به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس به نقل از مشرق‌نیوز، درخت پرثمر خانواده موشک‌های نقطه‌زن فاتح ۱۱۰ همچنان در حال میوه دادن است و آخرین محصول آن، موشک میانبرد دزفول با برد هزار کیلومتر نام دارد. این موشک که در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب رونمایی شد، موشکی سوخت جامد است که با توجه به برد خود در رده موشک‌هایی با برد متوسط قرار گرفته و به زودی موشک‌های قدیمی‌تر را از عرصه خارج خواهد کرد. به همراه رونمایی از موشک دزفول، برای اولین بار تصاویری از بخش مونتاژ نهایی یکی از کارخانه‌های زیرزمینی تولید موشک نیز از رسانه ملی پخش شد که انواع موشک‌های هرمز ۱ و ۲ و نیز فاتح ۱۱۰ را در دست تولید داشت؛ اتفاقی مهم که اهمیت آن کمتر از رسیدن به تکنولوژی ساخت موشک‌های مدرنی، چون دزفول و خرمشهر نیست.
خبر رسمی از آزمایش موفق نسل اول این موشک که فاتح -۱۱۰A نامیده می‌شد در شهریور سال ۱۳۸۱ اعلام شد. ریاست وقت سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع، در آن زمان اعلام کرد در پروژه ساخت این موشک، فناوری پیشران سوخت جامد مرکب پیشرفته پایه گذاری شده و آزمایش موفق سامانه‌های فوق مدرن هدایت و کنترل ساخته شده برای این موشک، از دستاورد‌های بسیار مهم این پروژه به شمار می‌رود. وی همچنین گفت: با توجه به دقت اصابت این موشک به هدف می‌توان با اطمینان اعلام کرد فاتح -۱۱۰A از دقیق‌ترین موشک‌های زمین به زمین ساخته شده در جهان محسوب می‌شود. در واقع همین مطالب سبب شد تا از ابتدا فاتح -۱۱۰ سکاندار دقت در بین موشک‌های ایرانی باشد.
موشک سوخت جامد کوتاه برد فاتح -۱۱۰
از کجا شروع کردیم؟
ایده ساخت این موشک برای در اختیار داشتن سلاحی با برد کوتاه و سوخت جامد، توسط شهید طهرانی مقدم و از ترکیب قابلیت‌های راکت زلزال با موشک تندر -۶۹ ارائه شد. زلزال به عنوان یک راکت سوخت جامد با برد بیش از ۲۰۰ کیلومتر در برخی نمونه‌های خود و توان حمل سرجنگی چند صد کیلوگرمی نشان دهنده یک بستر مناسب برای رفع نیاز به موشکی دقیق و سریع بود. از سوی دیگر موشک تندر -۶۹ که هر چند بردی کمتر از زلزال داشت، اما با برخورداری از سامانه‌های هدایت مختلف از دقت خوبی برخوردار بود که به واسطه استفاده از سطوح کنترلی تا انتهای مسیر امکان اصلاح خطا‌های حرکتی را برای رسیدن به مختصات تعیین شده داشت.
وجود این قابلیت‌ها در موشک فوق سبب شده بود که با وجود مشکلات مختلف از خارج تهیه شود. اما تندر -۶۹ دارای یک پیشران اولیه سوخت جامد و پیشران اصلی سوخت مایع بود، بنا بر این بسیاری از مشکلات موشک‌های سوخت مایع سطح به سطح مانند اسکاد و شهاب را داشت. از این رو ترکیب قابلیت‌های دقت و هدایت آن با یک راکت سوخت جامد نوید دهنده رسیدن به سامانه مطلوب بود.
موشک تندر (سمت راست) و راکت زلزال -۳ (سمت چپ)
برد نسل اول فاتح -۱۱۰، برابر ۲۰۰ کیلومتر، نسل دوم ۲۵۰ و نسل سوم و چهارم آن ۳۰۰ کیلومتر عنوان شده است. تفاوت نسل سه و چهار فاتح -۱۱۰ در مسائلی نظیر افزایش دقت نقطه زنی، افزایش طول عمر موشک، کاهش زمان استقرار و آماده سازی برای شلیک، کاهش زمان آزمایش‌های قبل از پرتاب و حذف نیاز به بازدید‌های دوره‌ای کوتاه مدت و نیز خروج سریعتر پرتابگر از محل پرتاب بوده است.
