به گزارش خبرنگار دفاعی امنیتی دفاع پرس، تحصیل و تدریس در حوزه علمیه و دانشگاه باعث شده است که امیر سرتیپ دوم ستاد «حسن سیفی» رییس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش نگاه جامع و دقیقی به ابعاد شخصیتی و فرماندهی امیر سپهبد شهید «علی صیاد شیرازی» داشته باشد. صیاد شیرازی با بهره‌گیری از آموزه‌های دینی توانسته بود، فرمانده‌ای بی‌بدیل در ارتش جمهوری اسلامی ایران باشد که به مانند ستاره‌‌ای درخشان و راهنما برای قرن‌ها در آسمان ارتش بدرخشد.
برای واکاوی ویژگی‌های مدیریتی و فرماندهی شهید صیاد شیرازی به گفت‌وگو با امیر سیفی پرداختیم که در ادامه ماحصل آن را می‌خوانید:
در ارتش‌های دنیا مرسوم است که ابتدا مفهومی را به وجود می‌آورند و سپس کارشناسان نظامی و سایر حوزه‌ها درباره آن مفهوم نظریه‌سازی می‌کنند. پس از این کار مفاهیم را در کارگاه‌های علمی خود به کار می‌گیرند. این شیوه را در دانشگاه‌ها، فعال بودن و پویا بودن می‌نامند که در ارتش‌های دنیا مرسوم است.
لذا ابتدا باید فرماندهی، مدیریت، رهبری و رهبری نظامی را منطبق بر مبانی علمی خودمان تعریف و مدل‌های موجود را بررسی کنیم. سپس توضیح خواهیم داد که کدام یک از این مدل‌ها مورد توجه شهید صیاد شیرازی بوده است.
در رابطه با مدیریت تاکنون تعاریف بسیار زیادی ارائه شده است. مدیریت به معنای تدبیر و اداره کردن یک مجموعه است. در رابطه با فرماندهی نیز تعاریفی ارائه شده است؛ اما آنچه مورد توجه است، تفاوت مدیریت با فرماندهی در نگاه و یا عملکرد امیر صیاد شیرازی است. ما باید به این سوال‌ها پاسخ بدهیم که آیا وظیفه فرماندهان تنها فرماندهی است و وظیفه مدیریت ندارند؟ و آیا اصول فرماندهی در مدیریت کاربرد دارد؟
تمایز فرماندهی صیاد با دیگران فرماندهان در شیوه‌ها و روش‌ها بود
«رهبری نظامی» واژه‌‌ای پرکاربرد در دنیای نظامی‌گری و به صورت خاص‌تر در علم مدیریت نظامی است و این سوال مطرح است که آیا فرماندهان علاوه بر مدیریت و فرماندهی، نقش رهبری نظامی هم دارند؟ و اینکه چه فرماندهانی و در چه رده‌هایی می‌توانند رهبری نظامی داشته باشند؟ یا اینکه این امر مختص رده یا سازمان خاصی نیست.
اما آنچه در این مبحث می‌خواهیم بدان بپردازیم، «فرماندهی»، «مدیریت»، «رهبری» و «رهبری نظامی» شهید صیاد شیرازی است که این بحث‌ها از سه منظر قابل بررسی است. نخست شباهت‌ها، دوم تفاوت‌ها و تمایزها و سوم ابداعات و ابتکارات صیاد در این موارد است.
در بحث شباهت‌ها باید گفت که همه فرماندهان در داخل و خارج از کشور آموزش دیده‌اند؛ آموزشی که صیاد به همراه دیگر فرماندهان دیده است، دارای شباهت‌های بسیاری است. همه فرماندهان مانور انجام داده‌اند و آموزش‌هایی را که طی سال‌های طولانی و در دوره‌های مختلف فراگرفته‌اند را در صحنه عمل به اجرا گذاشته‌اند. به طور مثال تمامی فرماندهان دوره‌های اطلاعات، آماد، مخابرات و... را گذرانده‌اند و در صحنه رزم و یا رزمایش نیز با آن آشنای عملی شده‌اند.
