراری می کنند و 6 فروند هلی کوپتر دیگر به صحرای طبس می رسند تا عملیات سوخت رسانی و گرفتن تجهیزات، انجام شود و از این منطقه پرواز کنند و در تپه های جنوب گرمسار فرود بیایند.

 از گرمسار تا تهران را قرار بود به چه صورتی طی کنند؟

عابدی: قرار بود از آنجا تا تهران را با لباس کمیته که از قبل، تهیه کرده بودند طی کنند و در نیمه های شب یا اول صبح به مناطق مورد نظرشان در تهران حمله ببرند. اما چون تأخیر در عملیات داشتند از کارتر، تقاضای لغو عملیات را کردند که کارتر می گوید عملیات، ادامه یابد. در همین راستا در حالی که شرایط هوا خوب بود و هیچ خبری از طوفان نبود، یک فروند از هلی کوپترها برای سوختگیری گرم از جایش بلند می شود و به نزدیکی هواپیمای سوخت رسان می آید، تضاد چرخش پروانه ها و ملخ های هلی کوپتر، طوفان شن ایجاد می کند و در یک لحظه، ملخ های هلی کوپتر به هواپیما برخورد می کند و هزاران لیتر بنزین مثل یک بمب، منفجر می شود.

 این حادثه، چند نفر کشته می دهد؟

عابدی: 9 نفر از خدمه هلی کوپتر و هواپیما می سوزند و کشته می شوند. پیش از این هم، تانکر سوخت‌رسانی که به سمت یزد می‌رفت متوجه حضور نیروهای آمریکایی می شود و به گمان اینکه آنها قاچاقچی سوخت هستند فرار می کند نیروهای کماندو هم به تانکر شلیک می کنند و تانکر منهدم می شود و باعث برخاستن بالگردها و ایجاد طوفان شن می شود. در نهایت، این عملیات با شکست مواجه شده و دستور عقب نشینی صادر می شود و کارتر هم بر اساس خاطراتی که دارد پس از خبر دار شدن از موضوع، گریه می کند و می گوید که «خدای خمینی از خدای من بزرگتر است و پیروز شد.»

 تکلیف مابقی کماندوها چه می شود؟

عابدی: تمام تجهیزات و هلی کوپترها در صحرای طبس باقی می ماند به جز هواپیمای C130 که مابقی کماندوها با آن به عمان فرار می کنند. در یک کلام، این واقعه، اعجاز الهی بود و آنها به دست خودشان، طوفان شن را ایجاد کردند.

 ظاهراً در آن دوران، عده ای هم تلاش کردند خرافه هایی را به این اتفاق، اضافه کنند در این باره هم برای ما می گویید؟

عابدی: آنها توده ای ها بودند که به دروغ می گفتند نوری را دیدیم که در این واقعه به سمت شمال می رفت در حالی که آن نور، برای انفجار تانکر سوخت بود.

 حضور شما از چه زمانی در این عملیات شکل می گیرد؟

عابدی: عملیات آمریکایی ها که به شکست انجامید بنی صدر دستور داد تا 2 فروند هلی کوپتر باقیمانده را هم منفجر کنند، روز ششم اردیبهشت ماه یعنی روز بعد از حادثه، دادستان انقلاب و عده ای از سپاه طبس و یزد به محل عملیات رفتند و آیت الله خلخالی، دادستان وقت نیز 9 جسد سوخته شده آمریکایی ها را به تهران منتقل و برای آمریکایی ها پست کرد و بنده به عنوان خلبان و مشاور وزیر دفاع و رئیس بازرسی ویژه وزیر به اتفاق آیت الله العظمی خامنه ای از شورای انقلاب ، شهید چمران ، وزیر دفاع وقت ، آیت الله هاشمی رفسنجانی و شهید خزایی، بازرس ویژه وزیر دفاع، برای بررسی موضوع، عازم محل واقعه شدیم و پس از کسب اطلاعات به تهران بازگشتیم.

 در بررسی ها به چه اطلاعاتی دست یافتید؟

عابدی: بر اساس نقشه ای که از زیر صندلی یکی از خلبان ها به دست آوردیم مشخص شد که آمریکایی ها می خواستند از طبس به گرمسار بروند و سپس با لباس های کمیته، وارد تهران شوند. بعضی اطلاعات دیگر هم به دست آمد که در جای خود اعلام شد. پس از بازگشت به تهران، شورای انقلاب و وزیر دفاع، مسئولیت بررسی این حادثه را به بنده و شهید خزایی واگذار کردند به طور کلی، عمق این قضیه این بود که با همکاری دست نشانده هایی از جاسوسان آمریکا در داخل کشور، ماشین ها و لباس های کمیته آماده شده بود و حتی در منطقه گرمسار با گچ، 8 دایره بزرگ را برای فرود شبانگاهی هلی کوپترها فراهم کرده بودند که توسط نیروهای اطلاعات و دادگاه انقلاب تعدادی از این افراد دستگیر و به محاکم قضایی تحویل داده شدند و عده ای هم فرار کردند.

 در حال حاضر اثری از لاشه های هواپیماها یا تجهیزاتی از آن دوره باقی مانده است؟

عابدی: بخشی از لاشه های هواپیماها، هلی کوپترها، قطعات و سلاح ها، باقی مانده است اما بعضی در طبس، تعدادی در تهران و بخشی حتی در خانه های مردم، وجود دارد که باید با احداث یک موزه، همه آنها را در کنار هم به عنوان بخشی از تاریخ شکیت آمریکا، حفظ کنیم. طرح موزه طبس، آماده است فقط باید سازمان میراث فرهنگی و بنیاد حفظ آثار دفاع مقدس، کمک کنند تا با اختصاص اعتبارات لازم، این موزه هر چه سریع تر، راه اندازی شود. ثبت ملی شکست آمریکا در طبس، می تواند کمک خوبی برای راه اندازی موزه آن باشد.