به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، انقلاب فرهنگی یکی از فرامین امام خمینی(ره) پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود که با ماموریت تقویت و اعتلای فرهنگ عمومی و تزکیه محیط‌های علمی و فرهنگی از افکار مادی و نفی مظاهر و آثار غربزدگی شروع به کار کرد.
به مناسبت سالروز انقلاب فرهنگی درباره یکی از مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت‌وگویی را با «سرهنگ احمد یارمحمدی» مدیر آموزش سازمان ادبیات و تاریخ بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس انجام دادیم. در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
دفاع مقدس: شورای عالی انقلاب فرهنگی در راستای اعتلای فرهنگ دفاع مقدس چه اقداماتی داشته است؟
قبل از این بحث خوب است چند جمله از حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب به عنوان بزرگان انقلاب درباره دفاع مقدس نقل کنم. رهبر انقلاب فرمودند «این حادثه بزرگ اولاً باید خوب شناخته شود و سپس شناسانده شود». ما حق نداریم تا کف اطلاعات درباره دفاع مقدس را نداشته باشیم وارد بحث آموزشی شویم چون مباحث دفاع مقدس آموزنده و تاثیرگذار بر نسل‌های آینده است.
تکرار کلید واژه دفاع مقدس در اکثر نشست‌های رهبر انقلاب
چندین بار رهبر انقلاب فرمودند «اگر 50 تا 80 سال درباره این حادثه کار صورت گیرد، باز هم کم است.» دفاع مقدس جزء کلیدواژه‌های است که رهبر انقلاب در اکثر نشست‌ها با مخاطبین مختلف نظامی، غیر نظامی، لشکری، کشوری، سیاسی، اجتماعی، دینی، ورزشی و فرهنگی آن را ثابت در بیاناتشان تکرار کرده‌اند، پس نتیجه می‌گیریم این موضوع یک بحث بسیار مهم است.
ایشان در بحث دیگری میفرمایند «این امتداد فقط 8 سال زمانی نیست که در برهه‌ای از زمان رخ داده باشد و امروز نیز تمام شده باشد. دفاع مقدس گنجینه‌ای است که باید ملت سال‌های سال از آن استفاده کند.» ایشان دفاع مقدس را به یک تابلوی بسیار زیبا و عظیم تشبیه کردند که اگر آن را از نزدیک مشاهده کنید در ذره، ذره این تابلو می‌توان شکوه و عظمتی که ملت ایجاد کرد را دید. لذا ما از تابلویی صحبت می‌کنیم که ذره، ذره آن درس آموز است.
سرلشکر شهید دکتر احمد سوداگر موسس پژوهشگاه معارف دفاع مقدس بود که از آذر ماه 1384 از ریاست وقت ستاد کل نیروهای مسلح حکمی را برای تاسیس این پژوهشگاه دریافت می‌کند. نگاه ایشان این بود که مباحث دفاع مقدس به طور علمی وارد متون درسی شود.
ایشان ذیل شورای انقلاب فرهنگی و در شورای انقلابی شدن دانشگاه‌ها و کمیته‌های تخصصی آن حضور پیدا می‌کند و حدود 2 سال تلاش کردند تا در شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها ماده واحده مصوب شود.
دفاع پرس: موضوع این ماده واحده چه بود؟
ابن ماده واحده پیش بینی و اختصاص درس آشنایی با فرهنگ و ارزش‌های دفاع مقدس برای تدریس در دانشگاه‌ها و مدارس بود. این ماده واحده شامل چند بند می‌شود. 1- درس آشنایی با دفاع مقدس به عنوان یک درس 2 واحدی اختیاری وارد دانشگاه‌ها می‌شود. 2-پیش بینی مباحث دفاع مقدس در مفاد درسی دنشگاهها و مدارس متناسب با دستاوردهای دفاع مقدس در رشته‌های تحصیلی که از ابتدایی تا مراحل عالی را در برمی‌گیرد. 3- اساتیدی که برای تدریس این درس وارد دانشگاه می‌شوند باید حتماً مجوز لازم را از طرف بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس داشته باشد.
دفاع مقدس: این مصوبه ظاهرا اتفاق مهمی در حوزه ترویج فرهنگ دفاع مقدس در سیستم آموزشی کشور است، به نظر شما چه اهمیت و جایگاهی دارد؟
این مصوبه یکی از فاخرترین مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی از ابتدای تشکیل تا به امروز بوده است. شهید سوداگر موسس این جریان بودند که باید حتماً نام ایشان در این عرصه گرامی داشته شود. ایشان در مجوعه‌ای که شروع به کار کردند فرایندی را برای عملیاتی کردن درس آشنایی با دفاع مقدس در دانشگاه‌ها طراحی کردند که حدود 28 مرحله با استفاده از ادارات کل استان‌های بنیاد در سراسر کشور انجام گرفت.
