به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، «همایون اسعدیان» از جمله فیلم‌سازانی است که در اوایل دهه 50 با ورود به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با سینما آشنا شد و با ساخت فیلم‌های هشت میلی‌متری وارد این جریان شد و این روند تا امروز در پست‌های مختلفی ادامه داده است. در کارنامه کاری وی آثار درخشانی دیده می‌شود و همچنین فعالیت‌های صنفی بسیاری در خانه سینما داشته است و از نزدیک با جریان بدنه سینما و مدیریت آن آشناست.
عملکرد و روندی سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی، موضوع گفت‌وگو با این کارگردان با سابقه سینمای ایران است که بخش دوم و پایانی آن را در ادامه می‌خوانید.
متن این مصاحبه پیش از این در شماره 20 ماهنامه «سرو» منتشر شده است.
به نظر شما دوره‌های افول در سینمای ایران به چه عواملی بستگی دارد؟ بسیاری از سینماگران در دوره‌های موفق سینمای ایران، عملکرد مدیران را مثبت ارزیابی می‌کنند. به نظر شما این افت در سطح کیفی آثار به کدام‌یک از عوامل همچون ضعف در بخش مدیریت یا کم‌کاری سینماگران بازمی‌گردد؟
لزوماً در دوره‌های طلایی مدیریت هم ممکن است با ظهور سینماگران و آثار شاخص مواجه نشویم. شما پرسشی را مطرح کردید که پاسخ آن پیچیده است و نیاز به تحلیل جامعه‌شناختی دارد و این پرسش شبیه به آن است که بگوییم به چه دلیل حافظ در قرن هشتم ظهور کرده و چرا تا قرن‌ها شاعری همچون حافظ در ایران نداشتیم؟ آیا در دوران پس از حافظ، حاکمان کمتر به شعر و ادبیات بها داده‌اند؟ خیر این‌گونه نیست.
بدون شک عامل این ضعیف مورد طرح نمی‌تواند باشد. شرایط اجتماعی در دهه 30 و 40 در بخش ادبیات و شعر ایران به‌گونه‌ای بوده که با جهشی قابل توجه مواجه هستیم و ممکن است این روند در دهه 60 و 70 به‌واسطه تغییرات با افت مواجه شود. به هر روی پاسخ به این پرسش نیازمند تحلیل جامعه‌شناختی است.
من ترجیح می‌دهم پاسخ را در حد و اندازه تحلیل عملکرد مدیران تقلیل ندهم چراکه باور بر این است که اگر در حال حاضر با یک دوره درخشان مدیریتی مواجه بودیم، امروز پنج اصغر فرهادی در عرصه سینما داشتیم. این مسئله لزوماً به بخش مدیریت وابسته نیست.
طی چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، آثار بسیاری موجب شده‌اند که در مجموع شاهد کارنامه درخشانی باشیم. با این وجود کمتر شاهد ساخت فیلم‌هایی در حوزه انقلاب هستیم. به چه دلیل سینماگران کمتر به ساخت آثاری در این زمینه رفته‌اند؟
نمی‌توان گفت که به هیچ عنوان به این موضوع پرداخته نشده است. حتی پس از هشت سال دفاع مقدس شاهد آثار متعددی در این زمینه بوده‌ایم. ما درباره وضعیت انقلاب به‌اندازه کافی اما با آثار متعددی مواجه شده‌ایم؛ اما حداقل در سال‌هایی که من با مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ارتباط بوده‌ام و رفت و آمدهایی داشته‌ام. به این نکته پی برده‌ام که ساحت فیلم در مورد انقلاب دستوری نبوده است، چراکه این امکان وجود ندارد با اعلام یک بخشنامه در میان سینماگران آنها را به ساخت فیلم در این حوزه مجاب کنیم.
به‌ویژه اینکه وقتی به سینماگر گفته می‌شود که باید در زمینه انقلاب فیلم بسازد، تصور بر این است که باید تنها به محاسن آن پرداخت در حالی که باید ظرفیت کافی برای بیان نقاط ضعف هم وجود داشته باشد.
طبیعی است که در چنین شرایطی عده‌ای از ساخت اثر در این زمینه پرهیز می‌کنند و وارد حیطه‌ای نمی‌شوند که به شکل دستوری فیلم‌سازان را در زمینه ساخت فیلم‌های انقلابی تحت تأثیر قرار دهد و نتوانند به بیان نقصان‌ها و ضعف‌ها بپردازند.
در حقیقت به‌زعم شما ممکن است جسارت از فیلم‌ساز در مسیر ساخت فیلم با موضوع انقلاب گرفته و دچار خودسانسوری شود؟
بله. در واقع باید به‌نوعی تلاش کنیم همه‌چیز را مثبت و خوب جلوه دهیم. آیا شما فرآیند اجتماعی سراغ دارید که تمام ابعاد آن مثبت باشد؟ بدون شک ضعف‌هایی هم وجود داشته است. مگر ما در زمان هشت سال دفاع مقدس ضعف‌هایی نداشتیم؟ مگر در دوره ترمیم اقتصادی و سازندگی اشتباهاتی وجود نداشت؟ در تمام ادوار آزمون و خطاهایی داشته‌ایم.
اگر نگاه ما به سینمای انقلاب این باشد که بگوییم در دوره پهلوی بد و این انقلاب رخ داد و به تعریف و تمجید آن بپردازیم و افراد زیادی طالب این جریان نخواهند بود چراکه ایده‌آل برای آنها این است که تمام دید‌گاه‌های خود را درباره این رویداد بیان کنند؛ اگر بنا را بر این بگذاریم که به‌طور مثال می‌توان درباره جنگ فیلم ساخت و انتقادات و ضعف‌ها را نیز مطرح کرد. این بدان معنا نیست که بخواهیم نفس عمل دفاع مقدس را زیر سؤال ببریم.
ما مورد هجوم قرار گرفتیم. پس طبیعی است که باید در برابر این هجوم، جانانه دفاع کنیم و این دفاع بدون شک بسیار ارزشمند است اما آیا این دفاع خالی از خطا بوده است؟ من در تمام مقاطع انقلاب اسلامی در صحنه حضور داشته‌ام و شلوغی خیابان‌ها در آن دوران را از نزدیک لمس کردم. همه ما به کاری که انجام می‌دادیم اعتقاد داشتیم. اما نمی‌توان گفت خطایی در این مسیر نداشتیم.اما اگر قرار باشد آثار ما فقط به محسنات این جریان بپردازد و از بیان ضعف‌ها خودداری کنیم آن‌هم به این دلیل که ممکن است مورد سو استفاده قرار بگیریم. این امر شدنی نیست. ایراد به نوع نگاهی برمی‌گردد که درباره انقلاب وجود دارد و در سال‌های متمادی تا به امروز ادامه داشته است.
باور من این است که نسل جدید سینما را بهتر می‌شناسد و بدون شک آثاری در آینده ارائه خواهد کرد که از ما چندین قدم جلوتر خواهد بود. در مجموع برای بهتر شدن وضعیت کنونی سینمای کشور آحاد جامعه سعه‌صدر بیشتری از خود نشان دهند.
انتهای پیام/ 161
