روایت ۴۰ سالگی جنبش دانش‌آموزی در ایران/ از شهادت ۱۶ هزار دانش‌آموز انجمن اسلامی تا عهد وفا
به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان خیمه انقلاب اسلامی در مدارس و محیط دانش‌آموزی کشور است. روزگاری -حوالی سال ۱۳۴۳ شمسی، دانش‌آموزان غیرتمند این مملکت زیر لوای انجمن‌های اسلامی با رژیم ستمشاهی مبارزه کردند و بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی، از سال ۱۳۵۸ و با فرمان امام خمینی (ره) این تشکل حیات رسمی خود را برای «حراست از دستاوردهای انقلاب و تحقق ارزش‌های اسلام و آرمان‌های انقلاب اسلامی و جهت بخشیدن به فعالیت‌های صنفی دانش‌آموزان مسلمان و متعهد» آغاز کرد.
اینک اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان به سال چهلم فعالیت خود رسیده است و به این مناسبت با علی جانباز معاون فرهنگی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان به گفتگو نشستیم.
چه شد که اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان ایجاد شد؟ چه مسیری را طی کرده که به اینجا رسیده است؟
چهل سالگی سن پختگی و بالندگی است؛ سال گذشته ۴۰ سالگی انقلاب بوده است و مجموعه‌هایی که مولود انقلاب هستند، امسال چهل ساله می‌شوند و اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان نیز که در سال ۱۳۵۸ متولد شد، امسال ۴۰ ساله شده است.
آن چیزی که بررسی‌ها نشان می‌دهد و یک کار پژوهشی صورت گرفته است از سال ۴۴ ـ ۱۳۴۳ جنبش‌های دانش‌آموزی در کشور فعال شدند؛ هم پا با گروه‌های فدائیان اسلام، گروه‌های انقلابی که موردی، شکل می‌گیرند، بعضاً گروه‌های کمونیستی در فضای دانش‌آموزی شکل می‌گیرند و انجمن اسلامی هم در کنار آنها فعالیت می‌کند؛ عموماً فعالیت این انجمن‌ها ضد رژیم شاهنشاهی و فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و مذهبی در کشور داشتند.
تا دهه پنجاه این اتفاقات پراکنده بود و، اما از دهه ۵۰ تا ۶۰، خیلی جدی‌تر می‌شود و در نزدیکی ایام پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیت‌ها خیلی جدی‌تر و پر رونق‌تر می‌شود و این انجمن‌ها عموماً در سراسر مدارس فعالیت می‌کردند.
حالا برخی از انجمن‌ها باهم ارتباط داشتند و برخی هم با هم ارتباطی نداشتند و مجزا بودند، اما رفته رفته گروه‌ها با هم ارتباط می‌گیرند و هسته‌ها را شکل می‌دهند؛ البته انجمن اسلامی را در مجموعه‌های دیگر هم داشته ایم و اگر بررسی کنید می‌بینید مثلا انجمن اسلامی اداره مالیات، بانک‌ها و کارخانه‌ها را داشتیم.
تا این که نزدیکی به بهمن سال ۱۳۵۷، برخی از مدیران و معلمان مدارس اخراج شده و برخی فرار می‌کنند و در بخشی از مدارس کشور انجمن‌های اسلامی داعیه‌دار مدارس می‌شوند و البته چندی بعد انقلاب اسلامی پیروز شد.
آن زمان امام (ره) هزار تومان به عنوان وجوه شرعیه به این دفتر می‌دهد که بودجه رسمی دفتر می‌شود
رفته رفته فعالیت‌های انقلابی بیشتر می‌شود و آن حادثه ۱۳ آبان شکل می‌گیرد و در سال ۵۸ آقای حاجیان زاده با گروهی ۵، ۶ نفر، پیش آیت‌الله امامی کاشانی می‌روند و عنوان می‌کنند که قصد دارند اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان ایجاد شود. قبل از ایجاد اتحادیه، کانون‌های انجمن‌های اسلامی تشکیل شده بودند و این کانون‌ها در برخی از استان‌ها، ساختمان گرفته بودند و فعالیت می‌کردند.
