فؤاد معصوم:
اقدام ترکیه تجاوز به عراق است/ «الحشد الشعبی» نبود داعش به «کربلا» می‌رسید
رئیس‌جمهور عراق با اشاره به اوضاع کنونی کشورش اقدام ترکیه را تجاوز و نقض حاکمیت ملی کشورش دانست و گفت: اگر الحشد الشعبی نبود احتمال داشت داعش از راه «الانبار» به «کربلا» و نجف برسد.
به گزارش گروه سایر رسانه های
دفاع پرس، «فؤاد معصوم» رئیس‌جمهور عراق در گفتگویی به سؤالاتی پیرامون مسائل مختلف عراق، منطقه و جهان اسلام پاسخ گفت.
در زیر متن این گفت‌وگو را مشاهده می‌کنید:
اوضاع داخلی و قانون اساسی
ساختار سیاسی عراق بر دو رکن استوار است، یکی دموکراسی عددی است که در آن هر شهروند عراقی با شرکت در انتخابات به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، اعضای پارلمان، رئیس‌جمهور و نخست وزیر را انتخاب می‌کنند، ساختار دیگری در عراق وجود دارد که در آن شیعیان، کردها و اهل سنت به عنوان سه عنصر مهم و تأثیرگذار با توافقی مشترک روند سیاسی کشور را تشکیل می‌دهند، بنابراین احساس می‌شود که دموکراسی دو وجهی در کشور عراق وجود دارد، ارزیابی شما به عنوان شخصیت اول سیاسی عراق از این نوع دموکراسی به ویژه پس از تصویب قانون اساسی عراق تاکنون چیست؟ دستاوردهای آن و اشکالات احتمالی را که نیاز به تجدیدنظر دارد بیان بفرمائید.
جمعیت عراق به 35 میلیون نفر رسیده و با افزایش چند سال اخیر و بر اساس پاره‌ای از آمارها به مرز 38 میلیون نیز رسیده است و در عین حال کشور ما از چندین قومیت مهم تشکیل شده است که سه عنصر آن در این میان بیشتر به چشم می‌آید. در اینجا هیچ یک از این قومیت‌ها در راستای تضییع حقوق دیگر قومیت‌ها قدم برنمی‌دارند، شمار آرای ویژه خود را دارند، در انتخابات انجام شده در کشور عراق ما شاهد مشارکت مردم بوده‌ایم اما توافق سیاسی این قومیت‌ها در راستای پایمال کردن حقوق دیگران نیست و ما اعتقاد به حاشیه راندن هیچ قومیتی در عراق نداریم، به عنوان نمونه ممکن است دو قومیت عراق بر اساس شمار آراء خود بتوانند کابینه را تشکیل و امورات حکومت تنها در سیطره آنان باشد.
بخشی از سؤال ما این بود که از دستاوردهای این روند سیاسی در عراق و مشکلات احتمالی آن را بفرمائید. . .
ما توافق جریان‌های سیاسی عراق را گزینه مطلوبی می‌دانیم و در حال حاضر به این نتیجه رسیده‌ایم که این وضعیت دارای نقاط ضعفی هم هست، در وهله اول حق قانونی شهروندان واجد شرایط که به سن 18 سالگی رسیده باشند در عراق این است که در انتخابات مشارکت داشته باشند و نمایندگان خود را انتخاب نمایند و در عین حال دیگران نیز بر اساس شرایط قانونی که سن آن‌ها به 25 یا 30 رسیده باشد از حق نامزد شدن برخوردار باشند (که قانون آن دستخوش تغییراتی خواهد شد) ما این نکته را از نقاط قوت دموکراسی خود می‌دانیم اما توافق سیاسی جریان‌های عراق می‌طلبید که حکومت وحدت ملی از دل آن بیرون آید که در آن کلیه جریان‌های سیاسی به نحوی مشارکت جدی داشته باشند، در طول دوره‌های گذشته چنین حکومتی موفق نبوده است، ما مشکلات زیادی را مشاهده کرده‌ایم که نیاز به تجدیدنظر دارد که ممکن است نیاز به انجام تغییراتی در قانون اساسی باشد و همچنین لازم است توافق موجود را تا حد زیادی حفظ کنیم اما به نظر شخصی من تشکیل حکومت آینده لازم است با اولویت وحدت ملی در عراق باشد، در توافق کنونی به طور مثال وزیری از یک جریان سیاسی بر کرسی وزارت تکیه می‌زند و تلاش می‌کند مدیران ارشد و حتی دیگر کارمندان آن وزارت از جریان وی باشند که چنین رویه‌ای نتایج مثبتی برای عراقی ها به دنبال نخواهد داشت، در عراق هیچ حزبی توان کسب اکثریت آراء را ندارد که به صورت تک حزبی اقدام به تشکیل کابینه نماید، همه جریان‌ها به یکدیگر نیازمندند، بنابراین ما اعتقاد داریم که حکومتی با مشارکت اکثریت جریان‌ها تشکیل شود و حتی اپوزسیون هم در خارج بدنه حکومت فعالیت داشته باشد، نه اینکه همه در حکومت مشارکت داشته باشند و نقش اپوزسیون را هم ایفا کنند، حرکت رو به رشد دموکراسی در عراق در چنین شرایطی می‌تواند پیشرفت‌های جدی داشته باشد.
