به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، سید حامد ترابی در یادداشتی نوشت: رهبر انقلاب در واکنش به ادامه حیات برجام پس از خروج آمریکا با سه کشور اروپایی فرمودند: «گفته می‌شود با سه کشور اروپایی ادامه می‌دهیم. من به این سه کشور هم اعتماد ندارم؛ به اینها هم اعتماد نکنید. اگر می‌خواهید قرارداد بگذارید، تضمین عملی بگیریم وَالّا اینها همه همان کار آمریکا را خواهند کرد.» رهبر انقلاب ادامه حیات با سه کشور اروپایی را منوط به گرفتن تضمین عملی دانستند. اما سوال اینجاست که حتی اگر فرض کنیم اروپایی ها با حسن نیت با ایران برخورد کنند، آیا اساسا می توانند به ایران تضمین عملی دهند یا نه؟ برای پاسخ به این سوال باید کمی ساختار تحریم ها و ضمنانت اجرای آنها را بررسی کنیم.
اولین نکته در بررسی ساختار تحریم ها توجه به این نکته است که بدانیم اثرگذاری تحریم ها منوط به قواعد حقوقی نیست، بلکه آنچه تحریم ها را اثرگذار می کند هزینه فایده های اقتصادی و سیاسی است. به طور مثال در تحریم های بانکی که مهم ترین و اثرگذارترین تحریم ها هستند، قواعد حقوق بین الملل باعث تبعیت بانک های دنیا از تحریم ها علیه ایران نمی شود، چراکه هیچ یک از قطعنامه های صادر شده از سوی شورای امنیت علیه ایران شامل تحریم های بانکی نمی شود و تحریم های بانکی علیه ایران تحریم های یکجانبه آمریکاست، اما آنچه باعث تبعیت بانک های دنیا از این تحریم ها می شود نیاز به سیستم مالی و حساب کارگزاری دلار در آمریکاست، بنابراین حتی اگر کشورهای اروپایی روی کاغذ و در اظهارنظر از ایران حمایت کنند، قطعا نمی توانند که بانک های خود را مجبورکنند که از تحریم های آمریکا تبعیت نکنند، چراکه معنی این کار نابودی سیستم بانکی و اقتصادی اروپاست. حتی پس از برجام نیز به علت باقی ماندن ساختار تحریم های ثانویه بانکی آمریکا بانک های اروپایی از همکاری گسترده و موثر با ایران سرباز زدند و علی رغم برگزاری اجلاس های فراوان در کشورهای مختلف بانک های اروپایی بدون تضمین کتبی آمریکا حاضر به همکاری با ایران نمی شدند.
دومین نکته که باید در ادامه نکته اول به آن اشاره کرد، ایجاد کانال های اقتصادی در اثر برجام است. همانطور که قبلا بارها اشاره شده بود، برگشت پذیری تحریم ها در برجام در کنار وابستگی به اقتصاد آمریکا باعث شده بود تا شرکت های خارجی صرفا با اجازه و گرفتن تایید از آمریکا حاضر به حضور در ایران شوند و همه قراردادهای مهم پس از برجام با شرکت های اروپایی از جمله قرارداد با شرکت های توتال، ایرباس، پژو، بی پی و...همه با هماهنگی و کسب اجازه از آمریکا در ایران منعقد شده بود. ایرباس رسما باید مجوز آمریکا را دریافت می کرد، توتال دفتری را به هماهنگی با تحریم های آمریکا علیه ایران اختصاص داد و بی پی در گزارش سالانه خود در سال 2016 اعلام کرد برای از سرگیری کار با ایران در مورد قراردادهای گذشته از آمریکا کسب اجازه کرده است. همه اینها نشان می دهد که کانال اقتصادی و سرمایه گذاری محدود ایجاد شده پس از برجام نیز زیر نظر آمریکا انجام شده است و پس از خروج آمریکا از برجام و احتمالا لغو مجوزهای داده شده به آنها هیچ اعتباری ندارد، بنابراین ضمانت اروپایی ها در این مورد نیز هیچ اثری ندارد. به طور مثال وزیرخزانه داری آمریکا پس از خروج آمریکا از برجام اعلام کرد مجوز فروش هواپیمای ایرباس به ایران باطل می شود. با باطل شدن مجوز فروش ایرباس به ایران از سوی آمریکا هیچ کشور اروپایی نمی تواند ضمانت دهد که ایرباس به تعهد قبلی خود پایبند می ماند و به ایران هواپیما می فروشد، بلکه برعکس لغو مجوز از سوی آمریکا باعث خواهد شد تا ایرباس فروش هواپیما به ایران را متوقف کند.
در نهایت می توان اینچنین نتیجه گرفت که دادن تضمین عملی از سوی اروپایی ها حتی در صورت اینکه اروپایی ها واقعا حسن نیت داشته باشند و بخواهند این کار را انجام دهند بی معناست و عملا ادامه برجام بدون حضور آمریکا غیر ممکن و بدون هیچگونه سود اقتصادی است.
منبع: فارس