آیت‌الله کاشانی می‌گوید ذیل دفتر تبلیغات اسلامی حضرت امام (ره)، این اتحادیه را ایجاد کنید، ولی آنها مخالفت می‌کنند و می‌گویند که می‌خواهیم مستقل باشیم؛ آیت الله کاشانی این موضوع را به امام (ره) منتقل می‌کند و ایشان نیز استقبال می‌کنند و آن زمان حضرت امام هزار تومان به عنوان وجوه شرعیه به این دفتر می‌دهد که بودجه رسمی دفتر می‌شود؛ رفته رفته ساختمانی را در خیابان شریعتی تهران که خانه تیمسار کیا بود، مصادره شده و در اختیار اتحادیه قرار می‌گیرد.
۱۳ آبان روزی است که اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان اعلام موجودیت کرد که شب قبلش آرمی تهیه می‌شود و روز ۱۳ آبان در سالگرد مراسم کشتار دانش‌آموزان، اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان اعلام موجودیت می‌کند و بعد از آن به سمت سفارت آمریکا می‌روند و آن حرکت اجتماعی و حرکت سیاسی شکل می‌گیرد و لانه جاسوسی آمریکا تسخیر می‌شود.
آن چیزی که در مورد چهل سالگی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان مهم است، این بوده که فراگیری انجمن‌های اسلامی در کشور جدی بوده است و بعد از انقلاب این دانش‌آموزان به سمت نهاد‌های دیگر رفتند و بخش جدی از مدیران دهه اول و دوم انقلاب عموما از دانش‌آموزان انجمن‌های اسلامی هستند به عبارت دیگر اتحادیه توانسته است ساختار مدیریتی را در آن سال‌ها شکل دهد؛ لذا ما توانستیم برنامه تکریم ۴۰ سالگی اتحادیه را برای امسال رقم بزنیم که ستاد آن از خرداد در اتحادیه شکل گرفت و آن چیزی که در برنامه ۴۰ سالگی اولویت دارد چند مورد است که اتحادیه پیوندی با نسل اول انقلاب دارد که امروز در کشور کادرساز است.
پاسداشت ۴۰ سالگی اتحادیه، پاسداشت حرکت ۴۰ ساله جنبش دانش‌آموزی است
اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان به عنوان مجموعه‌ای فعال در حوزه نوجوان می‌تواند عناصر امروز انقلابی را دور همدیگر جمع کند یعنی می‌تواند پیوند دهنده گروه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی باشد؛ طبیعتا وقتی از فضای دانش‌آموزی به سمت فضای دانشجویی و کاری کوچ می‌کنیم، می‌بینیم در نگاه‌های سیاسی و اجتماعی، سلایقمان متفاوت است و، اما فضای صمیمانه که در دوران نوجوانی هست، اتفاق مهم‌تری است و می‌تواند پیوند دهنده همه عناصر انقلابی باشد.
نکته بعدی، کارکرد اتحادیه در جمع کردن نیرو‌های انقلابی در کنار یکدیگر است؛ یعنی عناصر انقلابی دور هم جمع شوند، کارکردشان بازخوانی شود و امیدوارتر از امروز برای آینده نقش‌آفرین باشند، چون این نسل باید با نسل‌های دیگر خودش باید ارتباط بین نسلی برقرار کند.
نکته بعدی، کارکرد اتحادیه در جمع کردن نیرو‌های انقلابی در کنار یکدیگر است؛ یعنی عناصر انقلابی دور هم جمع شوند، کارکردشان بازخوانی شود و امیدوارتر از امروز برای آینده نقش‌آفرین باشند، چون این نسل باید با نسل‌های دیگر خودش باید ارتباط بین نسلی برقرار کند.