بند اول مصوبه واحده درس آشنایی دفاع مقدس تصریح می‌کند که این درس 2 واحدی و اختیاری با استفاده از اساتید بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خواهد بود. بنیاد بایستی با وسواس این اساتید را انتخاب می‌کرد تا این ماموریت را در دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی سراسر کشور عملیاتی کنند.
دفاع مقدس: اقدامات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس در حوزه اساتید چگونه بود؟
بنیاد دستور العملی را به کل ادارات سراسر کشور ابلاغ کرد و عنوان شده بود هر کسی داوطلب تدریس این درس است باید شرایطی همچون دارا بودن تحصیلات کارشناسی ارشد، سابقه حضور در جبهه و سابقه تدریس در دانشگاه را داشته باشند. این شرایط کف شروط برای تدریس اساتید بود.
اساتید علاقمند با مراجعه به دفاتر اداره و سپری کردن مراحل در نظر گرفته شده در لیست آموزش قرار می‌گیرند و کارگاه‌های تربیت مدرس طراحی می‌شود. محدودیتی در نظامی بودن و غیر نظامی بودن نداریم. مهم کف تحصیلات و سابقه حضور در جبهه بوده است.
پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس در 29 دوره با میانگین
100 نفر حدود 2 هزار و 900 نفر تا 3 هزار نفر را از مرداد 1387 تا آذر 1394 در
تهران و استان‌ها آموزش داد. معمولاً این دوره‌ها از شنبه تا چهارشنبه و با بازدید
از باغ موزه دفاع مقدس به پایان می‌رسید.
کمیسیون عالی ارزشیابی نیز با برگزاری بالای 200 تا 250 جلسه از مرداد 1387 با حضور چند تن از امیران ارتش و سرداران و نماینده وزارت علوم و دانشگاه آزاد در کمیسیون عالی ارزشیابی تشخیص دادند که به اساتیدی که از سراسر کشور حضور داشته‌اند، مجوز تدریس اعطا کنند.
3 هزار استاد درس آشنایی با مبانی دفاع مقدس در سراسر کشور وجود دارند
استان‌هایی که در این پروسه بیش از 5 پرونده داشته‌اند مدیرکل آن برای دفاع از اساتید دعوت میشد تا با حضور نماینده آن‌ها افراد مور ارزیابی قرار گیرند. نزدیک به 3 هزار استاد درس آشنایی با مبانی دفاع مقدس در سراسر کشور وجود دارد. ما به دلیل مشکلاتی که برای دوره‌های متمرکز داشتیم دوره‌ها و بحث آموزش را کاملاً به استان‌ها واگذار کردیم.
پس از جلسات مختلف توجیهی برای استان‌ها، برگزاری دوره‌های آموزشی به آن‌ها واگذار شد. هفته گذشته استان اصفهان اولین دوره آموزشی را برگزار کرد. در این دوره اساتید کاملاً توجیه شدند. گواهینامه‌های دوره‌ها در سراسر کشور معتبر است و اساتیدی که مجوز را داشته باشند با هماهنگی استان‌ها می‌توانند در تمام مرکز آموزش عالی دولتی و غیر دولتی تدریس داشته باشند.
کارشناسان آموزشی و مدیرکل‌های ادارات کل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس بایستی در دانشگاه‌ها برای اساتید ظرفیت تدریس را ایجاد کنند. اساتید نیز باید با هماهنگی ادارات کل استان‌ها قادر به تدریس در دانشگاه خواهد بود. اساتید به تنهایی و بدون هماهنگی ادارات کل نمی‌توانند جهت تدریس به مراکز دانشگاهی مراجعه کنند.
دفاع مقدس: وظیفه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس درباره مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی چه بود؟
وظیفه ما در برابر این مصوبه اولاً تامین اساتید این درس بود. سرفصل‌های این درس توسط شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها مشخص شد. سرفصل‌های این درس عبارت است از ریشه‌های اختلافات مرزی، ورود به انقلاب اسلامی، تهاجم سراسری رژیم عراق، تثبیت متجاوز، تنبیه متجاوز، حضور کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و دستاوردها و آثار و برکت‌های دفاع مقدس در شورای عالی اسلامی شدن دانشگاه‌ها مصوب شد.
چاپ حدود 600 هزار کتاب آشنایی با علوم و فنون دفاع مقدس
کتاب توسط 15 نفر از اساتید سپاه و ارتش در یک بازه زمانی 7 ماهه با هماهنگی
انتشارات سمت تدوین شد و به چاپ رسید. این کتاب امروز نزدیک به 20 بار به
چاپ مجدد رسیده است و معمولا در هر چاپ بین 15 تا 30 هزار نسخه از آن در هر مرحله وارد بازار می‌شود.
