هنر انقلابی؛ تعهد و دغدغه ایرانی و اسلامی

 هنرمند انقلابی، متعهد به ایرانیت و اسلامیت

از آنجایی که ریشه‌های انقلاب اسلامی بر جهان‌بینی اسلامی استوار بود، ارتباط بین هنر و جهان‌بینی اسلامی بیش از هر زمان دیگر شکوفا و توسعه پیدا کرد. هنرمندان توانستند بسیاری از مفاهیم معنوی و حماسه‌های دفاع‌مقدس را به صورتی نمادین در قالب نقش و رنگ و کلام، مبتنی بر اصول زیباشناختی ارائه کنند.

با مقایسه و بررسی هنرهای دوره انقلاب اسلامی، مشاهده می‌شود در بسیاری از موارد، عناصر و الگوهای کهن (سنتی) در آثار هنری این دوره حضور جدی دارد. از طرفی هم با روشی گزینشی و با حفظ ویژگی‌های هنری خویش، ضرورت توجه به هنر مدرن که در فرهنگ و هنر معاصر رسوخ کرده را نیز نادیده نگرفته‌اند. در این آثار نه آن شیفتگی بیش از حد نسبت به میراث گذشته خود و نه هجومی متعصبانه به هنر مدرن دیده می‌شود. هنرمند با شناختن میراث هنری خویش، به هنر غرب از منظر فرهنگ و سنت خود و در چارچوب میراث گذشته نگاه می‌کند. هنرمند با این گزینش سعی در بازسازی و به روز کردن میراث کهن خویش دارد. به عبارتی هنرمند، آموزه‌ها هنری خود را منطبق بر ارزش‌ها و سنت‌های کهن تعدیل می‌کند.

در حقیقت یکی از مهم‌ترین عوامل شکل‌دهنده هنر ایران، حضور عناصر نمادینی است که ریشه در سنت و آداب معنوی دارد. حضور این شاخصه‌ها -با قوت و ضعف- همچنان تا به امروز در آثار هنری ادامه داشته است. هنرمندان انقلاب با لطافت معنوی، هنر قبل از انقلاب را به‌سوی هنری با هویت ایرانی سوق دادند.

در حقیقت دوران ‌30 سال انقلاب اسلامی دورانی پربار در تمام ابعاد فرهنگی از جمله هنر بود. هنرمندان انقلاب اسلامی با مهارتی فنی همراه با معرفتی معنوی توانستند بسیاری از ارزش‌ها و حماسه‌های انقلاب اسلامی را در قالب آثار هنری ارائه کنند. وقوع انقلاب اسلامی نقش بسزایی در شکل‌گیری، گسترش و تداوم روشی نوین در همه حوزه‌های هنری ایفا کرد و تاثیری در روح و تعالی مخاطب رقم زد و او را با انقلاب خمینی کبیر همراه کرد که آغازی شد برای برپایی برنامه‌های مختلف در تحسین و تشویق هنرمندان و هنری که خلق کردند.

عجین بودن آوینی و هنر انقلابی

سنت پسندیده نام گذاری روزهای هفته با هدف گرامیداشت مناسبت‌های مهم اسلامی و ملی، یکی از کارهای بسیار خوبی است که در حد خود به ماندگار شدن خاطره وقایع ارزشمند کمک می‌کند. در فرهنگ اسلامی هم همواره به این مسأله مهم توجه شده است.  این شیوه پسندیده، پس از انقلاب شکوهمند اسلامی به صورت بسیار جدی دنبال شد که آثار و برکت‌های فراوانی نیز در پی داشته است. از جمله پس از شهادت هنرمند متعهد و بسیجی، شهید سید مرتضی آوینی در روز بیستم فروردین سال 1372، با پیشنهاد شاعران، نویسندگان و هنرمندان حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی به مقام معظم رهبری، این روز به عنوان «روز هنر انقلاب اسلامی» نام گذاری شد.

