جنبش مقاومت حماس؛ از تغییر رهبری تا تغییر استراتژی

به گزارش گروه بین‌الملل دفاع پرس، عبد الباری عطوان تحلیلگر مسائل راهبردی منطقه در مقاله جدید خود در روزنامه الکترونیکی رأی الیوم نوشت: یحیی سنوار رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در نوار غزه در دیداری با روزنامه‌نگاران و اصحاب رسانه که 2 ساعت به طول انجامید و با صراحت و شفافیت همراه بود، مهم‌ترین خاستگاه‌های جدید جنبش حماس را تشریح کرد که محور کلیدی آن بازگشت قوی محور مقاومت و افزایش مناسبات با تهران و تلاش برای ترمیم روابط با سوریه بود.

از نظر ما مهم‌ترین مواردی که سنوار مطرح کرد و من به صورت دقیق آن را بازگو می‌کنم، این بود: ایران بزرگ‌ترین پشتیبان گردان‌های عزالدین قسام با پول و سلاح است. وی ابراز امیدواری کرد که بحران سوریه به پایان برسد و این موضوع مسیر ترمیم مناسبات با این کشور را فراهم کند. البته این اتفاق باید در زمان مناسب خود پیش آید.

اهمیت موقعیت و جایگاه سنوار در ساختار رهبری حماس از آنجا ناشی می‌شود که وی مناسبات سازمانی بسیار مستحکمی با شاخه نظامی این جنبش دارد و پدر معنوی آن و یکی از مهم‌ترین بنیان‌گذاران گردان‌های عزالدین قسام به شمار رفته که نقش میدانی مهمی در انجام حملات ضد اهداف صهیونیستی در عمق سرزمین‌های اشغالی داشته و حتی در اجرای برخی عملیات‌ها شرکت نیز داشته است. وی 23 سال را در زندان‌ سپری کرده است.

اعلام صریح و بدون تعارف سنوار مبنی بر اینکه ایران بزرگ‌ترین حامی شاخه نظامی حماس است، اعلامی غافلگیرکننده و در عین حال قوی بود، چرا که این رویکرد با خط گذشته حماس در خودداری از اعلام صریح این مواضع به علت ملاحظاتی که نسبت به اردوگاه کشورهای حاشیه خلیج فارس و تا حدی اردوگاه آمریکایی در منطقه داشت، مغایرت دارد.

براساس اطلاعات مؤثق جنبش حماس اقدام به ترمیم مناسبات خود با مقاومت لبنان و به ‌ویژه حزب‌الله کرده است. بر کسی پوشیده نیست که سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان در یکی از مراکز خود با صالح العاروری رهبر شاخه نظامی این جنبش در کرانه باختری و از مهم‌ترین رهبران میدانی حماس در حمایت از مقاومت مسلحانه دیدار کرد. العاروری همچنین بنا به توصیه سید حسن نصرالله بعد از این دیدار با فرماندهان سپاه پاسداران و مسئولان سیاسی ایران دیدار کرد. این دیدار در حاشیه سفر هیئت حماس به تهران برای حضور در مراسم تحلیف حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران صورت گرفت.  

جنبش حماس مشکلی با حزب‌الله و سیدحسن نصرالله ندارد، چرا که حزب‌الله همچنان با این جنبش مانند یک جنبش حاضر در عرصه محور مقاومت بر ضد اشغالگری رفتار می‌کند. حزب الله حتی در اوج حضور رهبران سابق حماس در اردوگاه طرف مقابل حزب الله در جبهه‌های مختلف و بویژه جنگ سوریه، هیچ موضعی در توهین به جنبش حماس در رسانه‌های خود مطرح نکرد و با اصل «کظم غیظ» در قبال این جنبش برخورد کرد که برای حفظ آرمان فلسطین بود. مشکلی که در این میان وجود دارد در احیای مناسبات جنبش حماس با مقامات سوری است. به این معنا که احتمال ترمیم مناسبات حماس با سوریه همچنان با وجود تلاش‌هایی که حزب‌الله و رهبران ایران برای بهبود روابط بین دو طرف انجام داده‌اند با مشکلات متعددی مواجه است.

