کرونا؛ نقاط تاریک و افق‌های روشن
گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس- «امیرعباس صادقی» فعال رسانه‌ای؛ سال ۱۳۹۹ با تمام تلخی‌ها و شیرینی‌هایش در حال سپری کردن روز‌های پایانی خود است. ورودمان به آخرین سال از قرن چهاردهم در حالی بود که تنها چند هفته‌ای از ورود ویروس کرونا به کشور گذشته بود و به دلیل ترسی که از این ویروس در بین مردم وجود داشت، سبک زندگی متفاوتی را در نوروز آن تجربه کردیم. بسیاری از کسانی که قصد سفر داشتند، سفر‌های خود را به امید آنکه این ویروس چند ماهی بیشتر مهمان‌مان نیست، لغو کرده و حتی در روز طبیعت که همه ایرانیان به طبیعت پناه می‌برند، خبری از تجمعات در پارک‌ها و مناطق گردشگری نبود.
با این حال در ماه‌های بعدی به دلیل ساده‌انگاری نسبت به این بیماری و کاهش ترس عمومی از آن، روز‌های سخت‌تری را به چشم‌هایمان دیدیم. شاید تلخ‌ترین اتفاق سال ۱۳۹۹ را باید روز‌هایی بدانیم که بیش از ۴۰۰ تن از هم‌وطنان‌مان در هر روز به دلیل ویروس کرونا از بین رفتند، اما حالا به نظر می‌رسد که با تولید واکسن ایرانی که به‌زودی در کشورمان زده خواهد شد. این اتفاقات تلخ کم و کمتر شود.
در سالی که آخرین دقایقش را پشت سر می‌گذاریم، تعدادی از چهره‌های محبوب رسانه‌ای و جمعی از هنرمندان و ورزشکاران خوب کشورمان را از دست دادیم. عده‌ای از دوستان رسانه‌ای و هنرمندان محبوب کشورمان به دلیل کرونا و جمعی دیگر به دلایل دیگر جان به جان‌آفرین تسلیم کردند تا سال ۱۳۹۹ تلخی‌هایش را به عرصه فرهنگ و رسانه هم نشان دهد. در این بین درگذشت مهرداد میناوند و علی انصاریان که از چهره‌های شناخته شده و محبوب مردم بوده و هستند، تاثیرات بسیار زیادی داشت و اخبار زیادی پیرامون آن شکل گرفت.
تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها اتفاق مهم دیگری بود که در زیر سایه کرونا رخ داد و نشاط اجتماعی را از کودکان و نوجوانان گرفت. بسیاری از فرزندان ما که عادت داشتند، هر روز به مدرسه بروند و برای ساعاتی در کنار دوستان خود باشند، به دلیل کرونا مجبور به خانه‌نشینی شده و درس‌های خود را از پای شبکه‌های مجازی دنبال کردند. اتفاقی که شاید تبعات روانی و اجتماعی آن در سال‌های بعد مشخص شود.
برپایی برنامه‌های فرهنگی که سهم بسیار زیادی در ایجاد شور و نشاط اجتماعی در بین مردم داشت و می‌توانست اثرگذاری‌های فرهنگی قابل توجهی را به همراه داشته باشد، به دلیل کرونا یا لغو شدند و یا با حضور جمعیت کمتری از مردم برگزار شد. برای مثال در سال ۱۳۹۹ نمایشگاه کتاب که یکی از مهم‌ترین رویداد‌های فرهنگی کشور است و نقش قابل‌توجهی در کتاب‌خواندن کردن مردم، رونق بخشیدن به کسب و کار صنعت نشر و فرهنگ‌سازی جامعه را دارد، به‌صورت مجازی برگزار شد که خود خسارت بسیار بزرگی است. علاوه بر این بسیاری از برنامه‌های فرهنگی نظیر جلسات نقد و بررسی فیلم، معرفی کتاب و... به فضای مجازی منتقل شد که خود به خود از برکت این جلسات که هم‌نشینی گروهی است را از بین برد.
یکی از اتفاقات قابل توجه که کام بسیاری از ایرانیان را تلخ کرد، کمرنگ شدن مراسمات معنوی و مذهبی در کشورمان بود. ما ایرانیان از گذشته تا به امروز عادت داریم تا مراسم عزاداری باشکوهی برای سید و سالار شهیدان بگیریم و از این طریق عرض ارادتی به ساحت مقدس ائمه اطهار داشته باشیم، اما امسال همه مردم ایران در تبعیت از فرمایشات و توصیه‌های مقام معظم رهبری این مراسمات را به صورت محدودتر و با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی برگزار کردند، یا به‌عنوان مثالی دیگر، ماه معنوی و مبارک رمضان فرصت طلایی برای دل‌تکانی معنوی است. برگزاری مراسمات احیای شب قدر در مساجد امسال تحت تاثیر شیوع کرونا کمرنگ‌تر برگزار شد.
