به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع پرس، سعید محمد متولد سال 1347 در تهران و نویسنده چندین کتاب در حوزه مهندسی است. او دارای مدرک تحصیلی دکترای مهندسی عمران (گرایش راه و ترابری) از دانشگاه تربیت مدرس تهران در سال 1388 است و دارای سوابق مدیریتی و اجرایی متعددی در شرکت‌های زیر مجموعه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) دارد.
فرمانده جدید قرارگاه بر این باور است که با تخصیص منابع به شیوه‌های متداول در بودجه نمی‌توان در شرایط تحریم عمل کرد، بلکه باید با همدلی و همراهی همه نهاد‌های تصمیم‌ساز منابع را برای بخش مولد و زیرساخت‌ها جذب کنند تا منابع به جای بازار‌های سوداگری به توسعه و آبادانی ختم شود.
وی همچنین در این گفت‌وگو بر رویکرد جدید قرارگاه و تمرکز بر ادامه خط‌شکنی در بخش‌های جدید اشاره کرد و دو بخش صنایع پایین‌دستی نفت، گاز و پتروشیمی و احیای معادن از این دست است. این گفت‌وگوی اختصاصی را که به بهانه سالگرد تأسیس قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص) انجام داده‌ایم، در زیر می‌خوانید.
چرا حساسیت روی فعالیت‌های قرارگاه زیاد است؟
سپاه در هر فعالیتی که ورود کند، حساسیت‌ها زیاد شده و حرکت‌های خوب و کمک‌ها و تلاش‌هایی که در جهت عمران و آبادانی کشور انجام داده وارونه نشان داده می‌شود و خیلی مظلوم واقع شده‌است.
زیرا حوزه اقتصادی امروز کمتر از جنگ نظامی نیست و فشار‌هایی که از سوی استکبار جهانی وارد می‌شود با تغییر جهت به سمت جنگ اقتصادی رفته و، چون سپاه، پاسدار انقلاب است باید نقش خود را به ویژه در این حوزه ایفا کند، ولی با مقاومت‌هایی روبه‌رو می‌شود که از سوی عوامل خارجی هدایت می‌شود و نفراتی که شاید در داخل از روی نادانی آن را دنبال می‌کنند. این در حالی است که در تمام دنیا نیروهای نظامی نقش اثرگذار و پیشتازی را در حوزه‌های فناوری و اقتصاد دارند. کشور‌هایی مانند چین، امریکا و روسیه که در حوزه نظامی بسیار پیشرفته‌اند، بخشی از فعالیت‌هایشان را معطوف به فعالیت‌های پیشتازانه اقتصادی کرده‌اند.
هر چند وجه تمایز ما در به کارگیری تمام توان سپاه مهندسی، این است که ما به دنبال سود و تجارت نیستیم، بلکه این توان را در خدمت مردم به کار می‌بریم و آنجایی که نظام نیاز به کمک دارد، در آن حوزه‌ها ورود می‌کنیم. علاوه بر این در جهت محرومیت‌زدایی با استفاده از درآمد‌ها و منابع پروژه‌ها تا شعاع 70 کیلومتری پروژه‌ها نسبت به ساخت پل، جاده، مدرسه و مسجد مورد نیاز اقدام می‌کنیم. علاوه بر این سعی شده تدابیر مغفول‌مانده اقتصاد مقاومتی در برخی حوزه‌ها نیز در دستور کار قرارگاه خاتم الانبیا (ص) قرار گیرد تا به عنوان پیشرو، بخش‌هایی را که در این زمینه کند حرکت می‌کنند، به تحرک واداریم. البته اینکه تا چه حد توانستیم در این مسیر‌ها حرکت کنیم، قابل نقد و بررسی است و ما منکر نواقص نیستیم و از این‌رو در یک مدل پویا به دنبال شناسایی نواقص خود و بهبود نقاط ضعف هستیم تا در این شرایط خاص از خوب به عالی ارتقا پیدا و به دولت کمک کنیم. در این چارچوب سعی‌شده تا قرارگاه با شناسایی گلوگاه‌ها و نقاطی که بخش خصوصی تمایلی به حضور ندارد، ورود کند.
شناسایی این گلوگاه‌ها چگونه انجام می‌شود و در زمان حاضر روی چه موضوعی متمرکز هستید؟
ما واحد تحقیقاتی‌ای را در دانشگاه امام حسین (ع) فعال کردیم که بار تحقیقاتی در حوزه نظری و مهندسی بر دوش آن‌ها است و سیاستگذاری‌های کلان نیز بر اساس خروجی این نوع اندیشکده‌ها و منویات و دغدغه‌های مقام معظم رهبری در دستور کار قرار می‌گیرد. به عنوان مثال درصد بسیار کمی از معادن کشور فعال و عمدتاً روی خام‌فروشی متمرکز هستند، در حالی که چندین‌بار مقام معظم رهبری درباره احیای معادن و صنایع پایین‌دستی تأکید کرده‌اند؛ بنابراین به نظر می‌رسد تمام ارکان نظام در این حوزه کم ورود کرده‌اند و یکی از هدف‌گذاری‌های قرارگاه در این دوره شناسایی و فعال کردن معادن کشور و جلوگیری از خام‌فروشی مواد معدنی خواهد بود.