نسل چهارم موشک فاتح -۱۱۰
از فاتح تا هرمز و ذوالفقار
نسل‌های مختلف فاتح -۱۱۰ و نمونه ضد کشتی توسعه یافته از روی آنها با نام خلیج فارس و همچنین نمونه‌های راداری ضد کشتی و ضد رادار با نام‌های هرمز -۱ و ۲ -که هر سه برد ۳۰۰ کیلومتری دارند- از جهت پیکربندی کاملاً مشابه فاتح -۱۱۰ هستند. سرجنگی این موشک‌ها در نمونه‌های مختلف بین ۴۵۰ تا ۶۵۰ کیلوگرم، سرعت نهایی آنها ۳ ماخ برای موشک خلیج فارس و تا ۵ ماخ برای سایر نمونه‌ها و خطای آنها کمتر از پنج متر در نمونه‌های آخر ذکر شده است.
مدت زمان پرواز موشک‌های فاتح -۱۱۰ در بیشینه برد در حدود پنج دقیقه برآورد شده که این زمان حتی با فرض کشف عملیات شلیک موشک، عملاً فرصت اندکی برای واکنش به دشمن می‌دهد در حالیکه معمولاً به دلیل ابعاد کوچک موشک و پرتابگر آنها، احتمال کشف پیش از شلیک پائین می‌آید.
موشک‌های هرمز -۱ و ۲ روی پرتابگر ۲ فروندی
اما پس از چند از سال از معرفی نسل چهارم در سال ۱۳۸۹، نسل بعدی با نام فاتح -۳۱۳ در سال ۱۳۹۴ معرفی شد که برد آن به ۵۰۰ کیلومتر افزایش یافته بود. این موشک تفاوت‌های جزئی در شکل بالک‌های پایدارساز انتهایی با نمونه‌های قبلی داشت. در زمان رونمایی از فاتح -۳۱۳ اعلام شد در این موشک علاوه بر سبک سازی بدنه، از نسل پیشرفته‌ای از پیشران سوخت جامد مرکب به علاوه سامانه‌های هدایت، کنترل و ناوبری جدیدتر استفاده شده که دقت نقطه زنی در اصابت به هدف را در آزمایش‌ها اثبات کرده است.
فاتح -۳۱۳
یک سال بعد در هفته دفاع مقدس، اما جهش دیگری در عرصه موشک‌های سوخت جامد کوتاه برد و راهکنشی (تاکتیکی) به نام موشک ذوالفقار معرفی شد که بعد‌ها معلوم شد با وجود اینکه این موشک در سطح راهکنشی طراحی شده، اما دارای آثار راهبردی است. این موشک دارای برد ۷۰۰ کیلومتر و مجهز به کلاهک ۵۷۹ کیلوگرمی معرفی شد. نمایش تصاویر نمونه‌های تولیدی این موشک در چهارم مهر سال ۱۳۹۵ نشان داد که ذوالفقار مراحل آزمایش را بی سر و صدا به پایان رسانده و آماده تحویل به نیروی هوافضای سپاه است.
موشک ذوالفقار
در تابستان سال ۱۳۹۷ یک نسل جدید از موشک‌های فاتح با جستجوگر تصویرساز حرارتی به نام فاتح مبین رونمایی شد. از مقایسه ابعاد به نظر می‌رسد این موشک بردی مشابه نسل آخر فاتح -۱۱۰ یعنی ۳۰۰ کیلومتر دارد. در این موشک از یک جستجوگر جدید و پیشرفته استفاده شده که فاتح مبین را در یافتن اهداف در شب و روز و شرایط آب و هوایی مختلف در خشکی و دریا توانمند می‌سازد. در زمان رونمایی وزیر دفاع به قابلیت توسعه این سرجستجوگر روی موشک‌های دیگر از جمله ذوالفقار اشاره کرد.
موشک دزفول نیز به عنوان جدیدترین محصول موشکی کشور که قاعدتاً از توسعه موشک ذوالفقار به دست آمده در ۱۸ بهمن ۹۷ رونمایی شد. در واقع می‌توان این دو موشک را در یک نسل تقسیم بندی کرد که از مقایسه مشخصات ظاهری و تفاوت‌های این دو با سایر اعضای خانواده فاتح -۱۱۰ نیز قابل تأیید است. تمامی موشک‌های خانواده فاتح و نسل‌های جدیدتر آن یعنی ذوالفقار و دزفول، قابلیت هدایت تا لحظه آخر اصابت به هدف را دارند.
