به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، سومین برنامه ۴۰ سال با رسانه ها با موضوع رسانه ها و سرمایه اجتماعی با حضور کارشناسانی همچون حسن بیادی، نایب رئیس دوره دوم و سوم شورای شهر تهران، محسن مهدیان، معاون بخش رسانه های نوین خبرگزاری فارس و حسین بصیریان، مدرس دانشگاه و با اجرای فرید محمدی برگزار شد.
حسن بیادی، نایب رئیس دوره دوم و سوم شورای شهر تهران، با اشاره به تعریفی از سرمایه اجتماعی گفت، سرمایه یعنی داشته های ماست و سرمایه اجتماعی متعلق به همه مردم است. همچنین مهم ترین سرمایه اجتماعی جامعه را می توان امنیت برشمرد و پس از امنیت می توانم به ارتباطات و مشارکت اشاره کنم.
وی مقوله فرهنگ را در سرمایه اجتماعی بسیار مؤثر دانست و گفت: ما باید ۴۰ سال پس از انقلاب را به گونه ای بررسی کنیم که در این چهل سال چه سرمایه اجتماعی به دست آورده ایم و برای حفظ آن چه کرده ایم. در این ۴۰ سال، رسانه های مان پیشرفت چشمگیری کرده اند.
نایب رئیس دوره دوم و سوم شورای شهر تهران، فرهنگ مجموعه ای از آداب و رسوم، رفتارها، کردارها، اقلیم، باورها و ارزش های دینی و ملی دانست و گفت: تعریف های بسیاری از فرهنگ وجود دارد اما تعریف مان برای فرهنگ جزیره ای است که البته این امر تنها برای فرهنگ رخ نداده است و نگاه جزیره ای در همه عرصه ها شکل گرفته است.
بیادی اظهار کرد: پیش از انقلاب مساجد، هیئات، NGOهای محلی بهترین سرمایه های اجتماعی کشور بودند که البته این سرمایه ها امروز هم رشد کرده اند.
وی افزود: رسانه برای سرمایه اجتماعی نقش پل را ایفا می کند و می تواند سبب پیشرفت سرمایه اجتماعی شود. از این جهت اهمیت رسانه بسیار مهم است.
نایب رئیس دوره دوم و سوم شورای شهر تهران تصریح کرد: پس از انقلاب شاهد سرمایه های بسیاری بودیم تا جایی که نقش رسانه را بیشتر احساس کردیم.
وی افزود: برای شرکت در نمایشگاه فرانکفورت به آلمان رفتم در آنجا تعدادی از افاغنه را دیدم که تلویزیون ایران را مشاهده می کردند. ابتداعا تصورم بر این بود که با دیدن ما این کار را کردند اما پس از جویا شدن متوجه شدم که آنها تلویزیون ایران را برای خانواده های شان یک امنیت می دانند.
بیادی با اشاره به سرمایه های ایام دفاع مقدس گفت، در آن دوره فرمانده پایگاه بودم. در یکی از روزها به منزل پیرمردی رفتم که مستأجر بود. او چای در خانه نداشت و عنوان کرد که ما چای نمی خوریم چراکه باید به همراه آن قند بخوریم به همین دلیل کوپن قند و شکرمان را به جبهه می دهیم. همچنین با گذشت این سال ها وقتی با مترو جایی می روم، هنوز هم جوانی احترام ریش سفید ما را می کند و جایش را به من می دهد. این ها سرمایه های اجتماعی است که شاهدش هستیم و نتیجه عملکرد قوی رسانه هاست.
وی افزود: آمریکا هرساله ۲۰ میلیون دلار برای جنگ نرم علیه ایران هزینه می کند شاید این رقم برای آمریکا چیزی نباشد اما آنها تلاش می کنند با این هزینه جمهوری اسلامی را از طریق تهاجم فرهنگی ساقط کنند. مقام معظم رهبری سال ها پیش با تیزبینی شان به تهاجم فرهنگی اشاره کردند اما مسئولان توجهی نشان ندادند درحالی که نوک پیکان تهاجم فرهنگی به سمت سرمایه اجتماعی بوده که از ایام دفاع مقدس به وجود آمده است.
بیادی اظهار کرد: نقش رسانه در حفظ سرمایه اجتماعی اهمیت بسیاری دارد. از شکل گیری انقلاب اسلامی تا به امروز رسانه های بیگانه درصدد ساقط شدن نظام را دارند. ۷۵ روز از انقلاب نگذشته بود که تجزیه طلبان شروع به فعالیت کردند. در ادامه شاهد تشکیل خلق ترکمن، خلق ترک، خلق عرب بودیم. بعدها شاهد هشت سال جنگ تحمیلی بودیم.
