به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، غلامحسین بیگدلی استاد، ادیب، شاعر، خوشنویس و پژوهشگر ایرانی است که در سال 1297 در روستای "دوراخلو" در استان زنجان به دنیا آمد و در تاریخ 25 مرداد 1377 چشم از دنیا فرو بست.
خانواده او از اخلاف ایل بیگدلی بودند که در دربار صفوی در مناصب نظامی خدمت میکردند. او در دبستان، دبیرستان و دانشکده نظام تحصیل کرد و در سال ۱۳۲۰ از دانشکده نظام فارغ التحصیل شد و به خدمت در لشگر دوم ارتش مشغول گردید.
غلامحسین بیگدلی در سال ۱۳۲۱ به حزب توده گرایش پیدا کرد. پس از قیام افسران خراسان در سال ۱۳۲۴ به جرم عضویت در حزب توده دستگیر و به زندان شیرازو کرمان منتقل شد. پس از آزادی از زندان و با تشکیل فرقه دموکرات آذربایجان در شهریور ۱۳۲۴ به همراه افسران باقی مانده از قیام خراسان و تعدادی دیگر از افسران سازمان نظامی حزب توده ایران برای آموزش نظامیان به فرقه دموکرات آذربایجان پیوست.
پس از فروپاشی حکومت ملی آذربایجان در سال ۱۳۲۵، رژیم شاه بسیاری از افسران دستگیرشده را اعدام کرد اما تعدادی نیز همراه با سایر نیروهای فرقه دموکرات آذربایجان به شوروی پناهنده شدند. بیگدلی نیز همراه سایر افسران و افراد خانوادهاش به شوروی گریخت و در آنجا با شرایط دشوار معیشتی روبرو شد.
مکاتبات اعتراض آمیز او منجر به محکومیتش به اتهام جاسوسی شد. او شکنجه شد و پس از ده ماه حبس، طی محاکمهای غیابی به ۲۵ سال زندان با اعمال شاقه و ۵ سال آزادی بدون بهره گیری از حقوق اجتماعی در شوروری محکوم شد.
غلامحسین بیگدلی در کتاب "از کاخ های شاه تا زندانهای سیبری" خط سیر خود را در مدت هفت سال دوری از خانواده و تبعید به خوبی بیان می کند. خروج او از ایران و اقامتش در باکو، راه اندازی روزنامه، رادیو و مدرسه عالی حزبی در باکو، دستگیری و اردوگاههای سیبری بخش های مهمی از خاطرات غلامحسین بیگدلی تشکیل میدهند.
آنچه موجب میشود تا خواننده با میل کتاب فوق را مطالعه کند بازگویی خاطرات و واقعیتهای جریان حزب توده در ایران با نگاهی انتقادی به مرامنامه این حزب است. کتاب از کاخهای شاه تا زندان های سیبری با اظهار ندامت نویسنده ازعضویت در حزب توده شروع شده سپس تاکید کرده است جز حقیقت و عینیت چیزی ننوشته و آنچه را که تا کنون در مراحل گوناگون زندگی پرفراز و نشیب خود، شاهد و عامل و مجری بوده به قلم آورده است.
نویسنده با توصیف شرایط حاکم برجامعه دوران رضا خان از ظلم و تجاوزات ایادی خاندان پهلوی مطالبی را بیان کرده است. مشاهده ظلم و ستم حکمرانان کشور و تاثیرات فکری سرگرد "آذر" و سرگرد "اسکندانی" عامل گرایش وی به حزب توده بوده است.
وجود اسامی مختلف در کتاب بخصوص اسامی همکلاسی ها در مدرسه نظام و اسامی افسران مدرسه نظام نشان ازمستند بودن خاطرات و دقت نویسنده در بیان جزئیات است. تحلیلهای به کاررفته در کتاب موجب شده خواننده با مسائل و حواشی حزب توده آشنا شده وصرفا قالب کتاب بیان خاطرات نباشد.
نویسنده به جزئیترین مسائل پیرامونش توجه خاص داشته است برای مثال در جایی از کتاب میخوانیم: "...تنهای تنها بودم. یک روز مگسی به سلول انفرادی ام آمد و چند روز از تنهایی به درآمدم ! روزها این مگس پرواز میکرد و من با چشم خط سیر اورا دنبال میکردم. اوهمدم و هم زنجیر من شده بود اما بعد، او هم طاقت انفرادی را نیاورد و از من جدا شد و رفت.(ص 140)
درباره این کتاب چند نکته مهم وجود دارد: نخست اینکه نویسنده تلاش کرده از دوران رضا شاه بعنوان دوران رنج و فقر تودهها یاد کند و اینکه فشاراربابان و بیتوجهی به رعایا زمینههای شکل گیری حزب توده را تقویت کرد.
دوم اینکه در سراسر این خاطرات پشیمانی از عضویت در حزب توده بارها عنوان شده است برای مثال نویسنده در جایی مینویسد: "من که پیش از این گول ظاهر فریبنده شعارهای مارکسیستی را خورده و با الفاظ خوشبختی، بشریت مظلوم و برابری فریفته شده بودم، در زندان فهمیدم که اینها همه دروغی بیش نبوده است. اگرچه خیلی دیر به من ثابت شد که فهمیدم اداره کنندگان این نظام هرگز به فکر نجات ستمدیدگان و محرومان نبوده و فقط در اندیشه گسترش اقتدار و سلطه خویش و حکومت بر جهان به سر میبرند"(ص 142)
دیگر آنکه این خاطرات دربردارنده درسهایی عبرتآموز هستند که موجب میشود با زوایای حکومت کمونیستی از زبان فردی که شاهد و ناظر بسیاری از جریانت بوده آشنا شویم.
روانی کلام و ساده نگاری جملات ومطالب این کتاب موجب جذابیت آن است. این کتاب به خاطر بیان خاطرات مهم از زندانهای سیبری و شرح مشکلات ایرانیان مقیم شوروی، مستندات قابل تاملی برای پژوهشگران حوزه تاریخ شفاهی به ارمغان آورده است.
