یادداشت/ محمدجواد اخوان
نقشه راه تحول توانمندساز بسیج
اگر نگاه تحول مبتنی بر توانمندسازی در بسیج بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد، به بیان رهبر انقلاب «بسیج این توانایی را خواهد داشت که در اصلی‌ترین عرصه‌های جامعه به‌صورت پرقدرت ظاهر بشود و اثر بگذارد.
به گزارش گروه سایر رسانه های
دفاع پرس، «محمدجواد اخوان» طی یادداشتی در روزنامه «جوان» نوشت:
رهبر معظم انقلاب اسلامی در هفته بسیج در دیدار بسیجیان به بیان محورهایی در جهت نقش‌آفرینی و توانمندسازی هرچه بیشتر این نهاد مردمی پرداختند. مروری گذرا بر این محورها نشان می‌دهد، می‌توان نقشه راه تحول بسیج با سمت‌وسوی توانمندی را از آن استخراج کرد. ازاین‌رو نگاهی گذرا بر این محورها خواهیم داشت:
1ـ تأکید بر محوریت جوانان در این حرکت انقلابی اولین نکته مورد تأکید معظم‌له بود. اساساً این نهاد مردمی از ابتدا با محوریت جوانان شکل گرفت و اکنون نیز عمده بدنه این تشکیلات عظیم را نسل سومی‌ها تشکیل می‌دهند. همان‌گونه که جوانان در این مجموعه بزرگ، عامل «محدثه» بودند، در ادامه کار نیز عامل «مبقیه» هستند. ازاین‌رو می‌توان گفت راز تداوم و بقای این حرکت نیز اتکای آن به عنصر جوانی است. جوانان در این حرکت فراگیر، نقش پیش‌برنده و پیش‌رونده را ایفا می‌کنند و در واقع طلایه‌دار این جهاد گسترده هستند. اکنون به‌نظر می‌رسد ضروری است همین اعتماد و تکیه به نیروی عظیم جوانی در همه لایه‌های بسیج گسترش و تسری یابد و ضمن احترام به تجارب ارزشمند پیشکسوتان، چهره مدیریتی و کلان بسیج در رأس نیز رنگ و بوی جوانی پذیرد.
2ـ محور دیگر این تحول «تقوای فردی و جمعی» است. اساس بسیج مستضعفین بر ایمان الهی بناشده و بنابراین بسیج یک نمونه موفق از جامعه ایمانی است. اما این بدان معنا نیست که در مسیر ایمان و تقوا به قله نهایی رسیده و دیگر نیاز به تلاش بیشتری نیست. ذات تقوا و ایمان، مرزناپذیر است و هرچه انسان و جامعه تلاش کنند، باز میدان جهاد بیشتر هست. نتیجه این مراقبه فردی و جمعی آن است که انسان به مرتبه‌ای از یقین می‌رسد که قدرت‌های فاسد در مقابل دیدگانش پوشالی می‌شوند و محاسبات خود را بر اساس سنن الهی و اعتماد به قدرت ذات باری‌تعالی بنا می‌نهد. در چنین وضعیتی هرچه دشمنان دسیسه ورزند و از ابزارهای گوناگون تهدید و تطمیع خرج کنند، در استقامت مؤمنان هیچ خللی وارد نمی‌شود. چنین نیروی متکی به قدرت الهی، شکست‌ناپذیر است.
3ـ حرکت بسیجی، تلفیق توأمان شور و شعور است. بنای این حرکت علاوه بر عواطف پاک و شور انقلابی، بر فهم، دانش، خردورزی، عقلانیت و منطق است. تجربه چهار دهه انقلاب اسلامی، نشان داد که اگر این دو عنصر مهم در کنار یکدیگر حاضر نباشند، احساساتی سطحی و ناپایدار حاکم می‌گردد که نتیجه آن را در انقلابیون پشیمان و از نفس افتادگان امروز می‌توان دید. کسانی که در روزهای نخست انقلاب، برجسته‌ترین مواضع انقلابی را اتخاذ می‌کردند و اکنون پهلو به لیبرالیسم می‌زنند یا صراحتاً ابراز ندامت و تجدیدنظرطلبی می‌کنند. ازاین‌رو لازم است در نهاد انقلابی بسیج تکیه‌بر معرفت عمیق و بصیرت نافذ بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد.