اما تمایزات صیاد شیرازی با دیگر فرماندهان چه بود؟ تمایز او با دیگر فرماندهان نیروهای مسلح در روش‌ها و شیوه‌ها و به کارگیری آن‌هاست. روش‌ها و شیوه‌ها نیز به دو دسته آشکار و پنهان تقسیم می‌شوند. روش‌های آشکار صیاد در 40 سال گذشته و از روزی که از اصفهان آغاز به فعالیت انقلابی کرد، توسط همرزمان، دوستان و شاگردانی همچون من در محافل و کتاب‌ها بیان شده است که البته این روش‌ها در مراحل قبل، حین و بعد از اجرای عملیات دارای شباهت‌هایی با روش‌های دیگر فرماندهان است؛ همه فرماندهان طرح عملیاتی دارند و از مشورت استفاده می‌کنند. 5 مولفه رزمی در روش‌های آشکار قدرت آتش، تحرک، نیروی انسانی، آموزش و مخابرات (ارتباطات) است که مورد توجه تمامی فرماندهان است؛ اما روش‌های اجرای این مولفه‌ها ممکن است متفاوت باشد. صیاد شیرازی روش‌های خاص خودش را در اجرای این 5 مولفه رزمی داشت.
رمز موفقیت صیاد مشورت بود
یکی از ویژگی‌هایی که صیاد شیرازی را از دیگران متمایز ساخت، کار تیمی بود. صیاد در مرکز توپخانه اصفهان هم که بود، این کار را انجام می‌داد. او در انجام کار تیمی بسیار صبور بود و باور داشت که مشورت رمز موفقیت است. او وقتی در تیم قرار می‌گرفت، قد و وزنش مشخص می‌شد که حرفی برای گفتن دارد. تمایز دیگر شهید صیاد شیرازی این بود که او می‌گفت خدا من را بس است و این باور عمیق و قلبی او بود. بسیاری می‌گویند خدا من را بس است اما میزان عمق آن کم است.
نکته دیگر اینکه شهید صیاد شیرازی، در مدیریت و فرماندهی حرفی برای گفتن داشت. او علاوه بر اینکه اصول فرماندهی، مدیریت نظامی و رهبری را که به صورت آکادمیک آموخته بود، دیکته می‌کرد، اهل نوآوری، ابداعات و ابتکارات هم بود. این منظر سوم فرماندهی شهید صیاد شیرازی است. لازمه نوآوری نیز اشرافیت است. و دیگر اینکه شهید صیاد شیرازی متواضعِ مقتدر بود؛ یعنی در صحنه نبرد آنچنان مقتدر بود که دشمنان از او واهمه داشتند؛ اما در میان مردم و رزمندگان متواضع و ساده بود و اگر لباس بسیجی به تن می‌کرد، نمی‌شد تشخیص داد که او فرمانده نیروی زمینی ارتش است. او به مصداق روایات، بی تکبر بر روی زمین راه می‌رفت و به مصداق آیه قرآن کریم، اشدا علی الکفار و رحماء بینهم بود.
وزانت صیاد شیرازی بر جایگاه فرماندهی غلبه داشت
موضوع دیگری که باید گفت این است که برخی از افراد با فرماندهی معنا پیدا می‌کنند و برخی به فرماندهی معنا و جهت می‌دهند؛ یعنی وزن آنان بر جایگاه فرماندهی غلبه دارد و قد آنان نسبت به آن جایگاه کوتاه نیست. شهید صیاد شیرازی به فرماندهی جهت می‌داد و یکی از آن جهت‌ها، اطاعت محض از ولایت فقیه است. بسیاری از ولایت‌پذیری سخن می‌گویند؛ اما نظر خودشان را هم می‌گویند! شهید صیاد شیرازی در برابر امام و رهبری خود را صاحب نظر نمی‌دانست و خود را تنها یک سرباز می‌دانست و هیچ شانیت برای خود قائل نبود.
موضوع دیگر در رابطه با شهید صیاد شیرازی این است که چه آن زمانی که مسئولیت داشت و چه آن زمانی که مسئولیت نداشت، به وظیفه خود بر اساس تشخیص عمل می‌کرد. در دوره‌ای شهید صیاد شیرازی مسئولیتی نداشت و جمعی از پاسداران را جمع کرد و به آنان آموزش ارائه کرد. پاسداران به دلیل اعتمادی که به او داشتند، دور او جمع شدند. به وجود آوردن اعتماد و اعتبار برای خود، یک اصل مدیریتی است که صیاد این را به دست آورده بود؛ البته تاکید می‌کنم که هدفش خودنمایی و کسب منافع شخصی نبود، بلکه هدف وی تحقق اهداف انقلاب اسلامی بود.
او آن زمانی که مسئولیت داشت، کاری نکرد که هدفش باقی ماندن در قدرت برای نفع شخصی باشد و آن زمانی هم که برکنار شد، قهر نکرد و گوشه‌گیر نشد. مدیر و فرمانده‌ای موفق است که قهر نکند و به وظیفه خود عمل کند. عملیات مرصاد که آغاز شد، سمتی نداشت، اما به او گفتند که باید این کار را انجام بدهی و او سریعاً به وظیفه‌اش عمل کرد.
