به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، محسن اخباری در یادداشتی نوشت: عزتمندی از جمله موضوعاتی است که از آموزه های قرآنی و اسلامی و سیره و سبک زندگی و توصیه های پیشوایان دین اسلام آموخته شده است و نتایج مهمی حتی در مباحث مختلف دینی و اجتماعی دارد.
ازمنظر قرآن کریم عزت و برترى تنها مخصوص خداوند و فرستاده وى و مؤمنان است و وابستگى به کافران و پذیرش سرپرستى آنان موجب ذلّت و عذاب الهى و پذیرفتن ولایت و سرپرستى خداوند و گسستن از ولایت غیر او سبب عزّت فرد و جامعه مىشود: «بَشِّرِ المُنفِقِینَ بِاَنَّ لَهُم عَذابًا اَلِیما اَلَّذینَ یَتَّخِذونَ الکفِرینَ اَولِیاءَ مِن دونِ المُؤمِنِینَ اَیَبتَغونَ عِندَهُمُ العِزَّةَ فَاِنَّ العِزَّةَ لِله جَمیعا»[1]و درسایه عزت الهی است که جامعه اسلامی بر کفار و منافقان پیروز شده و همواره عزتمند و شرافتمند حیات خود را ادامه می دهد: «ولینصرنّ اللّهمن ینصره إنّ اللّهلقویّ عزیز»[2].
برمبنای این تفکر، قرآن براى تأمین عزت و سربلندى مسلمانان و برترى آنان بر کافران و حفظ و صیانت این موقعیت، مؤمنان را موظف مىکند تا از هر کارى که موجب سلطه و سیطره کافران گشته و مسلمانان را به وابستگى مىکشاند دورى کنند: «وَلَن یجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلا». از این آیه قاعده مهم «نفی سبیل»در فقه شیعی استخراج میشود. براساس این قاعده فقهی، راه هرنوع نفوذ و سلطه کفار برجوامع اسلامی درحوزه‌های مختلف سیاسی،نظامی،اقتصادی وفرهنگی بایدمسدود شود. ازنظر سیاسی نپذیرفتن تحت الحمایگی، نفی ظلم واستبداد واستعمار،جایز نبودن مداخله بیگانگان درامور داخلی کشورهای اسلامی وتصمیم‌گیری‌های سیاسی مورد تأکید است و از نظر نظامی تسلط بر مقدرات وتدبیر نظامی را نیز در برمی‌گیرد.[3] این قاعده بیانگر دو جنبه ایجابی وسلبی است که جنبه سلبی آن ناظربرنفی سلطه بیگانگان برمقدرات وسرنوشت سیاسی واجتماعی مسلمانان وجنبه ایجابی آن بیانگر وظیفه دینی مسلمانان درحفظ استقلال سیاسی واز بین بردن زمینه‌های وابستگی است.[4]
در حقیقت پایبندی به این اصل، عزت اسلام وحقانیت اصول ومبانی فکری وعقیدتی آن همچون مبارزه باظلم و استکبار و دفاع ازمظلومین، عدالت گستری، نفی سلطه کفار و بیگانگان بر مسلمین، نفی سلطه جویی وسلطه پذیری را به همراه خواهد داشت.
تبلور اصل عزت مندی در منظومه فکری امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (ره)
اصل عزتمندی و تفکر قرآنی بنیادین آن، در اندیشه حضرت امام خمینی(ره) از ابتدای قیام و مبارزه تا پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه ها و زمینه های مختلف همواره وجود داشته است. چنانکه میتوان آن فقیه مبارز را پیام آور عزت مسلمین وملت ایران درنیم قرن اخیردانست؛ چراکه جهان اسلام و به‌طورخاص ملت ایران، قریب به دوقرن تلخ‌ترین ناکامى‌ها را به واسطه حکمرانان فاسد و نالایق در مواجهه با کفار و دشمنان تجربه کرده بودند. تاریخی که در هر برهه از آن شکستی رقم خورده بود و یا قراردادی ننگین، سلطه دشمنان را بر سرمایه های ملت ایران بیشتر از قبل کرده بود و از همه مهمتر روحیه وابستگی و ناتوانی و «ما نمیتوانیم» را جایگزین خودباوری و عزت مندی کرده و در افکار صنعت گران و نخبگان جامعه بخصوص نسل جوان نهادینه کرده بود.
در این فضا بود که حضرت امام(ره) با شعاربازگشت به تعالیم اسلام راستین و اصیل که خواهان «اعتلا» و برتری تفکر توحیدی بر هر تفکر انسان مدارانه و ضد دین است، برای عزت و سربلندی ملت مسلمان ایران و احیای هویت اسلامى ایرانى قیام نمود تا بتواند این «عزت» ازدسترفته‌ى ملت ایران را احیاء نماید.
