به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع پرس، «محمد اقبال لاهوری» یکی از بزرگترین شاعران پارسی‌گوی پاکستان است که نقشی اساسی در بیداری مسلمانان کشورش داشته است. اقبال از مشهورترین شاعران غیر ایرانی است که با عشق و علاقه به زبان فارسی شعر گفته و در ایران نیز محبوبیتی هم‌تراز شاعران ایرانی دارد. این هنرمند بزرگ نه فقط یک شاعر که یک روشنفکر واقعی بود.
اقبال در دوران جنگ جهانی اول در جنبش خلیفه که جنبشی اسلامی بر ضد استعمار انگیس بود، عضویت داشت. وی با «مولانا محمدعلی» و «محمدعلی جناح» همکاری نزدیک داشت. اقبال در سال ۱۹۲۰ در مجلس ملی هندوستان حضور داشت اما از آنجا که گمان می‌کرد در این مجلس اکثریت با هندوهاست پس از انتخابات ۱۹۲۶ وارد شورای قانونگذاری پنجاب شد که شورایی اسلامی بود و در لاهور قرار داشت. در این شورا وی از پیش‌نویس قانون اساسی که محمدعلی جناح برای احقاق حقوق مسلمانان نوشته بود، حمایت کرد. اقبال در ۱۹۳۰ به عنوان رئیس اتحادیه مسلمانان در «الله آباد» و سپس در ۱۹۳۲ در لاهور انتخاب شد.
اقبال همواره کوشید که مردم را آگاه کرده و از بند استعمار برهاند؛ از این رو نگاهی ژرف به کشورهای استعمار شده اسلامی پیرامون خود داشت و با نظر به ویژگی‌های سیاسی آن زمان و اندیشه‌های اسلامی، پذیرش ویژه‌ای پیدا کرد. دلیل دیگر فرا مرزی شدن شخصیت وی را می‌توان در پیوستگی فرهنگی و تاریخی و مذهبی کشورش با کشورهای اسلامی دانست.
از کل ۱۲ هزار بیت شعری که توسط اقبال سروده شده است، هفت هزار بیت آن فارسی است. تز دکترای او با نام «سیر حکمت در ایران» نخستین اثر وی بود که توسط «امیرحسین آریان‌پور» به فارسی ترجمه شد.
«ناله یتیم»، «علم‌الاقتصاد»، «تاریخ هند»، «اسرار خودی»، «رموز بی‌خودی»، «پیام مشرق»، «بانگ درا»، «زبور عجم»، «جاویدنامه»، «پس چه باید کرد ای اقوام شرق»، «احیای فکر دینی در اسلام»، «سیر حکمت در ایران»، «مثنوی مسافر»، «بال جبرئیل»، «ضرب کلیم»، «ارمغان حجاز»، «یادداشت‌های پراکنده»، «تجدید بنای اندیشه دینی در اسلام» و «سخنرانی‌ها، مقالات و نامه‌های علامه اقبال» از کتاب‌های اقبال لاهوری است.
کتاب «آرزوهای مومیایی» از جمله آثاری است که زوایای تازه‌ای به روی شناخت جهان بینی اقبال باز می‌کند. این کتاب حاوی مقالاتی درباره اندیشه‌های اقبال لاهوری است و در 25 فصل شامل گفتارهایی از «آیت‌الله سید علی خامنه‌ای»، «غلامحسین یوسفی»، «علی شریعتی»، «حبیب یغمایی»، «محمد معروف»، «مجتبی مینویی»، «محمدمحیط طباطبایی» و تعدادی از اندیشمندان و متفکران حوزه ادبیات و فلسفه تنظیم شده است.
در فصل اول کتاب مطلبی با عنوان «نخستین نغمه پاکستان» به قلم حضرت آیت الله سید علی خامنه ای آمده است که بخشی از آن را در ادامه می‌خوانید:
فرهنگ ابزاری برای ایجاد حکومت اسلامی
«نخستین کسی که نغمه پاکستان را ساز کرد و با طنین فریاد رسای خود، ضرورت تاسیس دولتی مسلمان و پشتیبان مصالح مسلمین و فرهنگ اسلامی را گوشزد نمود، شاعر و فیلسوف بزرگ مسلمان دکتر محمد اقبال بود.
اقبال در میان مسلمانان و غیر مسلمانان بعنوان یک رجل سیاسی، معروف نبوده و مسلمین او را از دریچه اشعار پرشور و پر احساسش که روح امید به بازگشت دوران مجد اسلامی را در مردم می‌دید و عزت و بزرگداشت فرهنگ و آموزش‌های این آئین را به آنان تلقین می‌کرد، شناخته بودند و بدو عشق می‌ورزیدند و از افکار و اندیشه‌هایش پیروی می‌کردند. در حقیقت افکار این مرد بزرگ، نقش رهبری توده‌های مسلمان را ایفا می‌کرد و امید به پیدایش یک رنسانس اسلامی را ئدر آنان زنده می‌ساخت.
اقبال توانست بواسطه شعر مذهبی و اسلامی خود ـ و بدون آنکه همچون دیگر رهبران، فعالیتی سیاسی داشته باشد ـ دل‌ها را در پیرامون خویش مجتمع سازد. سپس آنگاه که همه افکار را متوجه خود یافت، یکباره طرز فکر سیاسی خود یعنی ضرورت تاسیس یک دولت مسلمان را بر آنان عرضه کرد و همگان را به سوی این طرز فکر رهبری نمود.»
«آوازهای مومیایی» مقالاتی پیرامون اندیشه‌های اقبال لاهوری به کوشش «اکبر بهداروند» و «عبدالحسین ذوکلی» در 476 صفحه تدوین و توسط نشر «معارف» در 2000 نسخه منتشر شده است.
انتهای پیام/ 161