وی افزود، مهم ترین سرمایه اجتماعی ما وحدت است که آنها از طریق رسانه های شان تلاش کردند این وحدت را از نابود کنند. آنها اپلیکیشن هایی را در راستای تهاجم فرهنگی تولید کردند و تلاش هایی برای این امر داشتند.
نایب رئیس دوره دوم و سوم شورای شهر تهران تصریح کرد: ما به لحاظ ابزار بسیار پیشرفت کرده ایم و شاهد تعداد بسیاری از رسانه های تخصصی هستیم. خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا) یکی از رسانه های تخصصی است که همتایی ندارد و در میان کشورهای اسلامی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. اسرائیل مشابه این خبرگزاری را تأسیس کرد و با تأسیس آن قصد داشت بگوید که قرآن هیچ چیزی برای ارائه به بشر ندارد و پس از مدتی آن رسانه بسته شد. درحالی که خبرگزاری ایکنا به گونه ای در حوزه قرآن فعالیت می کند که رقیبی ندارد تا جایی که به ۴۰ زبان ترجمه می شد و به دلیل ضعف اقتصادی امروزه به حدود ۲۰ زبان ترجمه می شود.
وی بیان کرد: رسانه ها از مردم عقب افتاده اند. ما کاشت مان زیاد اما برداشت مان کم است. ایرادها را باید مورد بررسی قرار دهیم. امروزه به نقطه ای رسیده ایم که فرد زندگی می کند اما احساس بی هویتی دارد و یا در عین امنیت است اما با برخوردهای شخصی احساس ناامنی می کند. رسانه های بیگانه روی این موضوع تلاش دارند تا ما چنین تصوراتی داشته باشیم. آنها روی توسعه ناامیدی کار می کنند و توسعه ناامیدی بالاترین پارامتری است که رسانه های خارجی برای آن هزینه می کنند.
بیادی اظهار کرد: رسانه ها باید مردم را هدایت کنند و به سمتی سوق دهند که در جهت خلاف حرکت های رسانه های بیگانه باشند و به نوعی بر آن رسانه ها پیروز شوند. برای مثال آتش سوزی در کالیفرنیا صورت گرفت اما در اخبار شاهد سانسور بسیاری از مطالب این رویداد بودیم. آنها تصاویری که رویدادهایشان انتخاب می کنند، درراستای اهداف و به نفع خودشان است.
بیادی اظهار کرد: آن چیزی که سبب توسعه ناامیدی می شود، تبعیض در میان مردم، تجمل گرایی، اجرای غلط قوانین، بی برنامگی و عدم توجه به برنامه ها است.
در ادامه محسن مهدیان، معاون بخش رسانه های نوین خبرگزاری فارس با اشاره به تعریفی از سرمایه اجتماعی گفت: برای بیان این موضوع مثالی از تیم یک فوتبال را مطرح می کنم که برای تشکیل یک تیم فوتبال نیازمند سرمایه مادی «زمین چمن و ساختمان» و سرمایه انسانی«فوتبالیست» اشاره کرد اما در ادامه روند متوجه می شویم که این دو سرمایه به تنهایی کفایت نمی کند و باید به سرمایه دیگری همچون قوانین و اخلاق بین آن اشاره کنیم. اگر این سرمایه ها در کنار هم نباشد، نمی توان شاهد تشکیل تیم فوتبالی بود و حتی مثال دیگری را برای دو سارق می زنم مبنی بر اینکه دو سارق برای دزدی علاوه بر داشتن تجربیات و ابزار لازم، نیازمند قرارداد مابینی هستند که نامش اعتماد است.
وی ادامه داد: اگر یک روز پرتقال فروشی به جای پنج تن، ۱۰ تن پرتقال را روانه بازار کند، قیمت پرتقال تغییر خواهد کرد چراکه عرضه بیشتر ازتقاضاست. این امر در موضوع قیمت دلار هم رخ داد؛ بنابراین میزان اعتماد لازم وجود ندارد.
معاون بخش رسانه های نوین خبرگزاری فارس تصریح کرد: رسانه نقش چشم مخاطب را دارند. پیامی که آنها به ذهن شما منتقل می کند، همان پیامی است که رسانه در نظر می گیرد. رسانه ها روایتی را به مخاطب انتقال می دهد که براساس برداشت های خودشان است.
