گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس ـ رسول حسنی؛ هنرهای نمایشی در میان دیگر هنرها از اصالت و پیشینه برخوردار است. هنر نمایش از همان روزهای ابتدایی انقلاب، هشت سال دفاع مقدس و سال‌های پس از آن ابزاری بود که نیروهای انقلابی و ارزشی به مدد آن توانستند بخشی عظیم از فرهنگ انقلاب را تبیین کنند. حتی در دورانی که آزادگان در اردوگاه‌های رژیم بعث اسارت خود را سپری می‌کردند، هنر تئاتر نه تنها یک سرگرمی که ابزاری برای تقویت روحیه صبر و استقامت و پاسخی به شبهه‌ها و نهادینه کردن فرهنگ جهاد و مبارزه بود.
بعد از جنگ تحمیلی نیروهای انقلابی به دلایل مختلف از فضای هنرهای نمایشی فاصله گرفتند و به تبع آن جامعه هنری از تجربیات آنها نیز محروم شد. گسست رزمندگان با فضای تئاتر خلائی را ایجاد کرد که مهمترین ضربه را به نمایشنامه دفاع مقدس زد.
هنرمندان متعهدی که همچنان به ارزش‌های دفاع مقدس متعهد بودند به دلیل نداشتن سبقه حضور در جبهه‌ها در نمایاندن موضوعات دفاع مقدسی موفق نبودند. متاسفانه هر چقدر از پایان جنگ تحمیلی فاصله می‌گیریم این معضل بیشتر از پیش خود را نشان می‌دهد. تا جایی که با آثار ضد دفاع مقدسی روی صحنه تئاتر مواجه هستیم.
تئاتر دفاع مقدس نیازمند ثبت تاریخ جنگ تحمیلی با نگاه درام شناسانه است. اتفاقی که هنوز در عرصه هنرهای نمایشی نیفتاده است. معدود آثار موفق دفاع مقدسی که روی صحنه می‌روند دارای ضعف‌های ساختاری فراوانی است که مخاطب نمی‌تواند با آن ارتباط برقرار کند.
نکته دیگر اینکه هنرمندانی که قصد ورود در این عرصه را دارند، رغبت چندانی به مطالعه در حوزه دفاع مقدس ندارند. آنها نه تنها کتاب‌های تحلیلی دفاع مقدس که به آثار ادبیات دفاع مقدس نیز توجه چندانی ندارند و با این ادعا که قصد دارند دفاع مقدس را از زاویه دید خود بازروایی کنند، بزرگترین ضربه را به تئاتر دفاع مقدس می‌زنند.
بی‌شمار کتاب در زمینه ادبیات دفاع مقدس در موضوعات مختلف مثل تاریخ شفاهی، زندگی‌نامه داستانی و خاطره منتشر شده است که می‌تواند منبعی غنی برای نگارش متون نمایشی باشد. فضای تئاتر دفاع مقدس نیازمند ورود نویسندگان، ناشران و محققان این عرصه است. انتشارات «هنر دفاع» وابسته به سازمان هنری و امور سینمایی دفاع مقدس تنها مرکزی است که منحصرا در حوزه انتشار نمایشنامه دفاع مقدس فعالیت می‌کند.
«هنر دفاع» از سال 1396 تا کنون 30 عنوان کتاب در موضوع دفاع مقدس، جبهه مقاومت، کودک و نوجوان، نمایشنامه‌های اقتباسی از نویسندگان مطرحی چون «سیروس همتی»، «ایوب آقاخانی»، «شهرام کرمی» و ... منتشر کرده است. اغلب این آثار نسبت به نمونه‌های مشابه خود از استاندارد بالاتری برخوردار هستند که می‌تواند پشتوانه‌ای قوی برای رونق تئاتر دفاع مقدس باشد.
با این وجود نباید این اقدا مثبت فقط به «هنر دفاع» منحصر شود چرا که این رویه در دراز مدت خود به پاشنه آشیل تئاتر دفاع مقدس تبدیل خواهد شد و تنوع سلیقه در آن از بین خواهد رفت. موسسات دیگر نیز باید به این عرصه ورود پیدا کنند تا با تنوعی از سلایق گوناگون در حوزه نمایشنامه دفاع مقدس مواجه شویم. علاوه بر تنوع سلیقه باید ناشران با نگاهی تخصصی و فنی به ادبیات نمایشی دفاع مقدس نگاه کنند، نه موضوعی تفننی که کارنامه آنها را متنوع کند.
نداشتن نگاه تخصصی به هنر نمایشنامه دفاع مقدس نیز از معضلات دیرینه این حوزه است. در حالی که در کلاس‌های نمایشنامه و فیلمنامه نویسی که در سطح کشور برگزار می‌شود، هنرجویان نگارش متون پلیسی، کمدی، جنایی، وحشت، تاریخی و ... می‌آموزند اما هیچ آموزشی در حوزه نمایشنامه و فیلمنامه نویسی جنگ به آنها داده نمی‌شود. این درحالی است که در غرب نگارش متون جنگی یک تخصص محسوب می‌شود.
برگزاری کارگاه‌های علمی، جشنواره‌هایی مختص به نمایشنامه نویسی دفاع مقدس، حمایت از نویسندگان این حوزه، تبادل نظر با نویسندگان خارج از کشور که در حوزه جنگ مشغول فعالیت هستند می‌تواند علاوه بر بالا بردن سطح استاندارد نمایشنامه نویسی کشورهای دیگر را با این حوزه آشنا کند.
علاوه بر این باید از نمایش‌های دفاع مقدسی که در گیشه و جذب مخاطبان موفق بوده و توانستند ارزش‌های دفاع مقدس را ترویج کنند حمایت‌های ویژه کرد. حمایت‌های نظیر اختصاص سالن اجرا در سطح کشور، تمدید مهلت اجرا، تخصیص حمایت مالی، تامین سرمایه برای فعالیت‌های آتی گروه‌های موفق از مواردی است که می‌تواد دیگر گروه‌ها را برای ورود به این عرصه تشویق و ترغیب کند.
هر چقدر هنرمندانی که در حوزه دفاع مقدس فعالیت می‌کنند و دغدغه‌ای جز زنده نگه داشتن نام و یاد شهدا ندارند از لحظ مالی تامین باشند مجبور نخواهند شد که برای گذران معیشت خود به سمت هر کار دیگری بروند. نگارش نمایشنامه دفاع مقدس پروسه طولانی و سختی دارد. همین نکته سبب می‌شود که درام نویسان یا به این حوزه ورود پیدا نکنند یا آثاری را به نگارش در بیاورند که فقط نام دفاع مقدس را یدک می‌کشد و از معنا و مفهوم آن تهی باشند.
رشد نمایشنامه دفاع مقدسی امری شدنی است و نیاز به سرمایه‌های کلان و سیاست‌گذاری و برنامه ریزی‌های بلندت مدت و پیچیده ندارد. تنها عزم مدیران فرهنگی و شوق حضور هنرمندان در فضای دفاع مقدس را می‌طلبد.
انتهای پیام/ 161
