به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، ۱۵ شوال در تقویم رسمی کشور سالروز وفات حضرت عبدالعظیم حسنی عنوان شده است. ایشان در نزد اهل بیت و بعد از آنان در نزد علمای بزرگ شیعه جایگاه ویژه‌ای داشته و بسیاری از بزرگان حرم ایشان را کهف حصین خلوت و حتی تحصن و مبارزه خود قرار می‌دادند. از همین رو نگاهی به جایگاه و ابعاد شخصیتی ایشان در منظومه فکری شیعه خواهیم انداخت.
زندگی نامه
هرچند تاریخ دقیق ولادت ایشان نامشخص است، اما بر اساس برخی نقل‌ها ولادت حضرت عبدالعظیم علیه السّلام پنجشنبه چهارم ربیع الثانی سال ۱۷۳ ق، در مدینه و وفاتش در پانزدهم شوّال ۲۵۲ ق، بوده است. ایشان در دوران حیات خویش به قدری دارای اعتبار بودند که اهل بیت برخی از اشخاص را به ایشان ارجاع می‌دادند. حضرت عبدالعظیم در دوران حیات پنج امام از امامان اهل بیت علیه السّلام - یعنی امام کاظم (ع) تا امام عسکری (ع) را درک کرده است.
در خصوص نسب ایشان باید گفت که، نجاشی عالم برجسته علم رجال درباره نسب آن بزرگوار می‌نویسد: هنگامی که جنازه او را برای غسل برهنه می‌کردند، در جیب لباس وی نوشته‌ای یافت شد که در آن، نسبش، این گونه ذکر شده بود: من ابوالقاسم، عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن علی بن حسن بن علی‌بن‌ابی طالب هستم. بنابر این ایشان با چند واسطه به امام حسن مجتبی (ع) متصل هستند.
در خصوص مهاجرت ایشان به ری باید بیان نمود که ویژگی‌های علمی و مبارزاتی ایشان، وی را همواره در معرض خطر‌های گوناگون از ناحیه حکومت قرار می‌داد از همین رو چنین احتمال می‌رود که با اشارت‌های امام هادی ایشان شهر خود را به مقصد ری ترک کرده و در آنجا هم به صورت مخفیانه و در خانه‌های شیعیان اهل بیت روزگار می‌گذراندند. مرگ ایشان به نحو طبیعی بوده هرچند در برخی از نقل‌های تاریخی احتمال شهادت ایشان داده شده است.
در خصوص فضیلت و جایگاه ایشان در نزد اهل بیت ذکر روایت زیر کافی است: «محمّد بن یحیی عطّار این گونه نقل کرده که: خدمت امام هادی علیه السّلام رسیدم. ایشان فرمود: «کجا بودی؟
گفتم: حسین بن علی علیه السّلام را زیارت کردم. امام هادی علیه السّلام فرمود: أما إنّک لَوزُرتَ قَبرَ عَبدِالعَظیمِ عِندَکُم کُنتَ کَمَن زارَ الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ علیه السّلام. بدان که اگر قبر عبدالعظیم را در شهر خودتان زیارت کنی، مانند کسی هستی که حسین بن علی علیه السّلام را زیارت کرده باشد.
جهاد علمی
در خصوص ابعاد شخصیتی ایشان سخنان بسیاری گفته شده است. نکته‌ای که در این باب و در میان کلام علمای اسلامی بارز است بدین شرح است که ایشان تنها یک امام زاده نبوده‌اند، بلکه جز علمای برجسته و محدثین زمان خویش قرار داشته‌اند. طبق برخی از نقل‌ها ده‌ها سال قبل از جمع آوری کتاب شریف نهج البلاغه، حضرت عبدالعظیم حسنی برای نخستین بار اقدام به جمع آوری کلمات مبارک امیر مؤمنان نموده‌اند. مقام معظم رهبری در این خصوص می‌فرمایند: «شخصیّت جناب عبدالعظیم برای اغلب مردم ناشناخته است. ایشان هم یک شخصیت علمی بود، هم یک شخصیت جهادی بود و هم ابتکاراتی داشته است. مرحوم شیخ نجاشی می‌گوید: ایشان خُطَب امیرالمؤمنین را جمع‌آوری کرد. با این حساب، ایشان در حدود ۱۷۰ سال قبل از تألیف نهج‌البلاغه، خُطَب امیرالمؤمنین علیه السلام را جمع‌آوری کرده است، این کار خیلی مهمی است. هیچ بعید نیست که سیّد رضی رضوان الله علیه از نوشتۀ ایشان استفاده کرده باشد»
از ایشان علاوه به خطبه‌های امیرالمومنین چند کتاب دیگر از جمله کتاب «یوم و لیله» و کتاب «روایات عبدالعظیم حسنی» وجود دارد. آیت الله جوادی آملی در خصوص قدر و منزلت علمی ایشان چنین می‌فرمایند: «وجود مبارک عبدالعظیم حسنی وقتی به ایران آمدند و وارد ری شدند به این منطقه شرف بخشیده و فقاهت و علم را با خود به ارمغان آوردند، حوزه ری را نورانیت بخشیده و به برکت آن، بسیاری از حوزه‌های دیگر نیز نورانی شد.»