همچنین اگرچه در حوزه‌های بالادستی و میان‌دستی نفت فعالیت زیادی انجام شده‌است، اما در حوزه پایین‌دستی کمتر فعالیت شده‌است. به طوری که هم اکنون مجبور هستیم بسیاری از محصولات بالادستی و میان‌دستی را صادر و محصولات پایین‌دستی را با قیمت‌های بسیار بالاتر وارد کنیم و این باعث می‌شود که منفعت و سود تمام زحماتی که برای استحصال، فرآوری و پالایش نفت می‌کشیم، به خارجی‌ها واگذار می‌کنیم. در حالی که نیاز‌های داخلی کشور به شدت بالا است و در یک برنامه درست می‌توان علاوه بر رفع این نیاز‌ها امکان صادرات محصولات با ارزش افزوده بیشتر را فراهم کرد. به علاوه به ازای سرمایه‌گذاری برابر در بخش‌های بالادستی و پایین دستی نسبت اشتغال یک به سه است، از این جهت نیز ضرورت سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها نیز احساس می‌شود، بنابراین قرارگاه در این حوزه فعالیت‌های پژوهشی خود را آغاز کرده‌است.
روند قرارگاه خاتم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا واقعاً قرارگاه رقیب بخش خصوصی است؟
قرارگاه در سال 6813 طبق اصل 147 قانون اساسی برای استفاده از نیروهای مسلح در بازسازی کشور به کار گرفته شود که در آن ایام نقش تعیین‌کننده خود را ایفا کرد، دوره‌ای که تمام پیمانکاران خارجی رفته‌بودند و پیمانکاران داخلی هم توان این کار را نداشتند. در آن ایام پروژه‌هایی مانند راه‌سازی و سد بسیار عظیم و پیچیده به نظر می‌رسید. در همان مقطع وقتی قرار به ساخت کرخه و کارون 3 شد، همه به سمت پیمانکاران خارجی رفتند در حالی که قیمت پیشنهادی قرارگاه خاتم در سد کرخه یک سوم قیمت خارجی‌ها بود و در همان زمان پیش‌بینی و با کیفیت خوب ساخته شد. در سد کارون 3 هم تقریباً به همین ترتیب بود و به نوعی خط‌شکنی برای خودباوری در حوزه مهندسی رخ داد و پیمانکاران خوبی در این حوزه و در بخش خصوصی نیز شکل گرفتند.
بعد از این پروژه‌ها، به سمت فعالیت‌های جدید رفتیم؛ کار‌های عمرانی و پایه‌ای (civil) از جمله کار‌های بتن‌ریزی که پیمانکاران خوبی نیز در کنار قرارگاه قوت و شکل گرفتند.
در آن مقطع، ولی کسی سراغ حوزه‌هایی مانند نفت، گاز و پتروشیمی نمی‌رفت و عمدتاً بحث پیمانکاران خارجی مطرح بود. توان داخلی به بازی گرفته نشده‌بود، بنابراین قرارگاه در این حوزه نیز با ورود خود خط‌شکنی کرد و نمونه‌اش پالایشگاه ستاره خلیج فارس است که سال‌ها اجرایش متوقف شده‌بود. قرارگاه به رغم اینکه لبه تیز تحریم رویش قرار داشت، با ورود به آن توانست با یک اجرای صددرصد ایرانی، 70 درصد کالای ایرانی و 67 درصد مهندسی ایرانی پروژه را به اتمام برساند. این کار باعث شد تا یکی از خطرات جدی و فلج‌کننده در حوزه تحریم از راه کمبود سوخت خودرو را خنثی کند.
در بحث تونل‌های بلند نیز هیچ کس به سمت تونل‌های بلند بیشتر از 3، 4 کیلومتر نمی‌رفت. حتی دستگاه‌های TBM (حفر تونل) نیز وارد شده‌بود که به دلیل تجربه ناموفق در تونل گاوشان به مدت هفت، هشت سال کنار گذاشته شد. حتی گفتند که TBM در ایران جواب نمی‌دهد، اما امروز قرارگاه رکورد 1125 متر تونل طویل در ماه را به ثبت رسانده‌است و حتی مهندسان و مشاوران از تونل‌های 65 کیلومتری صحبت می‌کنند. ضمن اینکه امروز انحصار حفر تونل نیز شکسته شده و نظر قرارگاه هم دقیقاً همین است که ما باید تابو‌های توان داخلی را بشکنیم و شرکت‌های خصوصی را توانمند و به تدریج در عرصه‌های جدید ورود کنیم.