وی ادامه داد: باید بپذیریم که رسانه بی طرفی وجود ندارد که البته در عالم هم فرد بی طرفی را شاهد نیستیم و عمدتا رسانه خنثی هم وجود ندارد. رسانه آنچیزی را که می بینید از منظر خودش به مخاطب منتقل می کند. بازی رسانه در همین نقطه است، روایتی است که به مخاطب انتقال می دهد. ما چه روایتی به مخاطب منتقل کنیم که در او اعتماد ایجاد شود.
مهدیان اظهار کرد: رسانه ها جزئی از پازلی در سرمایه اجتماعی است. آنها تصویری از موضوعات را به مخاطبان ارائه می کنند؛ بنابراین نقش کلیدی دارند. پیش از انقلاب فضایی برای رسانه وجود نداشت تا جایی که هنوز هم یک فرد میان سال و قدیمی اگر بخواهد حرف سیاسی بزند، آرام تر صحبت می کند؛ چراکه این ترس و نگرانی را از همان سال های پیش از انقلاب در جودش نهادینه شده است.
وی ادامه داد: رسانه پیش از انقلاب، نخبه برای نخبه بود و پس از انقلاب این امر تغییر کرد و نخبه برای حاکمیت شد. این وضعیت تا سال های حدود ۷۷ ادامه داشت تا جایی که رشد کردیم و رسانه کاملا برای نخبه و مخاطبش مردم بود. امروز این حرکت ارتقا یافته است و امروز مردم برای مردم است یعنی در رسانه مردم حضور دارد و دیگر رسانه ها از منابع رسمی گذشته اند و رسانه ها در دست مردم است.
معاون بخش رسانه های نوین خبرگزاری فارس تصریح کرد: امروزه از مرحله شهروند خبرنگار به شهروند رسانه رسیده ایم یعنی هر فرد خودش یک رسانه است.
مهدیان در پاسخ به این پرسش که رسانه های ما در ۴۰ سال پس از انقلاب چه کردند گفت: ما در بحث محتوا رشد چشمگیری داشتیم. آزادی یکی از مواردی بود که پس از انقلاب شاهدش بودیم. پیش از انقلاب سانسورهایی انجام می شد.
وی بیان کرد: پس از انقلاب رشدی را که شاهد بودیم در بستر آزادی و مطالبات ارزش های انقلاب بود. امروز کسی که بالاترین سطح نظام را نقد می کند، با ادبیات انقلابی و ادبیات حضرت امام راحل است. برای مثال آنها این موضوع را نقد می کنند که چرا حکومت عدالت خواه نیست؟ ممکن است در مصداق اشتباه هایی داشته باشند اما وجود این نقدها اشکالی ندارد. ما به لحاظ محتوایی به نقطه ای دست یافته ایم که نظام جمهوری را با ادبیات انقلابی نقد می شود.
معاون بخش رسانه های نوین خبرگزاری فارس تصریح کرد: امروز ادبیات مردم رشد کرده است اما ادبیات بعضی ازمسئولان هم تراز با ادبیات مردم رشد نیافته است. بدسلیقگی در مواجهه با رسانه یکی از این مصادیق است.
وی افزود: معتقدم بزرگترین چالش جمهوری اسلامی در شرایط کنونی، تصویر است. روایتی از واقعیتی می کند و مردم تصویری از حقیقت دارند. در این امر دچار تناقض هایی هستیم. برای مثال گفته می شود خبر خوب، خبر بد است، زیرا رسانه ها به دنبال جذابیت هستند و جذابیت در استثناست و استثنا عمدتا منفی است. متأسفانه ما ساده ترین شکل جذابیت را استخراج کرده ایم که روی مباحث تلخ تصویرسازی شده است.
مهدیان اظهار کرد: ما گرفتار افول رسانه ها هستیم. در گذشته منبع خبر برای مان بسیار مهم بود اما امروزه تنها خبر برای مان مهم است و فرقی نمی کند که آن خبر را از کدام کانال و یا رسانه دریافت کرده ایم. امروز جنگ روایت را شاهد هستیم و کسی پیروز میدان است که روایت غالبی را تهیه کند و به بیشترین مخاطب برساند. اگر شما به هر دلیلی ذائقه مخاطب را بسازید و آن را دست به دست کنید، در این بازی موفق خواهید شد.
وی بیان کرد: در یک نظرسنجی اخبار حوادث را در میان سه کشور مورد بررسی قرار دادند که ایران یکی از آن کشورها بود. نتایج این نظرسنجی بسیار جالب بود مبنی بر اینکه ایران بالاترین سطح خبر حوادث را در میان رسانه های حوادث آن کشور ها داست. درحالی که ایران کمترین حوادث را در کشور برخوردار بود.
