گروه دفاعی امنیتی
دفاع پرس- رحیم محمدی؛ به‌طور کلی سیستم هدایت موشک‌ها و کنترل مسیر آن‌ها علاوه بر سیستم موقعیت‌یاب جهانی و سیستم هدایت لیزری در گروی سامانه‌های مکانیکی مانند باله و بالک استوار است که باعث پایداری خط سیر موشک در مسیر خود می‌شود.
در واقع کنترل این گروه از موشک‌ها از روی بال صورت می‌گیرد؛ این نوع پیکربندی برخوردار از سطحی نسبتا بزرگ است که در فاصله کمی از مرکز ثقل موشک قرار می‌گیرد.
در این نوع پیکربندی نیاز به یک مجموعه متعادل‌کننده در قسمت انتهایی بدنه موشک است. این نوع سیستم کنترل معمولاً در بسیاری از موشک‌ها به کار گرفته می‌شود؛ زیرا خصوصیات پاسخ سریع از لحاظ کنترل را دارد.
نیروی «برآ» (لیفت) اثر تغییر زاویه سطوح کنترل فوراً تغییر می‌دهد و باعث مانور موشک می‌شود. «برآ»ی اضافی بر اثر تغییر زاویه حمله به وجود میآید. از سوی دیگر محل نصب بال در طراحی موشک نیز بسیار مهم است، به‌ویژه در حالتی که محدوده تغییر مکان مرکز ثقل در حالت پرتاب در آخرین لحظات و روشن بودن موتور زیاد باشد، این حالت رخ می‌دهد.
از این رو سطوح بال را عموماً در محدوده بسیار نزدیکی از مرکز ثقل حالت پرتاب قرار می‌دهند و این به‌علت ایجاد تعادل استاتیکی مطلوب با داشتن ابعاد کوچک مجموعه دم است؛ بنابراین اگر دقت کنیم متوجه می‌شویم که در کروز‌ها مانند قادر یا نور دم کوچک و باله میانی بزرگ است.
اما آرایش عموم موشک‌های کروز تک‌باله است. در پیکربندی نوع تک‌باله علی‌رغم اینکه بالی با سطح و طول بیشتر وجود دارد پسای ایجاد شده کمتر از طرح نوع صلیبی است. اگرچه در این نوع موشک‌ها برای مانور دادن مجبور به دوران موشک حول محور طولی هستیم، ولی پاسخ زمانی سریع‌تری را نیز شاهد خواهیم بود و از لحاظ سیستم هدایت نیز دقت خوبی را ایجاد می‌کند.
با توجه به مطالبی که عنوان شد نیرو‌های مسلح کشورمان در کنار موشک‌های بالستیک، تعداد زیادی نیز سامانه دفاع ساحلی بر مبنای موشک‌های کروز ضد کشتی در اختیار دارد. البته این سامانه‌ها به صورت کلی موشک‌هایی که در اختیار دارند عبارتند از: «نور»، «قادر»، «قدیر»، «صاعقه»، «رعد»، «خلیج فارس» و «هرمز».
پس برای آشنایی با این سامانه‌های دفاع ساحلی، در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
«نور»:موشک کروز ایرانی «نور» موشک سی-۸۰۲ چینی است که در کشورمان به 2 موشک «قادر» و «قدیر» توسعه پیدا کرده است؛ ایران در اواسط دهه نود میلادی در کنار خرید قایق‌های تندروی موشک انداز کلاس «تندر» اقدام به خرید موشک‌های سی-۸۰۱ و سی-۸۰۲ نیز می‌کند که البته فروش این موشک با سنگ اندازی از طرف ایالات متحده مواجه می‌شود به همین خاطر فروش این موشک‌ها به ایران متوقف می‌شود.
اما چین تا قبل توقف تحویل موشک‌های سی-۸۰۱ و سی-۸۰۲ تعداد زیر ۳۰۰ تیر از این موشک‌ها را تحویل کشورمان می‌دهد و چون تا آن زمان نبود موشک ضد کشتی در داخل کشور مشکلی بزرگ بود، متخصصان کشورمان را بر آن داشت تا برای رفع نیاز کشور به موشک ضد کشتی میان برد با هدایت فعال راداری، اقدام به مهندسی معکوس این نوع موشک چینی کنند؛ بنابراین نسخه بومی آن با نام موشک «نور» معرفی می‌شود که مشخصاتی تقریبا برابر با همان سی-۸۰۲ دارد؛ اما با این تفاوت که در داخل کشور ساخته می‌شود.