با توجه به بدهی‌های زیادی که دولت به قرارگاه دارد و در سال آینده بودجه‌ها کم‌شده و فعالیت‌هایی عمرانی حتماً محدودتر می‌شود، قرارگاه برای رویکرد جدید و سال آینده چه برنامه‌هایی دارد؟
با توجه به فضای فشار اقتصادی که توسط استکبار ایجادشده، ما به دنبال ایجاد امید هستیم و از این رو تمام سعی خود را خواهیم کرد تا پروژه‌ها را فعال و چراغ کارگاه‌ها را روشن نگه داریم. هم اکنون دولت و نهاد‌های عمومی بدهی‌های سنگینی دارد، اما سعی داریم با درک شرایط، آستانه تحمل خودمان را بالا ببریم.
اما ما تمام کار را خودمان انجام نمی‌دهیم و در جهت توانمندی بخش‌خصوصی که پیشتر اشاره شد، با پیمانکاران و بخش زیادی از مردم سروکار داریم و به همین‌خاطر وقتی به ما منابع نرسد، به آن‌ها نیز این مشکلات تسری پیدا می‌کند و همین الان نیز این مشکلات وجود دارد. این مشکل نیز فقط مشمول قرارگاه نیست، بلکه کل سیستم پیمانکاری در کشور مبتلا به آن هستند؛ بنابراین ما به دنبال بخش‌هایی هستیم که از یک سو فشار تحریم‌ها را کاهش بدهیم و از سوی دیگر نیاز‌های داخلی را جوابگو باشیم، به همین خاطر با رویکرد جهادی سعی داریم از مدل‌های متداول خارج شویم. زیرا با مدل فعلی که منتظر باشیم دولت یک ردیف بودجه لحاظ کند و بعد بودجه تخصیص یابد تا کار پیش برود، شدنی نیست و حتماً مسیر قفل خواهدشد.
الحمدلله سیستم قانونگذاری و قوه مجریه در این‌باره جدی هستند. به عنوان نمونه تهاتر بدهی‌های سنگین مالیاتی پیمانکاران یا تولیدکننده با بدهی دولت قانون شده، ولی هنوز محدودیت‌هایی هست. مثلاً این قانون مشمول شرکت‌های دولتی و قرارگاه نیست که امیدواریم با نگاه مساعدی که قوه مقننه و دولت دارند، این مشکل نیز حل شود.
البته امروز بحث بسیار خوب دیگری نیز در جریان است که در آن پیمانکاران می‌توانند طلب خود را از دولت با بدهی‌های بانکی به بانک مرکزی تهاتر کنند. در این‌باره نیز دولت ورود کرده و امیدواریم هر چه زودتر عملیاتی شود. همچنین فروش دارایی‌ها و سهام نیز می‌تواند محیط اقتصاد را پویا نگه دارد!
مثلاً در یک مقطع نیروگاهی به ما بابت بدهی‌های دولتی واگذار شد که ما نیز از این محل، سرمایه‌گذاری جدید کردیم و آن نیروگاه در حال تبدیل‌شدن به سیکل ترکیبی است که علاوه بر ایجاد ارزش افزوده و بهره‌وری در تولید برق می‌توان از محل درآمد آن سایر پروژه‌های دیگر را فعال نگه داشت؛ بنابراین با توجه به حجم نقدینگی موجود اگر یک همدلی بین بخش‌های مختلف تصمیم گیر باشد و بتوانیم اطمینان برای مردم ایجاد کنیم که بازه سرمایه‌شان در بخش مولد و زیرساخت بیشتر از بخش‌های سوداگری است به راحتی می‌توانیم با تحریم‌ها مقابله کنیم و رشد را حتی با در‌های بسته نیز تجربه کنیم.
قرارگاه خاتم به دنبال مدل منطقه‌ای و جذب سرمایه برای پروژه‌های منطقه‌ای است؟
این موضوع یکی از دغدغه‌های جدی مقام معظم رهبری است و حتی در صحبت‌های اخیرشان بر کنترل و هدایت نقدینگی تأکید کرده‌اند، زیرا تورم موجود و آسیب‌هایی که ما در بازار‌های مختلف می‌بینیم، نتیجه همین نقدینگی سرگردان و بازار‌های کاذب است. هدف ما هم همین است، اما مجموعه حاکمیت و نظام تصمیم‌گیر باید راه‌ها را باز کند. ضمن اینکه مشکل فقط برای قرارگاه خاتم نیست.
قرار بود تا پایان سال پروژه‌هایی به اتمام برسد، این پروژه‌ها در چه وضعی هستند؟
از 40 پروژه‌ای که قول دادیم بیش از 50 درصد آن‌ها افتتاح می‌شود، اما با مشکلاتی مانند تملک اراضی، تأمین مالی یا حتی مصالحی مانند قیر مواجه شدیم و از زمان‌بندی عقب افتادیم که امیدواریم در فصل اول سال آینده همه آن‌ها به بهره‌برداری برسند.
منبع: روزنامه جوان