مهدیان ادامه داد: امروز به سطحی از بلوغ رسانه برسیم که جذابیت صرفا در اخبار منفی نیست و باید به نقطه دست یابیم که مهمترین خبرها را سلبریتی ها رقم نزنند.
وی افزود، زاویه نگاه مان باید تغییر کند که خبر خوب صرف خوب گفتن نیست بلکه خبر خوب دیدن زیبایی و زیاد دیدن است. ده روز پس از زلزله به کرمانشاه رفتم. گزارشی از آرایشگاه آن شهر گرفتم که با یک سوم قیمت کارش را ادامه داده و این یعنی امید به زندگی کرمانشاهی ها برگشته است. همچنین در بخش دیگری از گزارشم با میوه فروشی صحبت کردم که عنوان داشت فروشش بیشتر شده است و این حرف یعنی دورهمی های مردم کرمانشاه پس از زلزله بیشتر شده است. دیدن درست مصیبت و روایت مناسب از فضای تلخ، می تواند به ایجاد فضای امید در جامعه کمک بیشتری کند.
در ادامه حسین بصیریان، مدرس دانشگاه و پژوهشگر علوم ارتباطات و رسانه های اجتماعی با اشاره به ویژگی های سرمایه اجتماعی گفت: مالکیت فردی در سرمایه اجتماعی دخیل نیست و به عنوان یک سرمایه گذاری دائمی تلقی نمی شود. ما به عقبه سرمایه نیاز داریم.
وی اعتماد را مهم ترین سرمایه اجتماعی دانست و گفت: وقتی اسم سرمایه به ذهن می آید، نگاه مردم به سمت اقتصاد پیش می رود؛ بنابراین باید راهی بیابیم تا به کنش ارتباطی چیزی بیفزاییم که در این صورت دارایی اجتماعی مان بیشتر، نظام مند ودر نهایت توسعه خواهد یافت.
این پژوهشگر علوم ارتباطات و رسانه های اجتماعی تصریح کرد: رسانه دستکاری می کند، فریب می دهد و یک روایتی از واقعیت را به مخاطب انتقال می دهد، روایتی که آن را به اصرار و خنثی عرضه می کند. امروز یک رسانه ممکن است منادی یک صدا باشد.
وی بیان کرد: امام راحل در فرمایشات شان عنوان کردند که رسانه صداوسیما یک دانشگاه است؛ درواقع ما باید پیامی را به نحوی به مخاطب انتقال دهیم که ناراحتی و آسیبی ایجاد نکنیم که نتوانیم آن را حل کنیم.
بصیریان اظهار کرد: نقش رسانه ها آموزش است و رسانه ها می توانند در حوزه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آموزش هایی را برای سرمایه اجتماعی داشته باشد.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: اگرچه ما امروزه به فرد رسانه و شهروند رسانه رسیده ایم اما کماکان یک سری از افراد به عنوان نخبه اقتصادی و سیاسی در حوزه های مختلف اعتماد داریم و به نوعی آنها نقش آفرین هستند.
وی بیان کرد: در این ۴۰ سال در عرصه تکنولوژی و فنی موفق بوده ایم اما درجایی موفق نبودیم که دلایل همه این ها باید مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. صداوسیما در برخی از حوزه مطالبات مردم را دنبال کرده و در بخشی دیگر این نقش را انجام نداده است.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: در ۴۰ سال رسانه های تخصصی به وجود آمده اند و امروزه شاهد تعداد زیادی از شبکه های تخصصی همچون سلامت، ورزش وقرآن هستیم.
وی بیان کرد: معتقدم اگر سیاستگذاران آگاهی از شرایط محیط پیرامونی نداشته باشند، قطعا شکاف نسلی ایجاد خواهد شد و آنها وابسته رسانه هایی خواهند شد که محتوای نادرستی دارند.
این پژوهشگر علوم ارتباطات و رسانه های اجتماعی تصریح کرد: امروز جنگ روایت ها وجود دارد. بیش از ۱۵۰ رسانه به زبان فارسی تولید محتوا می شود. پرس تی وی و العالم روی سبک زندگی کار می کنند. ما باید یاد بگیریم که سرمایه اجتماعی را به چه میزان، به چه کسی، از چه کانالی و با چه تأثیرگذاری ارتقاء می دهیم.
بصیریان اظهار کرد: معتقدم در حوزه معاونت سیاسی و حوزه خبر باید طرح نو ایجاد شود. همچنین ما به معماری نو برای بازمهندسی ساختار رسانه ای در نظام جامع رسانه ای باید توجه ویژه ای داشته باشیم.
انتهای پیام/ 121