بعد از رحلت آن امام بزرگوار، مقام معظم رهبری که خود دانش آموخته مکتب رشادت و اسلام خواهی اسلام و امام بزرگوار بودند، مسیر عزت مندی و اقتدار نظام اسلامی را با جدیت و شجاعت در عرصه های مختلف پیمودند و هر زمان که این مسیر را در خطر دیدند تذکرها و راهنمایی های درست و آینده نگرانه ای بیان نمودند تا نظام اسلامی مسیر پیشرفت و تعالی خود را طی نماید.
در این زمان و هر زمان دیگری باید به این موضوع توجه داشت که اگر زمامداران وفعالان عرصه سیاست در نظام اسلامی نیز به عنصر استقلال وعزت ملی توجه نداشته باشندو آنرا سرلوحه خود (چه درزمینه داخلی وچه در زمینه خارجی) قرار ندهند، نه تنها جامعه و میهن به ورطه ذلت وفلاکت میافتد، بلکه خود زمامداران و فعالان عرصه سیاست نیز به ناچارخوار و حقیرخواهند شد.
در این نوشتار با بازخوانی تفکر و عملکرد امام خمینی در مسیر عزت مندی نظام اسلامی، و تبیین تداوم این مسیر در عملکرد مقام معظم رهبری، راهبرد و عملکرد نظام اسلامی در این عرصه و دستاوردهای این خط مشی را بررسی می نماییم.
1. سیره و رفتار عزت مندانه امام خمینی (ره) در مبارزه با نظام سلطه
حضرت امام خمینی (ره) در اولین گام های مبارزه یعنی دردهه 1340 بر مبنای تفکر اسلامی که آن را با جان و دل آموخته و احیای آن را تکلیف شرعی خود می دانست، به مبارزه با استکبار جهانی و برنامه های سلطه طلبانه آنان اقدام نمود و در برابر «انقلاب سفید» آمریکایى و قانون تبعیض‌آمیز و توهین‌آمیز «کاپیتولاسیون» که نه تنها سلطه دشمنان را موجب میشد بلکه خفت و خواری هر مسلمان ایرانی را به همراه داشت، ایستادگی کرد و افشاگری نمود و نخسیتن جرقه های شروع نهضت را در 15 خرداد 42 روشن نمود.از آن زمان بود که ملت ایران فهمیدند که «زندگانی با این ذلت ارزش ندارد، مرد مسلم زیر بار این ذلت و زحمت نباید برود، از این جهت قیام مردانه کردند و این قیام، یک قیام الهی بود که تمام اقشار ملت را فرا گرفت....»[5]
بنابراین با مرور این خط سیر مبارزاتی و سیر تفکر سیاسی امام خمینی در طول دوران مبارزه و پس از پیروزی انقلاب اسلامی میتوان گفت که «استکبارستیزی» روح و گوهر عزت‌طلبى در مکتب عملی و فکری حضرت امام(ره) است. اصلی که حضرت امام(ره) بر طبق آن درطول دوران مبارزه تلاش نمودکه این حقیقت رابراى ملت ایران و تمامی مسلمانان جهان آشکارکند که راه سرافرازى و عزت ودستیابى به استقلال وآزادى و عدالت ، درگرو استقامت وایستادگى در برابر استکبار جهانى و در راس آن آمریکاى جنایتکاراست. رهبر کبیر انقلاب اسلامى با فریاد برآوردن آن که «همه بدبختى ما از آمریکاست» ازخوى تجاوزطلبى وضرورت مبارزه وعدم رابطه با استکبارسخن گفته و در موردحقیقت و باطن هرگونه رابطه ما با آمریکا این چنین پرده بر میدارند که: «این مثل رابطه بره باگرگ است! رابطه بره باگرگ، رابطه صلاح‌مندى براى بره نیست، این‌ها مى‌خواهند از ما بدوشند، این‌ها نمى‌خواهند به ما چیزى بدهند.»[6]به همین دلیل بود که ایشان باصراحت تمام آمریکا را «شیطان بزرگ» می نامیدند و اعلام مى‌نمودند: «آمریکادشمن شماره یک مردم محروم و مستضعف جهان است»[7] و از ملت ایران وملل مسلمان و محروم جهان چنین خواستند: «هرچه فریاد دارید سر آمریکا بکشید»[8] و همه مبارزان جبهه توحید در سرتاسر جهان را این‌گونه بشارت دادند: «اگردقیقاً به وظیفه مان که مبارزه با آمریکاى جنایتکار است ادامه دهیم فرزندان مان شهد پیروزى را خواهند چشید.»[9]