مدیری موفق است که در همه حالات خود را موظف به انجام ماموریتش بداند. شهید صیاد شیرازی هر جا که بود، خود را فرمانده جنگ می‌دید و در هر لحظه آماده برای انجام ماموریتی بود. همین روحیه وی باعث شده بود که دیگران از وی حرف‌شنوی داشته باشند، چیزی که امروز بسیاری از مدیران و فرماندهان به دنبال آن هستند؛ پس آن مدیران و فرماندهان باید رمز این اصل را در این رفتار شهید صیاد شیرازی بیابند.
«توکل به خدا» یکی از اصول فرماندهی و مدیریت صیاد شیرازی بود
به نظر من باور و توکل به خدا باید در تعاربف مدیریتی بیاید، چرا که بدون این مولفه تعریف مدیریت و فرماندهی برای مدیریت و فرماندهی شهید صیاد شیرازی جامع و کامل نخواهد بود. این همان چیزی است که در ابتدای بحث عنوان کردم؛ چرا که ما خومان باید بنشینیم و البته با استفاده از تعاریف و مفاهیمی که دیگران شرح داده‌اند، بازتعریفی نسبت به مفاهیم داشته باشیم.
شهید صیاد شیرازی چیزی که به ذهنش می‌رسید را پرورش می‌داد، بعد آن را به روی کاغذ می‌آورد و سپس اجرایی می‌کرد. دفاتری از شهید صیاد باقی مانده که اسناد بسیار مهمی هستند. این صفات شهید صیاد شیرازی باید مورد توجه نظامیان و مراکز علمی و دانشگاهی نیروهای مسلح قرار بگیرد.
شهید صیادشیرازی در آن هنگامی که سرگرد بود، زبانزد شد و مانند ماه در بین ارتشی‌ها درخشید. اقدامات، صفات و ویژگی‌های رفتاری صیاد باعث شد که خوش بدرخشد. او حتی آن زمانی که معلم ساده‌ای در توپخانه بود، به گونه‌ای رفتار کرد و خلاقیت به خرج داد که زبانزد شد. صیاد شیرازی آن وقتی که در آمریکا بود نیز به گونه‌ای تحصیل و رفتار کرد که یکی از آن آمریکایی‌ها پیش‌بینی کرده بود که این افسر در آینده فرمانده نیروی زمینی ارتش خواهد شد.
صیاد شیرازی دست نیافتنی نیست
بوسه‌‌ای که رهبری بر تابوت شهید صیاد زدند، به فرماندهان جوان و دانشجویان ما فهماند که خداوند هیچ زحمتی را بدون مزد نخواهد گذاشت. او مزد زحماتش را از خداوند گرفت.
شهید صیاد شیرازی سه عنصر را در درون خود رشد داد که این سه عنصر تدین، انقلابی بودن و پای کار بودن است. صیاد وقتی در اهواز بود، جز به جنگ و جبهه فکر نمی‌کرد. وقتی که به شهر می‌آمد، خدمت علما می‌رسید و از آنان کسب علم و معرفت می‌کرد و این نحوه فرماندهی وی موجب محبوبیت و مقبولیتش شده بود.
دیگر ویژگی شهید صیاد شیرازی سخن او، سکوت او و خروش او در مواقع مختلف بود. صیاد شیرازی هر کاری را متناسب با زمان و موقعیت خود، انجام می‌داد.
مدیریت، فرماندهی و رهبری نظامی شهید صیاد شیرازی باید مورد بررسی علمی قرار گیرد و مقاله‌های بسیاری در این رابطه نوشته و در دنیا ارائه شود. جای تاسف است که ما یک مقاله علمی پژوهشی در رابطه با ویژگی‌های مدیریتی و فرماندهی امیر صیاد شیرازی که قابل ارائه در دانشگاه‌های بین المللی باشد، نداریم. ما باید در برابر فرماندهان ارتش جهان، فرماندهان مکتبی و ولایی خود را معرفی کنیم. این یک وظیفه مهم است که طی 4 دهه گذشته از آن غفلت شده است.
صیاد پدیده تکلیف محور و اخلاق مدار بود که الگوی علوی را به رخ کشید و فرهنگ مهدویت را به مردم نشان بدهد.
صیاد آدم دست نیافتنی نیست اما باید بوی مهدویت و فرهنگ علوی داشته باشیم. صیاد یک نظامی خوب و ستوده بود.
انتهای پیام/ 211