موشک‌های فاتح -۱۱۰ (بالا)، ذوالفقار و دزفول
مهمترین ویژگی‌های فنی و عملیاتی موشک دزفول
از مقایسه تصاویر موشک فاتح -۱۱۰ نسل چهارم و نیز نمونه‌های شلیک شده در رزمایش‌های پیامبر اعظم (ص) با موشک‌های ذوالفقار و دزفول می‌توان به افزایش نسبی طول و قطر موشک‌های جدید پی برد. بنا بر اطلاعات منتشر شده از موشک ذوالفقار، طول این موشک ۱۰.۳ متر و قطر آن ۶۸ سانتیمتر است که به ترتیب حدود ۱۷ و ۱۱ درصد افزایش را نسبت به فاتح -۱۱۰ نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد قطر بدنه در دزفول، مشابه ذوالفقار حفظ شده، اما طول موشک کمی نسبت به آن افزایش داشته که به خصوص در ناحیه سرجنگی نیز این افزایش طول مشهود است. بدیهی است که افزایش طول دزفول در ناحیه بدنه، صرف افزایش میزان سوخت در پیشران سوخت جامد شده است. موشک چهار هزار و ۶۲۰ کیلوگرمی ذوالفقار نسبت به فاتح -۱۱۰ حدود ۳۹ درصد سنگین‌تر است.
به علاوه تفاوتی نیز در چیدمان اجزای هدایتی در راستای طولی در ذوالفقار و دزفول نسبت به نسل فاتح دیده می‌شود. نکته بسیار مهم دیگر، تغییر شکل دماغه ذوالفقار و دزفول است. ب. ا. مراجعه به منابع معتبر علمی در اینترنت در زمینه دانش موشک‌ها می‌توان دید این شکل زمانی استفاده می‌شود که سرعت موشک، هایپرسونیک (بالای پنج برابر سرعت صوت) بوده و برای کاهش حرارت تولیدی در این سرعت ها، راهکار افزایش انحنای نوک دماغه به کار گرفته می‌شود که سبب انتقال حرارت کمتری به موشک می‌شود. به علاوه در کنار استفاده از این طرح از مواد فنا شونده که در اثر حرارت از بین می‌روند تا بخش زیرین سالم بماند نیز استفاده می‌شود که تصاویر موشک‌های ذوالفقار و دزفول مؤید همین مطلب است.
بخش دماغه در فاتح -۱۱۰ (راست) و ذوالفقار (وسط) و دزفول (چپ)
مشابه همین رویه در ناحیه بالک کنترلی موشک‌های ذوالفقار و دزفول نیز دیده می‌شود که در مقایسه با فاتح-۱۱۰، تغییراتی داشته است. نکته دیگر اینکه بالک‌های پایدارساز موشک، نشان می‌دهد "دزفول" نسبت به ذوالفقار به طور کلی به سرعت‌های بالاتری تا پیش از جدایش بدنه دست می‌یابد.
فاتح -۱۱۰ (راست بالا)، ذوالفقار (چپ بالا) و دزفول (پائین)
بنا بر این سرعت موشک‌های ذوالفقار و دزفول از نسل‌های قبلی فاتح-۱۱۰ که ۱.۵ کیلومتر بر ثانیه (نزدیک پنج برابر سرعت صوت) سرعت داشتند بیشتر شده که البته برای گرفتن فرصت واکنش از دشمن و طی مسیر طولانی‌تر برد موشک ذوالفقار در زمان مناسب و نه خیلی بیشتر از فاتح -۱۱۰ امری مهم است. دزفول علاوه بر پرتابگر‌های مرسوم تک فروندی احتمالاً از پرتابگر دو فروندی و چهار محوره توسعه یافته برای ذوالفقار استفاده خواهد کرد.
پرتابگر ۲ فروندی موشک ذوالفقار
کلاهک پیشرفته، پیام مهم به مخاطبان «دزفول»
قابلیت متفاوت موشک‌های ذوالفقار و دزفول نسبت به سایر سامانه‌های برد کوتاه تا متوسط، امکان جداشدن سرجنگی آنها است. در واقع این دو موشک از این نظر مشابه موشک‌های بالستیک برد متوسط و بلند عمل می‌کند. این امر ضمن کاستن از اثرات منفی اتصال بدنه به سرجنگی در فاز نهایی حمله بر روی خطای اصابت و برد موشک، سبب کاهش امکان ردیابی و کاهش احتمال اصابت موشک‌های پدافندی دشمن به سرجنگی می‌شود. خطای موشک ذوالفقار در کلیپ تصویری بخش شده از صدا و سیما کمتر از ۱۰ متر عنوان شده که به موشک آن امکان حمله به انواع مختلفی از اهداف شامل ساختمان ها، امکان حساس، رادار‌ها و … را می‌دهد.