جهاد عملی
جهاد عملی ایشان را می‌توان در دو جنبه فردی یعنی جهاد با نفس و جهاد اجتماعی دنبال کرد. در خصوص بعد اول گفته شده است که ایشان از شخصیت‌های برجسته معنوی در دوران خود بوده‌اند. حضرت آیت الله خامنه‌ای در این خصوص می‌فرمایند: «تجلیل از جناب عبدالعظیم، تجلیل از علم، جهاد، زهد و تقواست. ایشان صائم‌النهار و قائم‌اللیل بوده‌اند. در حالات ایشان نوشته‌اند در مدتی که در ری زندگی می‌کردند، همۀ روز‌ها را روزه می‌گرفتند و همۀ شب‌ها را مشغول عبادت بودند، این‌ها حقاً و انصافاً چیز‌های خیلی مهمی است.».
اما در خصوص ابعاد جهاد اجتماعی و مبارزاتی ایشان باید گفت که حضرت نقش پر رنگی در مخالفت با تخریب حرم امام حسین (ع) داشته و خطبه‌های فراوانی علیه حکومت قرائت می‌کردند. علت مهاجرت ایشان به ری نیز ترس از ترور توسط خلفای جور بود و ایشان ادامه مبارزات خود را در ری انجام دادند.
عرضه دین به امام
یکی از اصول مسلم تشیع، مسئله اسوه و الگو بودن امام است. در واقع امام کسی است که باید با آن خود را ارزیابی کنیم، از همین رو عرضه اعتقادات به امام فراوان در اندیشه‌های شیعی توصیه شده است. انجام این امر توسط حضرت عبدالعظیم با توجه به جایگاه رفیع ایشان در آن برهه از تاریخ که شناخت از امام بسیار در اجمال قرار داشته و حتی بسیاری از اصحاب در برخی موارد سر بحث با امام را داشته‌اند، نشان از عمق شناخت ایشان نسبت به مقامات امام است. آیت الله خوشوقت در این زمینه می‌فرمایند: «یکی از امتیازات بزرگ حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) این بود که دینش را به امام هادی (ع) عرضه کرد. عرضه داشت: «آقا! عقیده من نسبت به خدا و نسبت به اسماً و صفات او این است، نسبت به پیامبر این است، نسبت به امام این است، نسبت به قیامت این است»، همه را گفت، گفت: «آقا! من می‌گویم شما ببینید هر کجا که خراب است، درست کنید». حضرت دیدند همه درست است، لذا فرمودند: «این دین من و آباء من است، محکم نگهش دار». اینکه می‌بینیم امام هادی (ع) فرمود: «آن‌هایی که راهشان دور است و نمی‌توانند به کربلا بروند، بروند زیارت او»، برای این است. دینش دین امامش بود، تابع امام بود، مدام نمی‌رفت از دهان این و آن، از این کتاب و آن مجله، دین را بگیرد، به امام عرضه می‌کرد و امام هم تأیید می‌کرد.»
توصیه به زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی
توصیه به زیارت ایشان علاوه بر کلام معصوم که ذکر آن نیز گذشت همواره مورد توجه علمای مختلف نیز قرار داشته و حتی ایشان در سیره عملی خود به آن ملتزم بوده‌اند. برای نمونه حجت الاسلام علی بهجت فرزند مرحوم آیت الله محمدتقی بهجت ضمن بیان خاطراتی از پدرش درباره زیارت حرم حضرت عبدالعظیم (ع) می‌گوید: در مسافرت‌هایی که همراه آقا از تهران می‌گذشتیم، اصرار داشتند که به حرم حضرت عبدالعظیم (ع) مشرف شوند، هم در مسیر رفت و هم در بازگشت.
وی می‌گوید: از جمله در سفر به مشهد مقدس اصرار داشتند که بر سر راه باید به حرم حضرت عبدالعظیم (ع) برویم و می‌فرمود «اگر اهل تهران هفته‌ای یک مرتبه به زیارتش نروند، جفا کرده‌اند».
آیت الله مجتهدی تهرانی (ره) نیز در این‌باره می‌گویند: «بروید آقا به زیارت ایشان و مقید باشید. از علما بوده‌اند ایشان و نه فقط امام زاده. ایشان وکیل امام، عالم و محدث بوده‌اند. آیت الله وحید خراسانی را در حرم ایشان دیدم گفتم تشریف بیاورید برویم منزل، گفتند: از قم آمده‌ام فقط برای زیارت ایشان و برگردم.»
منیع: مهر
انتهای پیام/ 341