کتاب به تنهایی نمی‌توانست نیازهای اساتید را برآورده کند به همین خاطر ما نقشه‌ها، مستندات، متون تخصصی و محورهای تحقیقاتی را در غالب 5 دی وی دی و 1 سی دی آماده کردیم و به سراسر استان‌ها تحویل دادیم.
حاصل این کار تا به امروز آموزش و گذراندن بیش از 3 میلیون دانشجو، طلبه و کارمند دولت از ترم اول مهرماه سال 1388 تا به امروز در پایان سال 1395 بوده است. میانگین در هر ترم 30 تا 35 هزار دانشجو، طلبه و کارمند در کلاسها حضور دارند. بالاترین آمار ما متعلق به سال 91-92 بوده است که بالای 200 هزار فقط دانشجو وجود داشته است. طلبه و کارمندان دولت نیز به این آمار اضافه شده تا تعداد شرکت کنندگان نزدیک به بیش از 3 میلیون باشد.
دفاع مقدس: برنامه و سیاست بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس جهت توسعه این درس چگونه است؟
برنامه ما برای توسعه این درس تمرکز بر حوزه‌های عملیه است. ما در هر ترم نزدیک به 4 هزار کلاس در سطح کشور برگزار می‌کنیم و در این 4 هزار کلاس بین هزار و 500 تا 2 هزار استاد تدریس دارند.
دفاع پرس: تدرس این درس در مراکز آموزش عالی چه آثار و برکاتی داشته است؟
در طول نزدیک به 20 ترم ارائه این درس که از مهر سال 1387 تا به امروز ارائه شده، نکات کلانی رخ داده است. برای نخستین بار مفاهیم دفاع مقدس به طور نظامند و علمی وارد دانشگاه‌ها و مراکز علمی دولتی و غیر دولتی شده است. این مسئله چند سال قبل و از سال‌های 60 به بعد در مراکز نظامی وجود داشته است اما در مراکز آموزشی عالی و دانشگاه‌های دولتی و غیر دولتی غیر لشکری از مهر 1387 شروع شد.
پیش‌بینی می‌کنیم تا پایان سال 1397 تعداد اساتید ما در سراسر کشور به بیش از 5 هزار نفر افزایش یابد. سرمایه‌گذاری در این حوزه یک سرمایه گذاری عظیم است. از مجموعه اساتید باانگیزه ای از برادر و خواهر، نیروی نظامی و غیر نظامی، بازنشسته و شاغل، جوان و میان سال و کهن سال دایره این اساتید است. ما با دستورالعملی که اخیراً ابلاغ کردیم دستور دادیم که جوانان آموزش داده شده؛ بدون قید محدودیت سنی از بین بچه‌های دانشگاه‌ها، کسانی که وابسته به خانواده‌های ایثارگران، رزمندگان، شهدا، اعضای بسیج دانشجویی، فرهنگیان، طلاب وارد این مقوله شوند.
دفاع مقدس: این اتفاق آیا تاثیری بر انگیزه افراد برای حضور در اردوهای راهیان نور داشته است؟
شاید یکی از مهمترین انگیزه‌های حضور در اردوهای راهیان‌نور گذراندن این درس باشد. یکی دیگر از تاثیرات این درس برای ما این بود که مجبور شدیم کارگروه‌هایی را در وزارت علوم، دانشگاه آزاد و دولتی تاسیس کنیم تا خواسته و مطالبات این مصوبه را بخواهیم.
استاد عابدی با اشاره به کلید واژه حجاب در بیانات حضرت امام خمینی (ره) فرمودند: این کلید واژه در بیشتر بیانات امام خمینی(ره) وجود دارد. منظور ایشان حجاب نورانی و حجاب ظلمانی است. ما از کلمه حجاب امام (ره) استفاده کردیم و گفتیم اگر آموزه‌های دفاع مقدس درست به مخاطب منتقل شود حجاب نورانی از ذهن و اندیشه افراد برداشته می‌شود و خیلی از واقعیت‌ها را مشاهده می‌کنند؛ امروز این اتفاق رخ داده است.