طبیعتاً با توجه به دقت نقطه زنی چند متر برای موشک‌های با برد بیشتر از ذوالفقار که در ایران حاصل شده، برای موشک دزفول نیز قابلیت نقطه زنی و دقت احتمالاً بهتر از ۱۰ متر تثبیت شده است.
نمایش گرافیکی جدایش سرجنگی موشک ذوالفقار
در تصاویر گرافیکی منتشر شده از عملکرد موشک ذوالفقار به نظر می‌رسید که بخش سرجنگی پس از جدایش، از یک پیشران مجزا نیز بهره می‌برد. هر چند که منابع رسمی هنوز چنین قابلیتی را برای ذوالفقار بیان نکرده‌اند، اما در صورت وجود این توانایی، قطعاً در موشک دزفول که توسعه یافته از موشک ذوالفقار است نیز این قابلیت ایجاد شده.
یک تفاوت ظاهری ذوالفقار و دزفول، تفاوت در شکل ناحیه جلویی سرجنگی دزفول است. بخش سرجنگی در موشک دزفول، کمی کشیده‌تر از ذوالفقار است که یک دلیل آن می‌تواند مربوط به مسائل پایداری دینامیکی باشد. به گفته فرمانده نیروی هوافضای سپاه، با وجود حجم یکسان مواد منفجره در دزفول و ذوالفقار، موشک جدید به واسطه به کارگیری نوع مواد منفجره پیشرفته تر، قدرت تخریبی ۲ برابر نسبت به ذوالفقار دارد.
ذوالفقار (بالا) و دزفول (پائین)
نکته دیگر در مورد موشک دزفول، نوع رنگ به کار رفته روی بدنه آن است. در تصاویر، یکی از موشک‌های در حال مونتاژ دارای یک رنگ خاکستری شبیه به طیف رنگ‌های جاذب امواج رادار به کار رفته در هواپیما‌های مدرن غربی دیده می‌شد. در صورت صحت این گمانه، قطعاً بازتاب راداری موشک دزفول به به کارگیری چنین رنگی کاهش یافته و احتمال کشف آن توسط سامانه‌های دفاعی دشمن کاهش می‌یابد.
بدنه، بلوک هدایت و کنترل و ناوبری و نیز سرجنگی در ذوالفقار و دزفول (پائین)
همچنین از تصاویر کارخانه تولید موشک دزفول به نظر می‌رسد دقت بالایی در مراحل مونتاژ این موشک به عمل می‌آید.
عملیات‌هایی که موشک‌های نقطه زن سپاه شاهکار کردند
کمتر از یک سال از معرفی موشک ذوالفقار و به دنبال حمله تروریست‌ها به مرقد امام راحل و مجلس شورای اسلامی در خرداد ۱۳۹۶، نیروی هوافضای سپاه در ۲۸ خرداد حمله موشکی را با نام لیله القدر علیه مواضع گروه داعش در شهر دیرالزور سوریه انجام داد. در این حمله برق آسا چهار موشک ذوالفقار و ۲ موشک قیام مورد استفاده قرار گرفته که همگی با دقت هر چه تمام به اهداف از پیش تعیین شده یعنی ساختمان‌های محل تجمع نیرو‌های داعش اصابت کردند.
شلیک یکی از موشک‌های ذوالفقار در عملیات لیله القدر
با این حمله علاوه بر نشان دادن توان عملیاتی موشکی، دقت بالای موشک‌های ایرانی در میدان عمل و در حال خدمت بودن موشک جدید ذوالفقار و نیز وجود سرجنگی هدایت شونده برای موشک قیام که دقت نقطه زنی را برای آن ایجاد کرده به یکباره اثبات شد. این موشک‌ها از دو منطقه در استان‌های کرمانشاه و کردستان شلیک شده مسافت‌هایی بین ۶۰۰ تا ۶۸۰ کیلومتر را طی کردند. تصاویر اصابت این موشک‌ها به هدف به طور زنده توسط پهپاد‌های سپاه به مراکز فرماندهی در کشور منتقل شده و پس از اعلام خبر این عملیات، در دسترس مردم نیز قرار گرفت.
