تجربه برجام و اقتدار اقتصادی

یکی از مهم‌ترین عواملی که در خودباوری و اعتماد به نفس هر کشوری نقش بسیار اساسی و حیاتی دارد، عامل «اقتدار» یا «ضعف» است که در چگونگی پیشبرد اهداف آن کشور و به ویژه در حوزه تعامل با دیگر کشورها به عنوان پارامتری استراتژیک شناخته می‌شود. هر چه یک کشور از مؤلفه‌های قدرت بیشتر و فاکتورهای ضعف کمتری برخوردار باشد،‌ در مسائل چالشی و مورد اختلاف با دیگر کشورها، دارای قدرت چانه‌زنی بالاتری خواهد بود و در مواجهه با قدرت‌های بزرگ،‌ گزینه‌های تعیین‌کننده‌ای در مذاکرات خواهد داشت. بر پایه این تعریف، یکی از عوامل قدرت و اقتدار کشورها در حال حاضر، «اقتدار اقتصادی» است که به دلیل عوامل متعددی از جمله ارتباط تنگاتنگ با سیاست، اثرپذیری از آن، اثرگذاری بر آن و همچنین اثر مستقیم بر معیشت مردم، که جزء نیازهای اولیه محسوب می‌گردد، همواره نقش بسزایی را در مناسبات جهانی ایفاء می‌کند.  به همین سبب، هرگاه کشورهای استکباری با تکیه بر قدرت اقتصادی،‌ سودای استیلا بر کشوری را در سر داشته باشند و بخواهند با بهانه‌های واهی،‌ ملت‌ها را تحت فشار قرار دهند، از اهرم تحریم‌های اقتصادی استفاده می‌کنند چراکه اولاً نسبت به گزینه نظامی، هزینه کمتری دارد و ثانیاً از ماندگاری و تأثیرگذاری بیشتری برخوردار است.  به جرأت می‌توان گفت که در 4 دهه اخیر،‌ اقتدار هیچ کشوری مانند ایران اسلامی،‌ هدف جنگ اقتصادی نظام سلطه نبوده و تنها نقطه‌ضعفی که دشمن بارها از طریق آن تلاش کرده مسیر انقلاب را به انحراف و اعوجاج کشانده و به زعم خود مردم را از نظام جدا کند، «عدم اقتدار اقتصادی» بوده است. از این رو، مسئله اقتدار اقتصادی همواره مورد توجه مقام معظم رهبری بوده و همیشه بر این نکته تأکید داشته‌اند که برای جلوگیری از فشارهای کشورهای مستکبر، کشور باید به سمت تقویت ساخت درونی و عدم وابستگی به سایر کشورها حرکت نماید. «یکی از اهداف آن‌ها از این تحریم‌ها همین است که مردم را از نظام جدا کنند؛ مردم دچار مشکلات باشند؛ بیکاری باشد، رکود باشد، مشکلات گوناگون اقتصادی باشد ... تحریم می‌کنند برای اینکه این کارها اتفاق بیفتد... ما باید در مقابل چه کار کنیم؟ پادزهر ما این است که کاری کنیم اقتصاد، اقتصاد قوی، مقاوم و پایدار بشود.» (19/10/95)این تأکیدات از سوی مقام معظم رهبری، طی سالیان اخیر، به علت تمرکز دشمن بر روی مسائل اقتصادی، دوچندان شده است که متأسفانه به دلیل کشمکش‌های سیاسی، پرداختن برخی گروه‌ها و جریانات به مسائل فرعی و حاشیه‌سازی برای پوشاندن حقایق کشور،‌ این ارشادات هنوز آن‌چنان‌که باید، نصب‌العین برخی مسئولین قرار نگرفته است. غفلت‌زدگی دستگاه‌های ذی‌ربط از تلاش برای مقتدر نمودن اقتصاد کشور، مصادیق گوناگونی دارد که تنگناهای ایجاد شده به سبب تحریم‌ها و گره زدن حل مشکلات اقتصادی به برقراری ارتباط با غرب، دو نمونه بارز از آن‌هاست. بی‌عملی و انفعال برخی از مسئولین در امر خطیر استقلال و اقتدار اقتصادی، پیش از اعمال تحریم‌های غیرقانونی و غیرمشروع - در عین اطلاع از شدت خصومت دشمن– نکته قابل تأملی است که اگر آن را به حساب خیانت نگذاریم،‌ یقیناً از غفلت و بی‌خبری دست‌اندرکاران اقتصادی حکایت دارد. دشمن برای فشار آوردن بر انقلاب و نظام، هیچ فرصتی را از دست نمی‌دهد و از هر وسیله‌ای برای اعمال و احیای تحریم‌ها استفاده می‌کند اما رفتار برخی از مسئولین مایه اعجاب است که به جای هوشیاری، دست روی دست گذاشته، در بهترین حالت سخنرانی‌های امیدبخش ایراد می‌کنند و منتظرند ابتدا اقتدار اقتصادی کشور هدف قرار گیرد و سپس به فکر چاره می‌افتند !ای‌کاش با وجود این دیرکرد و غافلگیر شدن، چاره‌ای منطقی و علمی تدبیر می‌گردید و به جای معطل کردن ضرورت‌های مالی و اقتصادی کشور پشت چراغ قرمز غرب، به تقویت بنیه اقتصادی در داخل، تکیه بر افزایش کارایی و قدرت چرخه اقتصادی با توجه به نیازهای اساسی کشور همت گماشته می‌شد تا دچار همان غفلت‌ها و اشتباهاتی که مسئولین دیگر کشورها شده‌اند، نشویم. بازخوانی و واکاوی تجربه اقتصادهای غیر مقتدر و وابسته در دنیا و کشورهایی که به امید رونق معیشت به دستان آمریکا و غرب چشم دوختند، باید هر فرد مسئول و انسان متعهد را به تحقق استقلال اقتصادی و اقتصاد مقاومتی تشویق و به مصداق «آنچه خود داشت؛ ز بیگانه تمنا می‌کرد»، استعدادهای نقد داخلی را با وعده‌های نسیه خارجی معامله نکند. تجربه برجام ثابت کرد که دشمن برای کسب امتیاز و تحمیل خواسته‌های خود، در ظاهر قول رفع تحریم‌ها را می‌دهد اما در مقام عمل، به گونه‌ای رفتار می‌کند که تحریم‌ها برداشته نشود، چرا ؟ چون غفلت کردیم،‌ پایه‌های اقتصاد داخلی را محکم نکردیم، برای چرخش چرخ‌های اقتصاد به آن‌سوی مرزها چشم دوختیم و در نتیجه دشمن از همین نقطه، به اقتدار کشور طمع کرد. کشور ما به علت دارا بودن منابع طبیعی فراوان، آب‌وهوای متنوع، ذخایر زیرزمینی بالا، نیروی کار جوان، مرزهای آبی فراوان و قرار گرفتن در منطقه‌ای مهم و حساس، می‌تواند با تکیه بر ترمیم بافت داخلی اقتصاد، به یکی از مقتدرترین کشورهای اقتصادی جهان تبدیل گردد و ضمن عدم تأثیرپذیری از دیگر اقتصادهای برتر دنیا، بر بسیاری از مناسبات جهانی اثرگذار باشد. به‌طور مثال، اگر ایران بتواند به عنوان سومین دارنده نفت خام و دومین دارنده گاز طبیعی جهان به قدرتی برسد که نیازهای بودجه‌ای کشور وابسته به آن نباشد و بتواند تولید خود را هر وقت اراده کند، متوقف نماید، واضح است که در بازار سوخت جهان چه اثری خواهد گذاشت. این نکته‌ای است که بارها مقام معظم رهبری بر آن تأکید نموده و خواستار عزم مسئولین در این خصوص شده‌اند.همان‌گونه که بارها بیان شده است، اقتصاد مقاومتی شاه‌کلید قفل مشکلات کشور در همه حوزه‌هاست و چنانچه اقتدار اقتصادی کشور در رتبه قدرت نظامی و سیاسی قرار گیرد، هیچ قدرت بزرگ و کوچکی قادر نخواهد بود که با زبان زور با ملت بزرگ ایران سخن گفته و در مقابل، این نظام اسلامی است که بر اساس ارزش‌های اسلامی – ایرانی دست برتر را در تعاملات و مراودات جهانی خواهد داشت.

 

منبع: روزنامه حمایت