سال 1389 در دانشگاه آزاد شوشتر اتفاقی رخ داده که یک دانشجو دست نوشته خود را برای ما بر روی سایت پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس نوشته بود. وی آورده بود: «سلام! برای ارائه یک تحقیق و کنفرانس کلاسی به سایت مراجع کردم. از ته دل و تمام وجود می‌گویم من به فدای ایران، من به فدای دین. تا به امروز این اندازه نسبت به کشور و دینم علاقه نداشتم. همه دنیا علی الخصوص آمریکایی‌ها را بهتر از ایرانی‌ها می‌دانستم و امید به مسئولین نداشتم ولی سر کلاس مبانی دفاع مقدس با حرف‌های صادقانه، مستدل، منطقی، بدون تعصب و حقیقت گویی استاد متوجه اشتباهاتم شدم. ما شرف داریم، ما غیرت داریم، ما مردانگی داریم. ما ایرانی و مسلمان هستیم. ما غدیری، شیعه و فرزندان شعب ابی طالبیم»
در کلاس‌های مبانی دفاع مقدس فرصت برای تشریح دادن تمام ابعاد جنگ وجود ندارد و موضوعات سطحی بیان می‌شود. شیوه‌های مدیریت جنگ، اتفاقات پایان جنگ، موضوع قطعنامه 598، اسارت‌ها و دستاوردها را اگر قرار باشد بیان کنیم نیازمند 50 واحد درسی هستیم.
تدریس درس مبانی دفاع مقدس با 2 واحد دانشگاهی قطعاً حق مطلب را بیان نمی‌کند. در همین 2 واحد جلسات تعطیلی نیز وجود خواهد داشت و در برخی از جلسات استاد غیبت می‌کند اما در همین چند جلسه استاد تلاش داشته تا با حرف‌های صادقانه مخاطب و دانشجو را به حقایق آشنا کند و حجاب او را برطرف کند.
هیچ مرکز آموزشی در کشور با این قدرت توان تشریح مطالب را برای جوان و دانشجوی امروزی ندارد. نمونه‌های زیادی از این دست وجود دارند. دختر خانمی با رشته فیزیک این درس را انتخاب می‌کند و موضوعاتی را نوشته که نکاتی از آن را که خطاب به ایثارگران است قرائت می‌کنم. ایشان در این متن آورده‌اند: «شما همه جور خود را فدای من کردید؛ کاری که پدر و مادر و خودم نیز جرات آن را ندارم. من از همه شما بایت اینکه 20 سال در اشتباه و گمراهی به سر می‌بردم از همه شما شرمنده‌ام.» این جوان 20 ساله فکر کرده بود ما بازنده و طرف ما برنده بوده است و در طول چند جلسه این درس، با حقیقت آشنا می‌شود و تغییر می‌کند. پس معلوم است این کار یک کار مهم است.
دفاع پرس: آیا برنامه‌ای برای دانشجویان پس از گذراندن این درس در نظر گرفته شده است؟
دانشجویان پس از گذراندن درس آشنایی با دفاع مقدس از باغ موزه‌های دفاع مقدس و مناطق عملیاتی راهیان‌نور بازدید می‌کنند. آن‌ها در این اردوها برخی از مسائلی را که مطالعه کرده‌اند را عیناً ملاحضه می‌کنند. بخش زیادی از دانشجویان در پایان ترم با هماهنگی دانشگاه به اردوی راهیان نور می‌روند.
«گفتم و گفت» دیالوگ‌هایی است بین دو تن از فعالین حوزه دفاع مقدس که با هم دوست بوده‌اند و زمانی که چند سال پیش وقتی رئیس باغ موزه جنگ فرانسه به ایران سفر می‌کند، رخ می‌دهد. ماجرا از این قرار است که یکی از این دو دوست با رئیس باغ موزه فرانسه برای بازدید از شلمچه راهی راهیان نور می‌شود.
رئیس باغ موزه جنگ فرانسه پس از چند روز حضور در تهران صحبت‌هایی درباره موزه فرانسه انجام می‌دهد. بعد از جلساتی به جنوب کشور و منطقه عملیاتی شلمچه می‌رود. یکی از بچه‌ها درباره شلمچه توضیح می‌دهد که اینجا میدان مین و سیم‌خاردار بوده است که بخش مهمی از سیم‌خاردارهای آن جمع‌آوری شده است. ایشان می‌گوید«ما نیز در فرانسه و المان میدان مین و سیم‌خاردار دیده‌ایم اما زمین شلمچه با انسان حرف می‌زند؛ اگر یک وجب از این زمین در کشور ما وجود داشت مردم برای آن زیارتگاه درست می‌کردند.»
ما بحث راهیان‌نور را به عنوان یک بحث تاثیرگذار دم دستی و شرایطی راهبردی برای تکمیل درس مبانی دفاع مقدس می‌دانیم. مستند این حرف برنامه «لاک جیغ تا خدا» است که شبکه 2 آن را پخش می‌کند. 2کلید واژه در علت تحول این دخترخانم‌ها وجود دارد. اولاً مجالس اهل بیت علیهم السلام و دوم راهیان‌نور. معمولا این 2 موضوع همیشه در حرف زدن‌های این دختر خانم‌ها به عنوان علت تحول مطرح می‌شود.
ادامه دارد....
