عالم گمنامی که ندای عدالت‌طلبی را به گوش مردم رساند
به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، عالم و متفکر برجسته «محمدرضا حکیمی» روز ۳۱ مرداد ۱۴۰۰ به علت کهولت سن جان به جان آفرین تسلیم کرد.
به فرموده رهبر معظم انقلاب اسلامی، استاد محمدرضا حکیمی دانشمندی جامع، ادیبی چیره‌دست، اندیشه‌ورزی نوآور و اسلام‌شناسی عدالتخواه بود. علامه حکیمی که متولد مشهد بود در دوره‌ای از محضر استادان معرفت و معنویت در مشهد مقدس، ذخیره‌ای از توکل و تعبد و غنای نفس را در دل و جانش نهادینه کرد و تا آخر عمر با برکتش این غنای نفس او را استوار ساخت.
محمدتقی ادیب نیشابوری، شیخ مجتبی قزوینی خراسانی، سید محمدهادی میلانی، احمد مدرس یزدی، اسماعیل نجومیان، حاج سید ابوالحسن حافظیان و حاجی‌خان مخیری از مهمترین اساتید وی بودند. حکیمی در سال ۱۳۲۰ تحصیلاتش را آغاز کرد و در سال ۱۳۲۶ وارد حوزه علمیه خراسان شد و تا ۲۰ سال از عمر خود را در این حوزه به تحصیل دروس مقدمات و سطح، خارج، فلسفه، ادبیات عرب، نجوم، تقویم گذراند.
ایشان اجازه اجتهاد را از آقا بزرگ تهرانی در سال ۱۳۴۸ شمسی دریافت کرد. به گفته اکبر ثبوت در دهه ۴۰ عالمان مشهد مردم را به مراجع نجف ارجاع می‌دادند، حکیمی هوادار امام خمینی (ره) بود و تلاش کرد که استادش مجتبی قزوینی را با خود همراه کند. در نتیجه قزوینی با همراهی عده‌ای دیگر از علمای دینی مشهد به قم رفته و با امام دیدار کردند.
حکیمی به خاطر فعالیت‌ها و سخنانش در جلسات تحت فشار دستگاه‌های امنیتی حکومت پهلوی قرار گرفته بود. وی در مشهد جلساتی با نام الغدیر دایر کرده بود و درباره کتاب الغدیر جلسات سخنرانی برگزار می‌کرد.
ایشان در خرداد سال ۱۳۴۵ از خراسان به تهران مهاجرت کرد و با آیت‌الله مرتضی مطهری و علامه محمدتقی جعفری دوستی و قرابت داشت؛ همچنین با علی شریعتی هم از مشهد و در کانون حقایق اسلامی آشنا شد و با او ارتباط گسترده‌ای داشت تا جایی که شریعتی در نامه‌ای ایشان را به عنوان وصی خود جهت هرگونه دخل و تصرف در آثارش انتخاب کرده بود.
این علامه برجسته نویسندگی را از دوران جوانی آغاز کرد و قدیمی‌ترین متن منتشر شده از او مقاله‌ای درباره غدیر است که درسال ۱۳۴۰ در نامه آستان قدس منتشر شد. محمد اسفندیاری، نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام، علامه حکیمی را نویسنده‌ای صاحب سبک و یکی از ۲۰ نویسنده برتر در نثر فارسی می‌داند.
این عالم فرزانه همچنین به دو زبان فارسی و عربی شعر می‌سرود و در طول سال‌های ۱۳۳۳ تا ۱۳۴۵ در انجمن‌های ادبی مشهد ازجمله انجمن فردوسی شرکت می‌کرد و نخستین قصیده عربی خود را در ۱۹ سالگی برای استادش ادیب نیشابوری سرود. بخشی از شعر‌های حکیمی در کتابی با نام «ساحل خورشید» منتشر شده است.