مورد بعدی پاسداشت حرکت جنبش دانش‌آموزی در ایران است و به نظرم می‌رسد پاسداشت ۴۰ سالگی اتحادیه، پاسداشت حرکت ۴۰ ساله جنبش دانش‌آموزی است و در پیروزی انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس، یکی از بخش‌های مهم، دانش‌آموزان و دانشجویان بودند.
بازخوانی روند این حرکت ۴۰ ساله به عنوان یکی فراگیرترین و قدیمی‌ترین حرکت‌های دانش‌آموزی است و برخوردار از نماینده رهبر معظم انقلاب در اتحادیه است؛ نکته بعد تجربه چالاک بودن و انقلابی آن است و همواره خواسته خودش را تشکیلاتی و کاملا انقلابی حفظ کند و کارکرد اصلی را از دست نداده است.
نکته بعدی این است که در این ۴۰ ساله، حرکت نیروسازی و کادرسازی بسیار برایمان اولویت داشته است؛ برای انقلاب اسلامی و کشور، آینده‌ساز ساخته است و تجربه‌های مدیریتی، رهبری گروه، کار فرهنگی و کار گروه همسال و تجربه‌های آزمون و خطا را مدیریت کنند که البته با نگاه تشکیلاتی و انقلابی بوده است.
سال ۵۸ که اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان ایجاد شد، تعداد اعضای اتحادیه چقدر بوده است؟ و این روند چگونه طی شد و عمده فعالیت آنها چگونه بود؟
اتحادیه مجموعه عضو پذیر نبوده است بلکه انجمن‌ها عضو پذیر بودند؛ اتحادیه شکل گرفت تا از انجمن‌ها حمایت کند و عملا خواسته است تا انجمن‌های مدرسه‌ای را فعال کند یعنی دانش‌آموزانی که بر اساس هدف دینی و الهی دور هم جمع شدند و می‌خواهند اقدامی را انجام دهند. انجمن‌ها در دهه ۶۰ و ۷۰ به شدت فعال بودند.
انجمن‌ها ساختار خاصی نداشتند؟
در دهه ۶۰ ساختار داشتند یعنی بین دانش‌آموزان مدرسه انتخاباتی برگزار می‌شد و بچه‌ها کاندید می‌شدند و مجمع عمومی انجمن اسلامی مدرسه را شکل می‌دادند.
از چه زمانی انجمن‌های اسلامی مدارس ساختارمند شدند؟
از سال ۶۸، اولین کنگره اتحادیه در دبیرستان البرز برگزار می‌شود؛ نظام تشکیلاتی اتحادیه، نظام کنگره‌ای و بر مبنای انتخابات است مبنی بر اینکه دانش‌آموزان در مدرسه، گروهی را به عنوان هیأت مرکزی اتحادیه انتخاب می‌کنند؛ این‌ها برای دهه ۶۰، ۷۰ و اوایل ۸۰ است؛ گروه‌های مدرسه‌ای در انتخابات شهری شرکت می‌کنند، بعد در انتخابات استانی و بعد در یک مجمع ملی دور همدیگر جمع می‌شوند؛ آن مجمع ملی عملا نظام کنگره انتاخبات اتحادیه می‌شوند؛ اتحادیه نظام شورا و نظام اجرا دارد.
نظام شورای مرکزی متشکل از ۹ نفر است مانند نماینده‌ای از سوی نماینده مقام معظم رهبری، نماینده وزیر آموزش و پرورش، ۲ دانش‌آموز و ۲ نفر غیردانش آموز که دانش‌آموزان انتخاب می‌کنند، است که این شورا، دبیرکل را تعیین می‌کند.
عموماً انجمن‌ها در مدرسه امورات مربوط به فعالیت‌های انقلابی و اسلامی در مدرسه را مدیریت می‌کردند و تا دهه اواسط ۷۰، انجمن‌ها یکه‌تاز در عرصه مدیریت فرهنگی مدرسه بودند و کم‌کم تشکل‌های دیگر در مدرسه شکل می‌گیرد.
