گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس ـ رسول حسنی؛ هر تلاشی در حوزه سینمای دفاع مقدس فی‌نفسه قابل احترام است و هر اثری که در این حوزه ساخته می‌شود حداقل ارزش یک‌بار دیدن را دارد. مضاف بر این هر نوع تجربه‌گرایی نیز می‌تواند مسیر تازه‌ای را به‌روی ما باز کند؛ اما همه این موارد نمی‌تواند توجیهی باشد برای ساخت هر اثر در حوزه دفاع مقدس.
«مهرداد خوشبخت» در تازه‌ترین اثر خود «آبادان یازده 60» که در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد، سراغ سوژه‌ای بکر رفته که در ذات خود پتانسیل تبدیل شدن به یک اثر ممتاز دفاع مقدسی را دارد. تا اینجای کار خوشبخت در انتخاب سوژه و نوع نگاه به آن موفق عمل کرده است؛ اما مشکل «آبادان یازده 60» در بسط سوژه و مواجه کردن مخاطب با فیلم است.
ممکن است عنوان شود واقعه‌ای که در رادیو آبادان ظرفیت تبدیل شدن به یک اثر بلند سینمایی را نداشته باشد که حتماً چنین است؛ اما باید توجه داشت که نویسنده برای تبدیل یک واقعه تاریخی به یک اثر دراماتیک وفادار بماند. فیلم‌ساز وقتی می‌خواهد با زبان سینما حرف بزند باید ملزومات آن را نیز به کار بندد. مشکل فیلم «آبادان یازده 60» نبود داستان است و طبعاً در فقدان داستان شخصیت دراماتیک هم نخواهیم داشت. این مسئله به بخش‌های دیگر فیلم هم آسیب وارد می‌کند و در نهایت با اثری چندپاره مواجه هستیم که نه مسئله‌ای طرح می‌کند و نه به نتیجه مشخصی می‌رسد.
قهرمان «آبادان یازده 60» چه کسی است؟ مسئله قهرمان چیست؟ فیلم بدون قهرمان چنان غیرممکن است که عملاً نمی‌تواند ادامه حیات داشته باشد. بنا به ادعای سازندگان اثر قهرمان و شخصیت اصلی رادیوی آبادان است و همه کارکنان آن به‌مثابه اجزای این قهرمان هستند. قهرمان می‌تواند هرکسی و یا هر شیء و مفهومی باشد به‌شرط آنکه این قهرمان برای مخاطب به‌درستی خلق شود. آیا حفظ رادیو آبادان همان‌قدر اهمیت دارد که برای مخاطب اهمیت دارد.
مخاطب در «آبادان یازده 60» با بحران مواجه نیست. آنچه در فیلم می‌بینیم یک واکنش طولانی است که ریشه آن‌هم مشخص نیست. بحران وقتی اهمیت پیدا می‌کند که علت بحران نیز دیده شود. به‌صرف صدای چند انفجار و دیالوگ‌های گزارشی بازیگران و نه شخصیت‌ها نمی‌توان به بحران و علت آن پی برد. «آبادان یازده 60» مملو از تصاویر آرشیوی است. این تصاویر بیش از آنکه کارکرد دراماتیک داشته باشد عناصر تحمیلی کارگردان است تا به هر ترتیب ممکن زمان فیلم را طولانی‌تر کند در حالی استفاده از تصاویر آرشیوی توجیهی ندارد.
«آبادان یازده 60» با همان داستان یک‌خطی خود ظرفیت تبدیل شدن به یک اثر فاخر سینمایی را دارد؛ اما ورود شخصیت‌های متعدد نه‌تنها داستان را پیش نمی‌برد بلکه خود مشکل تبدیل شود. شخصیت‌های «آبادان یازده 60» در ابتدای فیلم تا انتهای آن تغییری نمی‌کنند.
شخصیت بهمن در «آبادان یازده 60» که ظاهراً رهبری و هدایت رادیو آبادان را به‌عهده دارد آن‌قدر قدرتمند نیست که شخصیت‌های دیگر بتوانند به آن تکیه کنند. «آبادان یازده 60» با سوژه بکر خود می‌توانست به یک اثر مهم در تاریخ سینمای دفاع مقدس بدل شود. متأسفانه نداشتن یک فیلم‌نامه استاندارد و منسجم سبب شد تا این انتظار برآورده نشود و «آبادان یازده 60» در سطح باقی بماند.
انتهای پیام/ 161