رهبران سوریه به میانجی‌های خود در حزب الله و ایران که از تمایل جنبش حماس برای بهبود مناسبات با دمشق صحبت کردند، گفتند که مشکلی با انجام آشتی با رهبران جدید جنبش حماس ندارد، به شرط اینکه این جنبش در موقعیت و مواضع خود باقی بماند و به روش گذشته خود بازنگردد و دفاتر خود در پایتخت سوریه را بازگشایی کند.

درد سوریه عمیق است، این را یکی از مسئولان ارشد سوریه به یکی از خبرنگاران گفته و لیستی بلند بالا از سختی‌های مطرح شده را روایت کرده که ما آن‌ها را ذکر نمی‌کنیم، این لیست به علت بلند بالا بودن اهمیت ندارد، بلکه به علت خطرات آن مهم است. البته ما نمی‌خواهیم بر زخم اختلافات نمک بپاشیم و به دنبال بهبود فضای فیمابین هستیم. ما اعتقاد داریم که این سختی‌ها با وجود تغییرات شتابان در پرونده سوریه به نفع حاکمیت دمشق و تغییرات گسترده در استراتژی ترکیه فروکش کرده است. استراتژی ترکیه پس از آن تغییر کرده که رجب طیب أردوغان رئیس‌جمهور این کشور احساس کرده است که خطر موجود ضد این کشور از ناحیه دمشق نیست، بلکه از طرف متحد آمریکایی خود است که از پشت به او خنجر زده و با توصیه رژیم صهیونیستی کردها و پروژه جدایی‌طلبانه آنها را به عنوان جایگزین و محور اصلی استراتژی آمریکا در منطقه انتخاب کرده است.

رهبران جدید جنبش حماس با برگه‌های خود به شکلی هوشمند و خوب بازی می‌کند، آنها مناسبات خود با مصر را بهبود بخشیده‌اند و موفق شدند در لبه اختلافات موجود بین جنبش فتح و شکاف بین 2 محور محمود عباس رئیس تشکیلات و محمد دحلان از اعضای جدا شده آن بازی کنند. آنها در عین حال مناسبات خود را با سایر گروه‌های فلسطینی تقویت کرده و به دنبال حفظ مناسبات حداقلی با قطر هستند، بدون اینکه امارات و عربستاان را از دست بدهند.

محمود عباس که حقوق‌های بالغ بر 60 هزار کارمند غزه را کاهش داد و 6 هزار نفر دیگر را مجبور به بازنشستگی زودهنگام کرده و از پرداخت هزینه‌های ایستگاه برق نوار غزه خودداری کرد تا بتواند حماس را تسلیم خود کند، حالا از همه یا بیشتر این اقدامات عقب‌نشینی کرده و و به استانبول سفر کرده است تا رهبران ترکیه را به میانجیگری با حماس تشویق کند و روند توافق‌های آشتی گذشته را بار دیگر احیا کند.

مرحله آینده مرحله شاخه نظامی جنبش حماس و بازگشت به منابع مقاومت و شعله‌ور شدن مجدد مقاومت در کرانه باختری خواهد بود که درگیری واقعی با اشغالگران و نیروهای نظامی و شهرک نشینان، در آن ادامه پیدا می‌کند. مهم‌ترین بازیگران مرحله آینده، العاروری و السنوار هستند که علاوه بر عضویت در دفتر سیاسی جنبش حماس نقطه مشترک دیگری نیز دارند که همان نزدیکی آن ها به گردان های عز الدین القسام شاخه نظامی این جنبش است. تغییر رویکرد ائتلاف‌های حماس به سمت ایران و حزب‌الله و چه بسا سوریه از دیگر مشترکات این دو نفر است. روزهای آینده این موارد را بیشتر روشن می کند.

انتهای پیام/ 411