در حال حاضر اتحادیه تبدیل به مجموعه‌های قرارگاهی شده است و کادرسازی خود را بر اساس زبده‌یابی و زبده پروری یا به نوعی نیروسازی و جریان‌سازی قرار داده است. عملا از سال ۹۰، فعالیت ماهیتی جدی‌تر داریم یعنی به صورت جدی برایش مسائل تربیتی مهم است.
چقدر مستندات از شکل‌گیری و فعالیت‌های ۴۰ ساله انقلاب جمع‌آوری شده است؟
ما بحث تاریخ شفاهی انجمن‌های اسلامی کشور را شروع کردیم. حدود ۲۵۰ نفر از مدیران و مؤثران اتحادیه را شناسایی کردیم و تاکنون ۱۸۰ نفر مصاحبه شده است و ۳ میلیون کلمه پیش‌بینی مصاحبه انجام شده است و یک میلیون و ۷۰۰ هزار کلمه پیاده‌سازی شده است و ۱۵ هزار عکس جمع‌آوری شده است. این اقدامات برای سال ۷۹ به قبل است و بعد از آن دوره معاصر حساب می‌شود.
عمده فعالیت‌های دانش‌آموزان انجمن اسلامی در مدارس شامل چه چیز‌هایی بوده است؟
حرکت‌های دینی و مذهبی را اتحادیه در مدرسه مدیریت می‌کرد؛ آن چیزی که در مدرسه خیلی مهم است، کار‌های تشکیلاتی و مدیریتی بوده است یعنی در آن سال‌ها کار‌های تشکیلاتی، مدیریت همسالان و گروهی خیلی جدی بوده است. البته در آن سال‌ها انجمن‌ها قبل از جنگ در زمینه مبارزات با گروه‌های چریکی بودند و عرصه سیاسی و اجتماعی فعالی در مدرسه بوده است.
انجمن‌ها عملاً در مقابله با این گروه‌ها بودند و این حرکت آنها، به نوعی سازمان‌یابی و عضویابی نیاز داشته است که فعال بودند و مدیریت کردند تا دوران دفاع مقدس فرا می‌رسد؛ عملا اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان رابطی بین مراکز اعزام به جبهه و مجموعه‌های دانش‌آموزی بوده است؛ از بین ۳۶ هزار دانش‌آموز شهید، ۱۶ هزار نفر دانش‌آموزان انجمن‌های اسلامی بودند.
از ابتدای شکل‌گیری اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان تاکنون، چه تعداد نفر در این اتحادیه عضو شده‌اند؟
آمار مشخصی از سال‌های اولیه در دسترس نیست.
در حال حاضر چه تعداد دانش‌آموز عضو اتحادیه هستند؟
در بیش از ۱۲ هزار مدرسه متوسطه اول و دوم فعالیت می‌کنیم؛ ۵۰ هزار نفر اعضای اصلی ما در سطح مدرسه می‌شوند و مستقیماً با آنها ارتباط داریم و این تعداد دو تا ۳ برابر عضو اتحادیه در مدرسه دارند.
اعضای اتحادیه وقتی از فارغ‌التحصیلی در مدارس، چقدر با اتحادیه در ارتباط بودند؟
نگاه اتحادیه این بوده است که دانش‌آموزان بعد از فارغ‌التحصیلی در بخش‌های مختلف جامعه تأثیرگذار باشند البته اینکه اتحادیه ارتباطش را با فارغ‌التحصیلان داشته باشد، نکته مهمی است.
خود فارغ‌التحصیلان اتحادیه به طور پراکنده و به صورت خودجوش این حرکت را داشتند و اتحادیه نیز سازوکاری را پیش‌بینی کرد و ارتباط گرفته شد و در یک سامانه رهگیری می‌کنیم که فارغ‌التحصیلان‌مان کجا هستند.
