به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس به نقل از صبح نو، حاصل سفر اخیر رییس کل بانک مرکزی به عراق، یک توافق‌نامه بانکی میان 2 کشور بود که جزئیات یک مکانیزم پرداخت مالی را مشخص کرده است، نگاهی به این مکانیزم پرداخت مالی و مقایسه آن با «ابزار حمایت از مبادلات تجاری» اروپا یا اختصاراً INSTEX پاسخ بسیاری از پرسش‌ها درباره وقت‌کشی‌های 9ماهه اروپا برای رونمایی از سازوکار نمایشی را می‌دهد.
در اواسط بهمن‌ماه بود که آقای عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی به عراق سفر کرد که توافق‌نامه بانکی میان 2 کشور دستاورد مهمی در این سفر بود. همتی پس از امضای این توافق گفته است که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با کشور‌های روسیه، ترکیه، هند و چین و دیگر کشور‌ها به راهکار‌های مناسب مالی برای مبادلات دست یافته است.
براساس توافق 2 کشور، بدهی‌های ناشی از صادرات گاز و برق ایران به عراق براساس دستور پرداخت بانک مرکزی ایران پرداخت یا منتقل می‌شود و درآمد‌های صادرات آتی نیز در همین چارچوب مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین صادرکنندگان ایرانی می‌توانند از طریق بانک‌های عراقی فعالیت کنند و در همین راستا نیز بانک‌های ایرانی می‌توانند در بانک‌های عراقی حساب دیناری و یورویی داشته باشند. بر این اساس، مبادلات گاز و نفت با این حساب‌ها انجام می‌شود. شرکت‌های عراقی هم می‌توانند در بانک‌های ایرانی حساب افتتاح کنند و مبادلات خود را با دینار انجام دهند. بر این اساس، رییس بانک الرشید عراق پیشقدم شده و پیشنهاد تأسیس یک شعبه این بانک در ایران را داده که با استقبال طرف ایرانی روبه‌رو شد.
عراق دریچه اقتصاد ایران با دنیا
با توجه به اینکه آمریکا در آبان‌ماه امسال نیز تحریم‌های نفتی و بانکی را علیه ایران اعمال کرد تا عملاً راه‌های مبادلات تجاری ایران با کشور‌های خارجی را مسدود کند، توافق با عراق و ایجاد یک مکانیزم مالی پراهمیت‌تر شد، از آنجا که شرکت‌های خارجی عمدتاً به دلیل ترس از قطع همکاری با آمریکا با تحریم‌ها همراهی می‌کنند، بخشی از مبادلات تجاری کشور تحت تأثیر قرار می‌گیرد، بانک مرکزی از کشور عراق به‌عنوان گزینه‌ای که می‌تواند روزنه‌ای برای مبادلات تجاری ایران با کشور‌های دیگر باشد، استفاده کرده است.
از این پس، در صورتی که محدودیت‌های تحریمی مانع مبادلات تجاری ایران با کشور‌ها شود، کشور عراق دریچه اقتصاد ایران با دنیا خواهد بود و می‌توان از آن به‌عنوان یک کانال ویژه برای تأمین نیازمندی‌های کالایی و ارزی کشور استفاده کرد. به زبان ساده‌تر، نیاز‌های وارداتی ایران هرکجا با بن‌بست مواجه شود، می‌تواند از عراق تأمین شده و به کشور وارد شود. همچنین، نزدیکی 2 دولت ایران و عراق و منافع دوطرفه 2 کشور، می‌تواند تضمین‌کننده بقای این همکاری باشد و از این جهت ریسک کمتری دارد.
بانک مرکزی در حالی از این توافق سازوکار مالی با عراق خبر می‌دهد که 11بهمن‌ماه، پس از ماه‌ها وقت‌کشی آلمان، فرانسه و انگلیس، سازوکار ویژه مالی را راه‌اندازی کردند و اسمش را «ابزار حمایت از مبادلات تجاری» یا اختصاراً INSTEX گذاشتند. این شرکت صرفاً یک اتاق تسویه‌حساب، آن هم برای موارد معدودی از تجارت‌هاست. نه قرار است تحریمی دور بخورد و نه بانکی از اروپا با ایران وارد همکاری شود. صرفاً در برابر خرید‌های محدود ایران از اروپا که شامل غذا و (شاید) دارو خواهد بود، این شرکت زحمت تسویه‌حساب را خواهد کشید!
درواقع این سیستم و شبکه مالی راهکاری برای مقابله با تحریم‌های آمریکا و واردات کالا‌های تحریمی نیست و نوعی ژست نمادین برای حفظ وجهه اتحادیه اروپاست.
از سویی دیگر، انجام تعهدات نیم‌بند برجامی اروپا بعد از سه سال به پذیرش تعهدات استعماری FATF مشروط شده است و با ادبیات دستوری پذیرش تعهدات فراقانونی خود را از دولت خواسته‌اند. طبق برجام، اروپا وظیفه دارد تا تعهدات خود را اجرا کند و برای این کار حق شرط گذاشتن و گروکشی و زیاده‌خواهی ندارد، اما با این حال اروپا نه‌تن‌ها نمی‌خواهد تعهدات خود را انجام دهد و آن را به کانال تأمین غذا برای ایران محدود کرده، که از ایران عقب‌نشینی‌های امنیتی هم می‌خواهد!
به نظر می‌رسد که بانک مرکزی هم خود چندان امیدی به انجام تعهدات اروپا و اثربخشی کانال مالی آن ندارد و به همین دلیل به‌دنبال راه‌های جایگزین از جمله ایجاد سازوکار مالی با کشور‌های همسایه و مشترک‌المنافع است تا بتواند تحریم‌های غیرقانونی آمریکا را دور زده و اقتصاد کشور را از تنگنا در بیاورد.