در کنار اتفاقات تلخ روز‌های کرونایی چندین افق روشن نیز رو به مردم ایران باز شد. بدون شک مهم‌ترین آن‌ها کمک‌های مومنانه بود که با تدبیر خاص رهبر فرزانه انقلاب در سطحی گسترده نشر پیدا کرد و بسیاری از محرومین و مستمندان را تحت پوشش خود آورد. اگر به دلیل ویروس کرونا بسیاری از کسب و کار‌های خرد که عمدتا توسط افراد ضعیف‌تر جامعه هدایت می‌شد، رو به تعطیلی رفت، اما کمک‌های مومنانه توانست بخش قابل توجهی از کمبود‌های اقتصادی را جبران کند. افق روشن دیگر همدلی مردم ایران در مبارزه با این ویروس بود. همه‌مان دیدیم که عده‌ای از نیرو‌های داوطلب و جهادی چگونه پای به میدان گذاشتند و عاشقانه به هم‌وطنان‌شان کمک‌رسانی کردند.
دیگر اتفاق مهم سال ۱۳۹۹ را باید به فعالیت بسیار گسترده‌تر استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص دهیم. شرکت‌های دانش‌بنیان از سال‌های گذشته فعالیت قابل توجهی انجام می‌دادند، اما در همه‌گیری کرونا تلاش علمی نخبگان کشورمان بیش از پیش دیده شد و به چشم آمد. ساخت دستگاه‌های پزشکی که به دلیل تحریم نمی‌توانستیم وارد کنیم تا ساخت واکسن ایرانی کرونا از جمله دستاوردهای مهم شرکت‌های دانش بنیان و نخبگان کشورمان است.
در رأس همه این کمک‌رسانی‌ها نیز باید از زحمات و فداکاری‌های کادر درمان یاد کنیم که در خط مقدم مبارزه با ویروس کرونا خوش درخشیدند و حتی با مایه گذاشتن از جان خود اجازه ندادند که درد و رنج بیماری بیشتر شود. نباید فراموش کنیم از پزشکان، پرستاران و همه عوامل درمانی در بیمارستان‌ها که به شهادت رسیدند که مبادا جان هم‌وطنی به خطر بیفتد. در همین جا ذکر این نکته لازم است که اگر می‌خواهیم در سال آینده باز هم شاهد اخبار تلخ درگذشت هم‌وطنان‌مان نباشیم، باید دور بازارگردی‌های عید و سفر‌های غیرضروری را خط قرمز بکشیم. ویروس خطرناک کرونا مترصد فرصت است تا دوباره در کشور شیوع پیدا کند. راه‌اندازی پویش‌هایی نظیر «نه به بازارگردی عید» در فضای مجازی از جمله موضوعاتی است که باید مورد توجه مردم قرار گرفته و مردم به حضور در تجمعات «نه» بگویند.
در بین تمام اتفاقاتی که بیان شد، یک نام بیش از بقیه جلب توجه می‌کند و آن هم فضای مجازی است. در یک سالی که گذشت و تحت تاثیر ویروس کرونا یاد گرفتیم که چگونه از فضای مجازی استفاده کنیم. در حقیقت کرونا در کنار تمام مصائبی که به همراه داشت، پنجره‌ای جدید را به ما نشان داد و آن هم ظرفیت بسیار قوی و گسترده فضای مجازی است. شاید تا پیش از این فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را یک تهدید به حساب می‌آوردیم، اما حالا می‌دانیم که فضای مجازی چه ظرفیت خوبی برای برگزاری برنامه‌های فرهنگی، رویداد‌های ملی و حتی مراسمات معنوی و مذهبی است.
درست است که فضای مجازی به دلیل گستردگی بیش از حدش می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از اتفاقات ناهنجار و مشکلات فراوان باشد، اما حالا می‌دانیم که با شناخت صحیح آن و به‌کارگیری آن در راه درست نه‌تنها می‌توان از آن استفاده کرد، بلکه می‌توان تهدید را به فرصت تبدیل نمود.
هنوز مشخص نیست که دنیای بعد از کرونا چه شکلی است، اما چیزی که مشخص است این است که با کشف واکسن این بیماری و به‌زودی تزریق آن در سطحی گسترده به مردم کشور (که البته اکنون هم در جریان است) می‌توان روز‌های آینده را روشن قلمداد کرد. نباید از درس‌هایی که در روز‌های شیوع کرونا گرفتیم غافل بمانیم. کمک مومنانه هدیه‌ای بزرگ برای مردم ایران بود که بسیاری از اقشار ضعیف را خوش‌حال کرد. فداکاری‌های کادر درمان باید برای نسل‌های آینده ثبت و ضبط شود تا به عنوان سند افتخار این مرز و بوم برایشان نشان داده شود و البته استفاده از ظرفیت‌های مجازی، در اختیار گرفتن آن و کاهش ابتکار عمل دشمن در این فضا نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق است.
انتهای پیام/ 161
