امر به معروف و نهی از منکر در کلام وحی
گروه استان‌های- دفاع‌پرس؛ عصمت دهقانی؛ همه دستورات الهی برای خوشبختی و سعادت انسان‌ها آمده است و حصول این سعادت در گرو عمل کردن به بایدها و نبایدهای است که در کلام وحی و سفارشات انبیاء ائمه و اولیا، بر آنها تاکید شده است.
امر به معروف و نهی از منکر، رمز پایداری و برپایی دستورات الهی و شور و نشاط جامعه اسلامی است چرا که انسان‌ها داری زندگی اجتماعی هستند و برای این که زندگانی اجتماعی ثبات و دوام داشته باشد، افراد باید به قوانین و مقررات اجتماعی پایبند باشند، اگر در یک جامعه کسانی پیدا شوند که بر خلاف مقررات اجتماعی عمل کنند، در جامعه هرج و مرج و بی‌قانونی پدید می‌آید و امنیت و آرامش مردم به خطر می‌افتد. مردم با امر به معروف و نهی از منکر می‌توانند در حاکمیت قانون که به نفع همگان است نقش موثری ایفا کنند.
با امر به معروف و نهی از منکر، بی‌تفاوتی از جامعه برداشته می‌شود و همه افراد در برابر یکدیگر مسئول شناخته می‌شوند. با اجرایی کردن امر به معروف و نهی از منکر، چراغ راه یکدیگر می‌شویم و یادآوری می‌کنیم که راه سعادت و خوشبختی خود را فراموش نکنیم و گرفتار بی‌راهه و کژ راهه‌ها نشویم.
امر به معروف و نهی از منکر به همه ارزش‌ها جان می‌بخشد و روح و روان فرد و جامعه را به بهداشت و سلامتی فرا می‌خواند و همواره خواهان وجود و حضور زیبایی‌ها و خوبی‌ها است و مانع رشد و خودنمایی زشتی‌ها می‌گردد.
جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در قرآن کریم
پرداختن به امر به معروف و نهی از منکر در آیات متعددی از قرآن، نشان از اهمیت این موضوع دارد. در آیه 104 سوره آل عمران آمده است: «وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ ۚ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» و باید از شما گروهی باشند که به سوی خیر دعوت نمایند و به کار شایسته و پسندیده وادارند، و از کار ناپسند و زشت بازدارند؛ و اینانند که یقیناً رستگارند.
چه خیری بالاتر از وحدت، برادری، مواسات و دوستی. پیام رسای این آیه آن است که آنان که امر به معروف و نهی از منکر، می‌کنند، به فلاح و رستگاری می‌رسند، خوشبختی و سعادت را در آغوش می‌گیرند زیرا در راه فلاح و رستگاری جامعه خود حرکت می‌کنند؛ خود را در برابر دین و ارزش‌های آن جامعه و رشد و بالندگی آن مسئول می‌دانند.
و در آیه 110 سوره آل عمران آمده است« كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ ۗ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ ۚ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ» شما نیکوترین امتی هستید که پدیدار گشته‌اید، به نیکوکاری امر می‌کنید و از بدکاری باز می‌دارید و ایمان به خدا دارید و اگر اهل کتاب همه ایمان می‌آوردند بر آنان چیزی بهتر از آن نبود، لیکن برخی از آنان با ایمان و بیشترشان فاسق و بدکارند.
آری بهترین امت بهترین کاری را که انجام می‌دهند، امر به معروف و نهی از منکر است زیرا اگر کاری مهمتر و بهتر از آن وجود داشت همان کار در قرآن ذکر می‌شد.
روزی پیامبر گرامی اسلام (ص) برای ارشاد و هدایت مردم بالای منبر رفته بودند، مردی از آن حضرت پرسید: « مَنْ خَيرُالنّاسِ » ای رسول خدا بهترین مردم کیست؟ حضرت در پاسخ فرمودند: «آمُرُهُمْ بِالمَعْرُوفِ وَ أَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أَتـْقـاهـُـمْ لِلّهِ.»آن که بیشتر مردم را به معروف وادار کند و از منکر باز دارد و تقوای بیشتری داشته باشد، بهترین مردم است.