عراق در دوران پساداعش
مناطقی از عراق از جمله استان نینوی و به طور خاص شهر موصل شاهد جنگ و درگیری با گروه تروریستی – تکفیری داعش است که امیدواریم در آینده‌ای نزدیک از این فتنه امنیتی رهایی یابد. ارزیابی حضرتعالی از این مرحله و مرحله پساداعش که ممکن است فعالیت‌های این گروه‌های تروریستی در دیگر مناطق رو به افزایش باشد چیست؟ در مرحله پساداعش که در عراق اتفاق می‌افتد چه برنامه‌ای برای بهبود شرایط امنیتی و جلوگیری از بروز حوادث مشاهده دارید؟
بدون شک ما نیاز به سیستمی داریم که در مرحله پساداعش توانایی حفاظت و حراست از کشور را در برابر حوادث گوناگون داشته باشد اما در این میان یک واقعیت نیز وجود دارد که داعش تنها با شکست نظامی از میان نخواهد رفت بلکه هسته‌های مخفی آن که برگرفته از همان اندیشه ترور و تکفیر است در عراق خواهند ماند لذا ما نیاز به هوشیاری امنیتی بیشتری داریم و لازم است تلاش کنیم با تدابیر امنیتی خود از فعالیت‌های تروریستی این افراد جلوگیری کنیم. مدت زیادی طول نخواهد کشید که داعش از عراق خواهد رفت، شکست داعش در نبردهای اخیر با نیروهای مسلح عراق این گروه تروریستی را تشویق به انجام دادن فعالیت‌های تروریستی از طریق هسته‌های مخفی خواهد کرد تا پوششی برای این شکست‌ها باشد. در وهله اول ما نیازمند برنامه امنیتی مناسبی در داخل کشور جهت شناسایی و نظارت بر این هسته‌ها و در همان حال همکاری کشورهای همسایه، منطقه‌ای و جهانی با دیگر کشورها هستیم زیرا معتقدیم که داعش خطری بزرگ برای صلح و آرامش جهانی است و با شکست نظامی در عراق از بین نخواهد رفت بلکه نیازمند آن است که همیشه با جدیت خاصی به این وضعیت نگریسته شود.
جناب آقای رئیس‌جمهور منظور اصلی از این سؤال این بود که آیا شما در عراق جهت گذار به مرحله پساداعش برنامه تنظیم شده خاصی دارید که آن را اجرایی کنید؟
بدون شک لازم است تجدیدنظری خاص در برنامه‌های امنیتی صورت گیرد تا در حوزه امنیتی و دفاعی ما توان ایستادن روی پای خود را داشته باشیم و با اجرای آن ما شاهد حوادث ناگوار در کشورمان نباشیم. سازماندهی مجدد نیروهای نظامی و امنیتی در عراق از اصولی است که ما نیازمند آن می‌باشیم زیرا عراق نیازمند برخورداری از توان نظامی ملی است تا در مواجهه با شرایط ناگوار کمتر نیازمند همکاری دیگر کشورها باشیم. ارتش و نیروهای مسلح عراق در مرحله ظهور داعش تجربه ناگواری را به خود دید، کنترل موصل و دیگر مناطق توسط گروه تروریستی داعش شوک ناگهانی به این نیروها بود و همین تجربه ما را بر آن داشته است با سازماندهی مجدد و ترسیم نقشه راهی جدید در نیروهای مسلح خود از حوادث مشابه احتمالی جلوگیری کنیم. قدمهای خوبی برداشته شده و امیدوارم که پس از پیروزی نهایی بر تروریست‌های داعش مرحله جدیدی از برنامه نظامی و امنیتی عراق دیده شود.