در تفکر آن رهبر فرزانه، تنها راه و مسیر دستیابی به «عزت و اقتدار»، «مبارزه» و حرام نمودن این سلطه دشمنان و مستکبران عالم است: «به فکر نگهداشتن وضع موجود نباشید، بلکه به فکر فرار از اسارت و رهایى ازبردگى و یورش به دشمنان اسلام باشید که عزت وحیات درسایه مبارزه است و اولین گام درمبارزه، اراده است وپس ازآن، تصمیم بر اینکه سیادت کفر و شرک جهانى، خصوصاً آمریکارا بر خود حرام کنید.»[10]بههمیندلیل، با صلابتی بینظیرمیفرمود: «هیهات که امت محمد(ص)و سیرابشدگان کوثرعاشورا و منتظران وراثت صالحان، به مرگ ذلتبار و به اسارت غرب وشرق تن دردهند و هیهات که خمینی، در برابر تجاوز دیوسیرتان و مشرکان وکافران به حریم قرآن کریم و عترت رسول خدا و امت محمد(ص) و پیروان ابراهیم حنیف ساکت و آرام بماند و یا نظارهگر صحنههای ذلت وحقارت مسلمانان باشد.»[11]
سرانجام این تفکر به نصرت و یاری خداوند به پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و برپایی نظام اسلامی منتهی شد و توانست ضمن مفهوم سازی و بازسازی فکری و اندیشه ای، فرهنگ نوینی را در روابط بین الملل رقم زند که بر مردم سالاری دینی، احیای تفکر اسلامی، جهان گرایی تمدنی اسلامی، محوریت فعالیت فرهنگی، تقویت جنبشهای جدید اجتماعی و فرهننگ استکبارستیزی و استقلال خواهی استوار است.»[12]
2. تداوم اصل عزت مندی در اندیشه و عمل مقام معظم رهبری (ره)در مبارزه با نظام سلطه
مقام معظم رهبری نیز بهعنوان تداومبخش و تبیین کننده ابعاد اصلی واساسی مکتب امام راحل (ره) بارها به این ابعاد مهم دیدگاه ایشان از جمله بعد «عزت مندی» پرداخته و بر آن تاکید داشته اند و آن را همواره خط سیر خود در تمامی مراحل هدایت و رهبری انقلاب اسلامی تا کنون قرار داده اند؛ چنانکه ایشان در پیام خود که به منزله اعلام مواضع ایشان و به مناسبت اولین سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(ره) در تاریخ 10/3/1369 بود، و حفظ عزت و کرامت انقلابى جمهورى اسلامى و ملت ایران در مناسبات و عرصه های مختلف را ازنقاط اصلى عنوان نموده و محورهای مختلف آن را بیان داشتند. از آن زمان تا کنون این مسئله در عملکرد مقام معظم رهبری و در توصیه ها و رهنمودها و برنامه های کلان و سیاست گذاری های کشور مدنظر قرار داشته و همواره به این موضوع اعتقاد راسخ داشته اند که «ما عزّت خود راکه بهوسیلهی اسلام ونظام اسلامی وحرکت انقلابی و نگاه انقلابی وآرمانهای انقلابی بهدست آمده است، ازدست نخواهیم داد. امروز دشمنان مشغول چالش هستندو هر روزی یکجور چالشی را در مقابل جمهوری اسلامی ایران قرار میدهند؛ ما ابائی نداریم، ما بیمی نداریم. اگر ماجسم بیجان و بیتحرّکی بودیم، علیه ما چالشی وجود نداشت؛ ما متحرّکیم، ما زندهایم، ما رو به رشدیم، ما فعّالیم، بنابراین باید انتظار داشته باشیم که درمقابل ما چالش بهوجود بیاید و باقدرت، باتوکّل به خدای متعال، با اعتماد به وعدهی الهی وبا تکیهی به نفس و اعتماد به نفس از این چالشها عبورخواهیم کرد..»[13]از منظر ایشان «هرچه یک دولتی، یک ملّتی، مسئولینی در مقابل این دشمن عقبنشینی کنند، آنها جلومیآیند؛ آنها زیاده طلبند؛ آنها جز به استکبار و استعمار و سلطهی بر ملّتها به چیزی قانع نیستند؛ هرچه بتوانندجلومیآیند؛ باید دیوارهی مستحکمی از عزم و توکّل و اقتدار ملّی در مقابل آنها بهوجود آورد.»[14]
پی‌نوشت ها:
[1]نساء/ 138-140
[2]حج/ 40
[3]محمدی،کیمیا وهمکاران، قاعده نفی سبیل دراندیشه اسلامی وسیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران،فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، 1393، شماره 36. ص169.
[4]همان.
[5]صحیفه امام،جلد 6،ص 296
[6]صحیفه امام،ج10،ص 360
[7]صحیفه امام،ج 13،ص 212
[8]صحیفه امام،ج 11،ص 121
[9]صحیفه امام،ج15،ص171
[10]صحیفه امام،ج 21،ص 82
[11]صحیفه امام،جلد 20،ص 318
[12]دهشیری، محمدرضا، 1382، تاثیرات فرهنگی انقلاب اسلامی بر روابط بین الملل»، فصلنامه پژوهشی اندیشه انقلاب اسلامی، شماره 7و8، پاییز و زمستان،ص 7
[13]بیانات در دانشگاه افسرى و تربیت پاسداری امام حسین علیه‌السلام 30/2/1394
[14]30/2/1394
منبع: پایگاه برهان