این موشک از موتور مینی توربوجت طلوع ۴ استفاده می‌کند که در نسخه آخر خود به برد ۱۷۰ کیلومتر رسیده و از یک رادار موج میلیمتری نیز استفاده می‌کند؛ اکنون «نور» در داخل کشور تبدیل به اصلی‌ترین موشک ضد کشتی عملیاتی شده و از پلاتفرم‌های دریایی و ساحلی نیز شلیک می‌شود.
این موشک همانگونه که عنوان شد با الگو برداری از موشک‌های چینی سی-۸۰۲ توسط متخصصان داخلی در سال ۸۰ به صورت تولید انبوه در اختیار نیرو‌های مسلح قرار گرفت؛ اما در سال ۱۳۸۵ و در رزمایش پیامبر اعظم (ص) نوع بهینه شده‌ای از موشک «نور» با موفقیت آزمایش شد.
موشک بهینه شده «نور» بدون نیاز به سیستم OTHT با حداکثر برد به سمت اهداف سطحی شلیک می‌شود؛ لذا این باعث شد تا جمهوری اسلامی ایران اولین کشوری باشد که توانست موشک «نور» (سی-۸۰۲) را بر روی بالگرد نصب کند در واقع ما نخستین کشوری هستیم که این تکنولوژی را دارا هستیم.
«قادر»:«قادر» یک موشک کروز ضد کشتی ایرانی است که اولین بار در سال ۱۳۹۰ در رزمایش نیروی دریایی ارتش از آن رونمایی شد؛ این موشک ۲۰۰ کیلومتر برد داشته و قدرت تخریبی بالایی علیه اهداف ساحلی و کشتی‌های جنگی دارد به همین جهت «قادر» را می‌توان یک موشک کروز نسبتا سبک توصیف کرد که در ارتفاع پایین حرکت کرده و از دقت بالایی برخوردار است.
«قادر» دارای ویژگی‌های ممتازی است که مهمترین آن‌ها پرواز در ارتفاع پایین و مقابله با شناورها و تجهیزات ساحلی دشمن با سطح مقطع راداری بسیار کم است.
البته به‌لحاظ فنی «قادر» با کلاهک جنگی بسیار مخرب خود همواره ترسی را در دل شناور‌های متخاصم می‌اندازد؛ زیرا در آزمایش موفقیت آمیز بودن این کروز ضدکشتی، کلاهکی به‌قدرت و وزن ۱۶ درصد وزن واقعی کلاهک جنگی توانست شناوری با طول ۶۳ متر را منهدم کند.
از مزایای دیگر «قادر» که قدرت استراتژیک نیرو‌های نظامی کشور را در مقابله با دشمن افزایش می‌دهد، می‌توان به سکوی پرتاب این موشک اشاره کرد بدین صورت که «قادر» را می‌توان از روی شناورها، ساحل و حتی از روی هواپیما‌های جنگی نیز شلیک کرد و این یعنی توانایی پرتاب این کروز ضدکشتی از زمین، دریا و هوا وجود دارد.
از پیشرفت‌های این نمونه از موشک‌های کروز کشور می‌توان به سامانه خلبان خودکار دیجیتال، سامانه ناوبری با دقت بالا، امکان برنامه‌ریزی موشک قبل از شلیک، رادار پیشرفته با قابلیت مقابله با جنگ الکترونیک، آماده‌سازی و واکنش سریع موشک برای حمله به اهداف ساحلی علاوه بر هدف‌های شناور اشاره کرد.
اما «قادر» از بسیاری جهات مشابه موشک نور است، به‌طوری که با توجه به وزن و سر جنگی و اینکه ابعاد موشک چندان تغییر نکرده، احتمال می‌رود از همان موتور طلوع به کار رفته در کروز «نور» استفاده شده باشد؛ با این وجود از ایرادات وارده به ساختار موشک‌های کروز می‌توان به این موضوع اشاره کرد که، چون موشک کروز دارای دو بالچه قلاب‌دار است؛ لذا به آن امکان سُر خوردن و دوام بیشتر پروازی را می‌دهد، اما در صورت عبور از هدف به‌علت سرعت بالا و داشتن پایانه سوختی دائم‌سوز نمی‌تواند مسیر رفته را باز‌گردد، که این هم از ضعف‌های آن است.
البته «قادر» در برابر این تهدید تا حدودی به‌علت سقف پروازی بسیار پایینی که دارد خود را بیمه کرده و باعث شده سامانه‌های راداری حتی پیشرفته نیز در شناسایی آن به‌لطف انحنای کره زمین درمانده بمانند.