عراق و اتحادیه عرب
حضرتعالی بارها به ظرفیت‌های عراق اشاره داشته‌اید و با توجه به مشکلاتی که در جهان عرب وجود دارد ما فکر می‌کنیم که عراق می‌تواند یک محور اساسی در اتحادیه عرب باشد هر چند در این اتحادیه عراق دارای مخالفان جدی است. این ظرفیت در چه سطحی است و چگونه بالفعل خواهد شد که عراق در اتحادیه عرب و جهان عرب نقش مؤثرتری را ایفا کند. اگر توضیحاتی هم در خصوص نحوه تعامل عراق با جهان عرب بیان بفرمائید جای تشکر دارد.
درست است که در میان حکومت عراق و اتحادیه عرب اختلاف نظر وجود دارد اما عراق یکی از اعضای اصلی این اتحادیه است و ما خواستار تداوم فعالیت این اتحادیه هستیم ولی از نظر ما اساسنامه این اتحادیه نیاز به یک تجدیدنظر دارد زیرا چنین اتحادیه‌ای در حال حاضر دارای اختلاف نظرهای اساسی در میان اعضای خود است و نتوانسته است روابط محکمی را در میان اعضای خود محقق سازد. اگر چه که عراق با برخی از کشورهای این اتحادیه دارای اختلاف‌نظر است و روابط فیمابین آن‌ها چندان محکم نیست اما دیگر کشورهای این اتحادیه هم از این قاعده مستثنی نیستند. عراق خواهان توسعه روابط خود با کلیه کشورهای عضو در اتحادیه عرب و در عین حال توسعه و پیشرفت این اتحادیه است. روابط ما با کشورهایی همچون اردن و بخشی از دولت‌های حاشیه خلیج‌فارس در سطح بالایی است و تلاش خواهیم کرد روابطی خوبی هم با عربستان داشته باشیم زیرا کشوری مهم در منطقه است و اهمیت خود را دارد. همیشه گفته‌ام چهار کشور ایران، ترکیه، عربستان و عراق خواهند توانست با داشتن روابطی حسنه منشأ خدمات زیادی در سطح منطقه باشند زیرا این چهار کشور از اهمیت راهبردی برخوردار هستند. به دنبال توسعه روابط خود با کشورهای عضو اتحادیه عرب هستیم. ایران و ترکیه دو کشور قدرتمند منطقه هستند، عراق هم کشوری قدرتمند بوده که در حال بازیابی قدرت خود است ولی این قدرت هیچگاه وسیله‌ای برای تجاوز به دیگر کشورها نخواهد بود، عربستان هم مرکز بزرگ دینی جهان اسلام است لذا لازم است که روابط خود را به سطح بالاتری برسانیم نه اینکه شاهد پس رفت در این روابط باشیم.
برنامه خاصی برای تغییر ساختار اتحادیه عرب دارید؟
تا این مرحله اقدام خاصی از طرف ما صورت نگرفته است اما در تلاش برای تحقق این هدف هستیم، چنین رویه‌ای هم در میان دیگر کشورهای عضو اتحادیه عرب دیده می‌شود زیرا زمان تشکیل اتحادیه عرب با دوره کنونی متفاوت بوده است، شرایط جدید می‌طلبد که این تجدیدنظر در ساختار اتحادیه عربی صورت پذیرد.
الحشدالشعبی
با توجه به تشکیل نیروهای الحشد الشعبی در پاسخ به ندای مرجعیت برای مقابله با گروه‌های تروریستی – تکفیری و تصویب قانونی ویژه در پارلمان عراق که بر اساس این قانون، نیروهای الحشد الشعبی در چارچوب نیروهای مسلح کشور عراق قرار خواهند گرفت، در دوران پساداعش در ارتباط با الحشد الشعبی چه اتفاقی در عراق رخ خواهد داد؟ واکنش دیگر نیروهای عراق از جمله نیروهای پیشمرگه کُرد به این نیروها چگونه خواهد بود؟
الحشد الشعبی نقش مؤثری را در دفاع از خاک عراق ایفا کرد و در این راه قربانی زیادی هم داده است، تعداد زیادی از این نیروها در پروسه دفاع از کشور و مقابله با تروریست‌های داعش شهید و جانباز شده‌اند و لازم است حقوق این افراد محفوظ شود. در حال حاضر هم قانون الحشد الشعبی در پارلمان تصویب شده است ما نیز در ریاست‌جمهوری این قانون را تصویب کردیم. در این میان لازم است نیروهای الحشد الشعبی بیشتر مورد توجه باشند.