جالب است بدانید علامه حکیمی، چون همواره برای عدالت‌خواهی مبارزه می‌کرد هیچ‌گاه ازدواج نکرد و با آنکه در حوزه علمیه تحصیل کرد و در دورانی طولانی لباس رسمی روحانیت را می‌پوشید، پس از چندی دیگر این لباس را بر تن نکرد. این عالم برجسته عمرش را فارغ از پیرایه‌های مادی، در خدمت معارف والای قرآن و سنت گذراند و آثاری ارزشمند از خود به یادگار گذاشت.
از حکیمی بیش از ۵۰ کتاب منتشر شده است. همچنین او بر بیش از ۳۰ کتاب مقدمه نوشته و برای ۳۷ کتاب یادنامه هم مقاله نوشته است. آثارش در پنج گروه دسته‌بندی شده است؛ نخست آثاری که درباره مکتب تفکیک هستند، دوم آثاری که با هدف تبویب و تبیین روایات اهل بیت نگاشته شده‌اند، آثاری که شناساننده آموزه‌های فردی و اجتماعی اسلام هستند، چهارم آثاری که با محوریت زندگی عالمان دین تدوین شده‌اند و بالاخره کتاب‌هایی که مجموعه مقالات متفرقه حکیمی را در خود جای داده‌اند.
برخی از آثار ایشان عبارتند از: الحیاة مجموعه‌ای حدیثی که با همراهی دو تن از برادرانش آن را نوشته است، خورشید مغرب، امام در عینیت جامعه، الهیات الهی و الهیات بشری (در دو جلد)، حماسه غدیر، مکتب تفکیک، عقلانیت جعفری و بیدارگران اقالیم قبله و ...
کتاب الحیاه که یک دائرةالمعارف اسلامی است، از شهرت و اعتبار خاصی در جهان اسلام برخوردار است و دوازده جلد از آن به چاپ رسیده است. این مجموعه کتاب دایرةالمعارف اسلام و شیعی بالاخص در زمینه اقتصاد اسلامی خوانده می‌شود و در کشورهای اسلامی اقبال خاصی از آن شده و به چندین زبان ترجمه شده است.
این کتاب در دو جلد اول خود به معارف اسلامی به‌طور کلی پرداخته است. جلد سوم تا ششم خاص مبحث اقتصادی اسلام است. غالب شهرت کتاب مربوط به جلدهای سه تا شش است. در این کتب، نویسندگان از منظر آیات و روایات با نگرشی امروزی و ناظر به نیازهای اجتماعی به اقتصاد اسلامی و عدالت اقتصادی و اجتماعی پرداخته‌اند.
جلدهای هفت و هشت این مجموعه توسط انتشارات دلیل ما به چاپ رسیده است که در زمینه جایگاه و ارزش انسان و معرفی ارزشمندترین وجودی آن و مسئولیت‌های انسان در قبال خداوند، قرآن، معصومین و جامعه صحبت می‌کند. بخشی از جلد نهم این مجموعه با عنوان حکومت اسلامی در سال ۱۳۹۱ توسط انتشارات دلیل ما منتشر شده است. این مجموعه براساس نظر نویسندگان آن تا ۱۴ مجلد ادامه خواهد داشت . این کتاب همچنین در سال ۱۳۹۵ به عنوان کتاب سال برتر حوزه علمیه معرفی شد.
این عالم انقلابی گمنام عرصه دین و علم، نقشی کم‌نظیر در مرزبانی از معارف اهل بیت داشت و همۀ عمر را با آزادگی و پرهیزگاری گذراند و ندای عدالت‌طلبی را به گوش مردم رساند و آثارش باقیات صالحات ارزشمندی است.
علامه حکیمی با قلمی روان و توانا تألیفات متعددی در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی در جهت ترویج و تبین معارف اسلامی و نشر تعالیم اهل بیت (علیهم السلام) از خود به یادگار گذاشت؛ فقدان این عالم وارسته یقینا جامعه حوزوی و علمی کشور را دچار یک خلأ بزرگ خواهد کرد و جبران این فقدان سخت خواهد بود.
انتهای پیام/341