چون سامانه‌های راداری در برابر کروز‌های متحرک در ارتفاع پایین تنها تا شعاع ۳۰ کیلومتری، آن‌هم با اتکا به تنها رادار مستقل کشتی قادر به شناسایی کروز هستند، در نتیجه با توجه به سرعت تقریبا بالای ۱۰۰۰ کیلومتر بر ساعتی کروز‌های «قادر» و «نور»، شناور متجاوز تنها ۱۰۰ ثانیه برای مقابله یا ایجاد اخلال در سامانه هدف‌یابی موشک فرصت دارد بنابراین در صورتی که کروز ضدکشتی در فاصله کمی از هدف باشد فرصت ایجاد اختلال توسط اخلال‌گر‌های الکترونیکی به حداقل می‌رسد.
«قدیر»:«قدیر» یک نوع موشک ایرانی از نوع موشک‌های کروز بوده که دوم شهریور ۱۳۹۳ در تهران رونمایی شد؛ این موشک با برد ۳۰۰ کیلومتر از دسته موشک‌های کروز و میان بردی محسوب می‌شود که کاربرد آن علیه اهداف دریایی با امکان شلیک از ساحل و شناورها است.
در واقع «قدیر» نسل جدیدی از موشک کروز جمهوری اسلامی ایران است که با برد ۳۰۰ کیلومتری اهداف دریایی دشمن را با دقت و قدرت تخریب بالا منهدم می‌کند و همانند دیگر موشک‌های هم خانواده خود مانند «نور» و «قادر» امکان شلیک از ساحل و شناور را دارد.
مزیت عملیاتی برجسته این موشک امکان پرتاب آن از روی سامانه‌های موشکی قبلی است که انعطاف و توان عملیاتی نیرو‌های مسلح را افزایش می‌دهد همچنین آماده سازی و واکنش سریع، ارتفاع پروازی پایین، دقت بالای ناوبری، انهدام دقیق اهداف مورد نظر و ضد جنگ الکترونیک، شاید بخشی از ویژگی‌های این موشک باشد؛ زیرا تاکنون اطلاعات بیشتری از این موشک منتشر نشده است.
«رعد»:«رعد» نسخه توسعه یافته موشک «صاعقه» است که پیشرانه سوخت مایع آن با موتور مینی جت «طلوع» تعویض شده است؛ برد این موشک به ۳۵۰ کیلومتر می‌رسد که بیشترین برد در بین موشک‌های ضدکشتی معرفی و شناخته شده ایران محسوب می‌شود؛ البته گفته شده که موشک‌های «صاعقه» و «رعد» از لحاظ الکترونیکی و راداری مورد ارتقا قرار گرفته اند؛ اما به لحاظ سرعتی، چون موشک‌های کروز سرعت خیلی کمتری نسبت به موشک‌های بالستیک دارند، این موشک نیز با سرعتی معادل ۰/۸ تا ۱ ماخ حرکت می‌کند.
این موشک از لحاظ قیافه خیلی شبیه به هواپیماست، چون هم بال و هم دم دارد علاوه بر این از موتور توربوجت هم استفاده می‌کند؛ برای شروع به حرکت از یه بوستر سوخت جامد استفاده می‌کند و بعد از حرکت این بوستر جدا شده و موتور کار خود را ادامه می‌دهد و پس از آن توسط رادار‌ها هدایت می‌شود. این موشک، چون از این نوع موتور استفاده می‌کند، بهتر است در ارتفاع پایین حرکت کند، چون نوع موتور آن به نحوی است که نیاز به هوا دارد و، چون با افزایش ارتفاع، چگالی کم می‌شود، هوا رسانی به موتور هم به مشکل بر می‌خورد.
اما طول موشک ۷/۸ متر، وزن 2 هزار و ۹۹۸ کیلوگرم، ارتفاع پروازی ۳۰ تا ۵۰ متر و وزن سر جنگی ۵۱۲ کیلوگرم از جمله مشخصات فنی این موشک است.
البته این نکته را هم می‌توان اضافه کرد که موشک صاعقه و رعد بزرگ، سنگین و کند هستند و عملا در برابر اهداف نظامی محافظت شده کارایی ندارند؛ اما با توجه به برد و میزان سر جنگی امکان استفاده در برابر اهداف غیر نظامی و اقتصادی به ویژه تاسیسات نفتی وجود دارد.
همچنین در سالیان اخیر کمتر از موشک «صاعقه» و «رعد» صحبتی به عمل میآید؛ ولی در مقابل از موشک‌های توسعه یافته از پلتفرم ضد کشتی «نور» و بالستیک «فاتح» سخن بیشتری بیان می‌شود که این نشان دهنده اتکا کشورمان به موشک‌های «نور»، «قادر»، «قدیر»، «خلیج فارس» و «هرمز» است.
انتهای پیام/ 231