در میان نیروهای الحشد الشعبی تعدادی وجود دارند که به صورت رسمی جزئی از الحشد الشعبی نیستند که بدان اعتراف شده است و میزان التزام به قانون در میان آن‌ها کمتر است و این مسئله نیازمند توجه بیشتری است. الحشد الشعبی یک نیروی اساسی در روند مبارزه با تروریست‌ها و دارای خدمات فراوانی بوده است اما در همان حال لازم است سازماندهی نظامی خاصی در این نیروها صورت پذیرد و در خصوص لباس و دیگر ملزومات نظامی جدا شود تا از عضویت دیگر افراد در بدنه این تشکیلات جلوگیری شده و ضرر به وجهه اصلی نیروهای اصیل آن وارد نشود.
در مرحله پسا داعش ممکن است دیدگاه‌های متفاوتی در خصوص آینده فعالیت این نیروها وجود داشته باشد که تاکنون به صورت کامل مشخص نشده است. یکی از نظریات این است که الحشد الشعبی به عنوان نیروی دوم نظامی عراق به فعالیت خود ادامه دهد، یکی دیگر از نظریات این است آن دسته از نیروهای الحشد الشعبی که از توان جسمی و بدنی برخوردار هستند در بدنه ارتش عراق جذب شوند و دیگر افراد آن بازنشسته شوند اما تاکنون تصمیم‌گیری نهایی در خصوص آینده فعالیت این تشکیلات صورت نگرفته است اما در هر حال ما معتقدیم که نیروهای الحشد الشعبی دارای نقش ویژه و انکارناپذیری در دفاع از کشور بوده‌اند، اگر الحشد الشعبی نبود هر آن این احتمال وجود داشت که داعش از راه «الانبار» به «کربلا» و نجف برسد حتی تلاش کردند بغداد را کنترل کنند به همین دلیل نقش نیروهای الحشد الشعبی انکارناپذیر است.
الحشد الشعبی در حال حاضر به فعالیت خود ادامه می‌دهد اما بر اساس تصمیم اتخاذ شده نه الحشد الشعبی و نه نیروهای پیشمرگه به داخل شهر موصل نرفتند زیرا مجوز ورود به این شهر فقط برای نیروهای ارتش و پلیس فدرال عراق بود زیرا پیشمرگه نیروی نظامی کُردها است و نباید حساسیتی در میان کُردها و عرب‌ها به وجود آید و همچنین ورود الحشد الشعبی به داخل موصل ممکن بود حساسیت مذهبی را در میان اهل سنت و شیعیان به وجود آورد اما نباید فراموش کنیم که بخش زیادی از نیروهای ارتش و پلیس فدرال عراق از شیعیان هستند ولی به خاطر اینکه عناوین آن‌ها ارتش و پلیس فدرال است هیچ مشکل خاصی نداشته و تاکنون هیچ شکایتی از ناحیه اهالی موصل علیه آن‌ها وجود نداشته است بلکه به گرمی از آن‌ها استقبال شده است. نقش نیروهای پیشمرگه و الحشد الشعبی هنوز به اتمام نرسیده است.
تجاوز ترکیه
ترکیه تعدادی از نیروهای خود را در عراق مستقر کرده است. جنابعالی به عنوان رئیس‌جمهور عراق آیا این اقدام آنکارا را نقض حاکمیت و استقلال کشورتان می‌دانید؟ در این ارتباط چه توصیه‌ای به ترکیه دارید؟
از همان ابتدا مراتب نارضایتی خود را در خصوص استقرار این نیروهای ترکیه در عراق اعلام کرده‌ایم. چه در قالب بیانیه و چه در دیدار با مقامات تُرک نظر خود را اعلام کردیم، حتی در سفر اخیر نخست‌وزیر و هیأت عالی تُرک هم بار دیگر به صراحت مراتب اعتراض خود را اعلام کردیم که این اقدام ترکیه تجاوز به خاک عراق و نقض حاکمیت ملی کشور ما است. عراق خواهان آن است که با ترکیه دارای روابطی آرام باشد و از تسری این مشکلات به نحوی جلوگیری کنیم. اقدام ترکیه در استقرار نیروهای خود در «بعشیقه» امری غیرقانونی و در تضاد با استقلال کشور عراق است و تلاش خواهیم کرد با فشار سیاسی و از دریچه دیپلماسی چنین مشکلی را حل و فصل نموده و ترکیه اقدام به عقب‌نشینی نیروهای خود نماید.