4ـ «انقلابی بودن» و «علیه ضدانقلاب» بودن مختصات مرزبندی بسیج را مشخص می‌کند. بسیج در چارچوب متعارف رقابت‌های جناح‌های سیاسی کشور نمی‌گنجد، بلکه آنگاه‌که منازعه به انقلابی و ضدانقلابی می‌رسد، بسیج معنا و مفهوم خود را می‌یابد. اینجا بسیج نیست که دنباله‌رو احزاب و جناح‌های سیاسی باشد، بلکه همه جریان‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی که خود را در قاموس انقلاب تعریف می‌کنند، باید با شاخص بسیج خود را تنظیم کنند. اینجاست که می‌توان گفت «خود بسیج یک جریان است، یک شطّ عظیم جاری است به سمت اهداف انقلاب.»
5ـ بسیج نماد و تبلور اقدام جمعی مردمی است. اقدامی فراگیر و متشکل از اقشار و لایه‌های مختلف جامعه. اینجاست که حضور تخصص‌ها و توانمندی‌های مختلف ضروری می‌گردد. اکنون در این سازمان گسترده، «بسیج اقشار مختلف» شکل‌گرفته، اما آنچه جای خالی آن احساس می‌گردد، ارتباط افقی میان این اقشار برای رقم خوردن جبهه‌ای از فعالیت‌های هم‌افزا است. این نیروی توانمند، اگر مجهز به هم‌افزایی افقی گردد، به نمادی از نقش‌آفرینی عمومی و جمعی مردم در جامعه تبدیل می‌گردد. به‌این‌ترتیب مفهوم مردم‌سالاری دینی علاوه بر لایه سیاسی، در حوزه‌های مختلف اقتصاد و فرهنگ نیز عینیت می‌یابد.
6ـ نقش‌آفرینی هر چه کارآمدتر بسیج نیازمند تقویت «مغزافزار» آن است و اکنون خلأ اندیشکده‌ها و کانون‌های تفکر بسیج بیش‌ازپیش احساس می‌گردد. مفهوم «هیئت‌های اندیشه‌ورز» که مورد تصریح رهبر معظم انقلاب قرارگرفته، اشاره به همین «مغزافزار سامانه‌ای» این جبهه عظیم است. طبعاً این مغزافزار نقطه‌ای نبوده و در سطوح گوناگون این منظومه بایستی شکل گیرد. از سطوح راهبردی و کلان گرفته تا سطوح خرد و تاکتیکی، باید این کانون‌های اندیشه‌ورزی ایجاد گردند. همچنین اساس تحول توانمندساز بسیج نیاز به اندیشکده‌هایی در سطوح راهبردی را دارد تا به راهبردنگاری و برنامه‌ریزی کلان در این سطح بپردازند. یکی دیگر از اجزای این مغزافزار، «مجموعه‌های رصد و پایشگری» است که بر میزان پیشرفت عمومی حرکت، انطباق آن با اهداف ازپیش‌تعیین‌شده و حل چالش‌های پیش رو نظارت نماید. روشن است که آنچه به‌اختصار در این نوشتار بدان پرداخته شد، تبیینی اجمالی از اهم محورهای مورد توصیه امام خامنه‌ای در دیدار با بسیجیان بود و همان‌گونه که معظم‌له نیز تأکید نمودند، طرح همه محورها و تبیین تفصیلی آن به مجالی فراخ‌تر محتاج است. اما می‌توان گفت اگر نگاه تحول مبتنی‌بر توانمندسازی در بسیج بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد، به بیان رهبر انقلاب «بسیج این توانایی را خواهد داشت که در اصلی‌ترین عرصه‌های جامعه به‌صورت پرقدرت ظاهر بشود و اثر بگذارد؛ هم در عرصه علم، هم در عرصه فرهنگ، هم در عرصه اقتصاد، هم در عرصه خدمت‌رسانی؛ در همه این عرصه‌ها بسیج می‌تواند به‌عنوان یک نیروی پرقدرت و اثرگذار ظاهر شود.»