از آن جا که شهید سیدمرتضی آوینی، تمام لحظه‌های عمر با برکت خود را به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی، در مسیر به فعلیت رساندن ارزش‌ها و احکام اسلامی در قالب هنر صرف کرد و بحق در این راه خدمات ارزنده کم‌نظیری را در عرصه‌های گوناگون و گسترده هنر و اندیشه از خود به یادگار گذاشت، سالروز شهادت این هنرمند فرزانه، به عنوان روز هنر انقلاب اسلامی نامیده شده است.

یکی از این برنامه‌ها که در سال‌های اخیر با معرفی الگو و شاخص هنر و شخصیت هنری نقشی معیار را ایفا می‌کند انتخاب چهره سال هنر انقلاب اسلامی است. مراسمی که با برگزیدن چهره‌های شاخص در عرضه و خلق اثر هنری نقش بسزایی را در تراز هنر انقلابی در یک سال به مخاطب ارائه می‌کند و شاید به نوعی راه هنر انقلابی را برای هنرمندان متعهد، دغدغه‌مند و تأثیر‌گذار باز می‌کند.

انتخاب چهره سال از گذشته تا امروز

مراسم «انتخاب چهره سال هنر انقلاب» با حضور هنرمندان این عرصه توسط حوزه هنری در سال 93 برگزار شد و مرتضی سرهنگی نویسنده ادبیات پایداری به‌عنوان چهره هنری برتر سال انتخاب شد.

دیگر نامزدهای دریافت این جایزه، مسعود نجابتی برای خلق آثار تاثیرگذار در حوزه گرافیک و خطاطی؛ فاضل نظری در حوزه شعر، ابراهیم حاتمی‌کیا برای ساخت فیلم «چ» و خانم نرگس آبیار برای فیلم «شیار 143» به عنوان چهره‌های تاثیرگذار حوزه سینمای دفاع مقدس بودند که در غیاب حاتمی‌کیا با اهدای لوح تقدیر و جایزه نقدی از فعالیت آنها قدردانی شد.

در سال 94 جواد افشار، پرویز پرستویی، عبدالحمید قدیریان، مجید مجیدی، هادی محمدیان و بهناز ضرابی‌زاده نامزدهای چهره سال انقلاب اسلامی بودند.

ملاک انتخاب هنرمند برتر این سال، ارائه و عرضه عمومی اثر، شامل کتاب و فیلم بوده است که مجید مجیدی کارگردان فیلم سینمایی محمدرسول الله(ص) به عنوان چهره سال هنر انقلاب اسلامی معرفی شد.

حمید حسام برای کتاب «وقتی مهتاب گم شد»، سید مسعود شجاعی طباطبایی، محمدحسین مهدویان نویسنده و کارگردان فیلم «ایستاده در غبار»، ابراهیم حاتمی‌کیا برای «بادیگارد» و بهناز ضرابی‌زاده برای کتاب «گلستان یازدهم»، پنج نامزد نهایی این دوره هنر انقلاب اسلامی هستند که براساس شیوه انتخاب مرحله به مرحله توسط جمعی از هنرمندان، مدیران فرهنگی و نخبگان فرهنگ و هنر پس از بررسی‌های نهایی انتحاب شدند.

بر اساس آرا، سید مسعود شجاعی طباطبایی، بهناز ضرابی‌زاده، ابراهیم حاتمی‌کیا، محمد حسین مهدویان و حمید حسام این افراد را تشکیل می‌دهند.

ترکیب این پنج نفر تغییر نخواهد کرد و اینکه چه فردی می‌تواند در نهایت حائز عنوان چهره سال هنر انقلاب شود به تکمیل فرایند جمع‌آوری آرای نهایی نخبگان برای انتخاب بستگی دارد. البته اسامی اعلام شده به ترتیب میزان آرا معرفی شده‌اند و فاصله کمی میان سه نفر اول برای انتخاب شدن وجود دارد.

چهره سال هنر انقلاب در مراسم اختتامیه هفته هنر انقلاب روز جمعه 25 فروردین در حوزه هنری معرفی خواهد شد.

منبع: صبح نو