این موشک‌ها تنها دقایقی پس از تأیید عوامل مرتبط با نیروی قدس سپاه مبنی بر حضور برخی سران داعش در ساختمان‌های یاد شده و نیز تجمع این نیرو‌ها شلیک شده و در زمانی که می‌توان آن را کمتر از ۱۰ دقیقه تخمین زد به هدف رسیدند. بنا بر اطلاعات کسب شده بیش از ۱۷۰ نفر از تروریست‌های داعشی شامل چند مهره کلیدی این گروه در عملیات فوق که به نام عملیات لیله القدر نامگذاری شده بود به هلاکت رسیدند.
با وجود تنبیه سخت تروریست‌های داعشی، سران جنایتکار آمریکا و کشور‌های مرتجع منطقه از این گوشمالی سخت درس عبرت نگرفته و یک حمله ناجوانمردانه دیگر را به مراسم رژه نیرو‌های مسلح در ۳۱ شهریور ۹۷ در شهر اهواز ترتیب دادند. حدود ۱۰ روز بعد، نیروی هوافضای سپاه پاسداران با یک عملیات ترکیبی موشکی و پهپادی به نام ضربت محرم، مجدداً ۴ موشک ذوالفقار و دو موشک قیام را به سمت مواضع تروریست‌ها در شرق فرات در خاک سوریه شلیک کرد که با دقت تمام، ساختمان‌های مستحکم شده مراکز استقرار فرماندهان تروریست‌ها و اهداف دیگری را منهدم کرد.
شلیک موشک‌های ذوالفقار در عملیات ضربت محرم
دزفول تا اسرائیل می‌رسد؟
این ۲ حمله نشان داد که ذوالفقار موشکی چابک و آماده رزم با قابلیت اطمینان مناسب است که می‌توان در یک عملیاتی ضربتی و غافلگیرانه روی آنها حساب باز کرد. بنا بر این موشک دزفول نیز که بر اساس تجربه ذوالفقار و البته نسل فاتح توسعه یافته، تیر غیب دیگری بر پیکر دشمنان ایران اسلامی، اما در برد بیشتر خواهد بود. دزفول یک هزار کیلومتری با حدود ۴۲ درصد برد بیشتر نسبت به ذوالفقار قطعاً شهر راهبردی حیفا در سرزمین‌های اشغالی را به راحتی مورد اصابت قرار می‌دهد و اگر برد آن کمی بیشتر از یک هزار کیلومتر باشد، تل آویو را نیز زیر تیغ خود خواهد داشت. این موشک در صورت رسیدن به برد یک هزار و ۱۱۸ کیلومتر، توانایی پوشش دادن تمام سرزمین‌های اشغالی را در صورت شلیک از مرز غربی کشور خواهد داشت. به گفته فرمانده نیروی هوافضای سپاه، موشک دزفول ظرف پنج تا شش دقیقه آماده شلیک می‌شود. دزفول و ذوالفقار با برد یک هزار و ۷۰۰ کیلومتری خود عملاً موشک اسکندر روسی را را پشت سر گذاشته‌اند؛ موشکی که غربی می‌گفتند زمانی ایران به دنبال آن بود، اما اعتماد به متخصصان و متعهدان داخلی باعث شد همانها، فاتح -۱۱۰ و سایر نمونه‌های آنرا بسازند.
فاصله تا سرزمین‌های اشغالی از مرز غربی ایران
می‌توان انتظار داشت در آینده قابلیت ضدکشتی با جستجوگر اپتیکی و نیز قابلیت‌های ضد رادار و ضد کشتی موشک‌های هرمز -۱ و ۲ در موشک‌های ذوالفقار و دزفول نیز پیاده سازی شده و شاهد توسعه موشک‌های ضد کشتی و ضد رادار با برد ۷۰۰ و یک هزار کیلومتر باشیم. در این صورت هواگرد‌های مستقر روی ناو‌های هواپیمابر و موشک‌های کروز شلیک شونده از ناوشکن‌های دشمن باید از دستکم ۷۰۰ تا یک هزار کیلومتر دورتر از مرز‌های ایران مأموریت خود را آغاز کننده به معنی کاهش توان نفوذ آنها به داخل کشور (با فرض عبور از پدافند‌های مرزی) منجر می‌شود. روزگاری دشمن بیش از یک هزار موشک به شهر دزفول در ایران شلیک کرد تا مقاومت آن را در هم بشکند، اما امروزه موشک دزفول از ایران تا یک هزار کیلومتر آماده در هم شکستن دشمن است.
انتهای پیام/ 112