امر به معروف و نهی از منکر از جایگاه مهم و کلیدی در اسلام بهره مند است، به گونه‌ای که خیر و صلاح و فلاح جامعه اسلامی به این اصل حیات بخش وابسته است. با امر به معروف و نهی از منکر، رشد و کمال فکری و معنوی در خانه و خانواده که اساسی ترین نهاد اجتماعی است شکل می‌گیرد و افراد نسبت به یکدیگر احساس مسئولیت و محبت پیدا می‌کنند و اصلاح خانوادها، اصلاح و بالندگی جامعه را در پی دارد. با امر به معروف و نهی از منکر زمینه تحقق همه احکام الهی و ارزش‌های دینی در جامعه فراهم می شود.
در آیه 55 سوره مریم آمده است: «وَ اذْكُرْ فِي الْكِتابِ إِسْماعِيلَ إِنَّهُ كانَ صادِقَ الْوَعْدِ وَ كانَ رَسُولًا نَبِيًّا وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا» و در اين كتاب از اسماعيل ياد كن كه او همواره در وعده‌هايش صادق و فرستاده‌اى پيامبر بود و همواره خاندانش را به نماز و زکات امر می‌کرد؛ در این آیات از صداقت، خواندن نماز و پرداخت زکات که مصادیقی از معروفات هستند یاد شده است.
ویژگی های امران به معروف و ناهیان از منکر
فردی که می‌خواهد امر به معروف و نهی از منکر کند در صورتی موفق خواهد بود که نسبت به معروف و منکر و مسائل پیرامونی آن شناخت کافی داشته باشد، امر و نهی را مخلصانه و به قصد خشنودی و رضایت پروردگار و اصلاح فرد و جامعه انجام دهد، خود به معروفها عمل کند و از منکرها بپرهیزد؛ در آیه 44 سوره بقره می‌خوانیم «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ ۚ أَفَلَا تَعْقِلُونَ»، چگونه شما مردم را به نیکوکاری دستور می‌دهید و خود را فراموش می‌کنید و حال آنکه کتاب خدا را می‌خوانید، چرا اندیشه نمی‌کنید؟
امام علی (ع) کسانی را که دیگران را از کارهای زشت باز می‌دارند ولی خود آن را انجام می‌دهند، از احمق‌ترین مردم دانسته‌اند و چنین فرمودند: «أحمَقُ النّاسِ مَن أنْكَر على غَيرِهِ رَذيلَةً و هُو مُقيمٌ علَيها» احمق‌ترين مردم كسى است كه عيب ديگران را زشت مى‌شمارد، در حالى كه خود آن عيب را داراست.
آمر وناهی باید از روی دل سوزی و مهربانی با مخاطب خود، به گفت و گو بپردازد نه از موضع کبر و غرور یا برخورد خشونت آمیز او همانند انسانی درد آشنا و کسی که به کمک دیگران می شتابد، به دنبال درمان مناسب و موثر باشد. خداوند متعال هنگامی که به موسی و هارون ماموریت می‌دهد تا نزد فرعون بروند و او را به توحید فرا خوانند فرموده است: «فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيِّنًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَىٰ» و با او کمال آرامی و نرمی سخن گویید، باشد که متذکر شود یا (از خدا) بترسد (و ترک ظلم کند).
مفسر معروف شیعه مرحوم طبرسی در تفسیر مجمع البیان گفته است: لحن آیه دلالت دارد، که در دعوت به توحید و در امر به معروف و نهی از منکر نرمی در گفتار و مهربانی در رفتار رعایت شود. زیرا این روش زودتر دیگران را به پذیرش وادار می سازد و کمتر اثر منفی برجای می‌نهد.
اجرا و تداوم برنامه‌های دین مبین اسلام و درخشش استعدادهای انسانی و نیز رسیدن به رشد و کمال، راه نفوذ بیگانگان را می‌بندد و این امر در صورتی ممکن خواهد بود که شرایط مناسب فراهم شده و موانع و آفت‌های مختلف فردی و اجتماعی بر طرف شود.
انتهای پیام/