اتحادیه چند رئیس را در این ۴۰ سال تجربه کرده است؟
نظام اتحادیه خیلی ساختار ویژه بوده و تشکل انقلابی و اسلامی بوده است و هر دو سال یکبار، نظام مدیریتی ما تغییر می‌کرده است.
آقای حاجیان‌زاده، آقای فرهانیان، آقای معماریان، آقای گرمارودی، آقای خوراکیان، آقای آقایی، آقای فخریان، آقای خلیلی، آقای علامتی، آقای تاریخی از دبیران کل‌اتحادیه بودند.
دستاورد اتحادیه در این سال‌ها چه بوده است؟
دستاورد که بیشمار است. مثلا منظومه فکری و تربیتی نوجوان است که بر مبنای قرآن، روایت‌ها، احادیث و نظرات بزرگان است که نقشه هوایی حرکت تربیتی تشکل ما است؛ برخورداری از مکتوبات، تولیدات و محصولات حوزه نوجوان در راستای تربیت اسلامی و انقلابی از دیگر موارد است مانند الگوی تعالی دختران که یکی نظام‌نامه‌های جدی ما در حوزه دختران است یا تربیت حماسی، نظریه جدی است که اتحادیه روی آن کار می‌کند.
برنامه‌های فرهنگی و تربیتی متعددی انجام شده است؛ برنامه جهان بدون صهیونیسم اتحادیه در دهه ۸۰، یکی از اقدامات چشمگیر اتحادیه بود؛ برنامه‌های دیگر نیز شامل جشن تکلیف سیاسی، جهان بدون آمریکا، جهان بدون ترور، فعالیت هیأت‌های انصارالمهدی، فعالیت مؤسسه علمی آینده‌سازان و مرکز فرهنگی و تبلیغی آینده‌سازان است.
اتحادیه توانسته است بر اساس یک نظام‌نامه تربیتی و تشکیلاتی توانسته است کادرسازی و نیروسازی برای انقلاب داشته باشد.
درباره هیأت‌های انصارالمهدی (عج) بگویید و چه شد که اتحادیه به کار‌های هیأتی ورود کرد؟
هیأت یک ساختار تشکیلاتی کاملا منظم است و این برخلاف تصور عام است که فکر می‌کنند کار‌های هیأتی ساختار ندارد. در هیأت، افراد بر اساس منافع دور هم جمع نمی‌شوند بلکه بر اساس باور‌ها و آرمان‌ها فعالیت می‌کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین حاج علی‌اکبری تئوری هیأت‌ها را در مدرسه مطرح کرد یعنی مدرسه به عنوان محلی که نوجوانان حضور دارند، کار تشکیلاتی خود را بر مبنای اهداف و آرمان‌های مذهبی و دینی بگذارد.
معتقدیم اگر مجموعه‌ای دینی هستیم باید حرکت‌مان بر اساس آماده‌سازی ظهور امام زمان (عج) باشد و نام این هیأت‌ها، انصارالمهدی (عج) شد و زیارت آل یاسین در برنامه‌شان بود؛ این هیأت‌ها کارکرد‌های اجتماعی و جهادی جدی دارد و رفته رفته به هیأت‌های محلی و شهری هم تبدیل شد.
این هیأت‌ها به دانش‌آموزان کمک کرد که مسؤولیت‌پذیر باشند و تلقی ما این است هیأت انصارالمهدی (ع)، دوکوهه‌ای برای فعالیت انجمن اسلامی است و تجهیز می‌شوند.
قدرت عملکرد اتحادیه بر چه اساسی است، یعنی مدرسه، ملی یا بین‌المللی است؟
حرکت برنامه‌ای ما مبتنی بر جریان دانش‌آموزی است و اگر سطح حرکتی بالاتر داشته است، بر اساس جنبش دانش‌آموزی است. مثلا جهان بدون صهیونیسیم یا بازی رایانه‌ای انرژی هسته‌ای از جمله خط‌شکنی‌هایی بود که اتحادیه در حوزه نوجوان و دانش‌آموزی انجام داد.
منبع: فارس
انتهای پیام/ 900
