گروه استان‌های دفاع‌پرس: جنگ‌ها همواره در دنیا مبدأ تحولات بزرگ تاریخی بوده‌اند و در این میان، دفاع مقدس ملت ایران به خاطر ماهیتی دینی و انقلابی خود، یک رویداد بی‌نظیر و استثنایی و به مثابه گنجینه‌ای از الگوهای قابل استناد و آموزه‌های اعتقادی است که تنها با پژوهش و تحقیق، می‌توان ابعاد آن را درک و غنایم آن را استخراج کرد اما اگر پژوهش‌های هدفمند و به‌موقع صورت نگیرد، دست‌های خبیث برای تحریف آن فعال‌تر خواهند شد. از این جهت باید اذعان کرد که در شرایط فعلی، پژوهشگران، افسران مقابله با جنگ شناختی دشمن هستند.
به همین منظور، با سرهنگ پاسدار «علی علیمددی» مسئول حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه امام رضا (ع) درباره ارزیابی ویژه‌برنامه‌های گرامیداشت چهل و یکمین سالگرد دفاع مقدس و همچنین آخرین خبرها از پروژه‌های تاریخ‌پژوهی استان به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
دفاع‌پرس: در ابتدای امر لطفاً درباره اهم برنامه‌های میدانی که در هفته دفاع مقدس امسال به عاملیت سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه امام رضا (ع) برگزار شد، توضیح بفرمایید. ارزیابی شما از میزان موفقیت و تأثیرگذاری این برنامه‌ها چطور است؟
محدودیت‌های کرونا در چهل و یکمین سالگرد دفاع مقدس، تأثیر منفی زیادی در برنامه‌های ما داشت و اگرچه بخش قابل‌توجهی از برنامه‌های سازمان حفظ آثار دفاع مقدس در سپاه استان مبتنی بر اقدامات پژوهشی و هدف‌گذاری‌های مطالعاتی است اما به همان میزان، ما در برگزاری جشنواره‌ها، یادواره‌ها و مراسم نکوداشت پیشکسوتان جهاد و مقاومت و عناوین مشابه هم با محدودیت‌های بسیاری مواجه بودیم؛ تا جایی که حتی کنگره ۱۸ هزار شهید استان را هم که قرار بود در سال جاری برگزار شود، به رفع همه‌گیری کرونا و بازگشت شرایط بهداشتی جامعه به حالت عادی منوط کردیم و برگزاری آن به سال آینده موکول شد.
با این حال، اقدامات شایسته‌ای هم در هفته دفاع مقدس امسال انجام شد که از جمله آن‌ها می‌توان به فراهم شدن مقدمات لازم برای صدور کارت ملی روایتگری ۲۰۰ نفر از راویان دفاع مقدس خراسان رضوی اشاره کرد که تاکنون ۱۳۰ کارت در اختیار انجمن راویان فتح رضوی قرار گرفته است.
در مقوله راویان، همچنین بیش از ۸۰۰ مورد اعزام راوی به برنامه‌های مختلف در سطح استان داشتیم و تلاش ما هم این بود که مشهد از حالت کانونی برای اعزام راویان دفاع مقدس خارج شود و پیشکسوتان هر شهرستان به نمایندگی از جامعه ایثارگری همان دیار، به روایتگری بپردازند لذا طرح بزرگ افتتاح دفاتر نمایندگی انجمن راویان فتح رضوی را در شهرستان‌ها آغاز کردیم که شهرستان گناباد به عنوان نخستین شهرستان استان، به پیروی از همین طرح هم‌اکنون میزبان دفتر نمایندگی انجمن راویان فتح رضوی است.
دفاع‌پرس: یکی از انتقاداتی که به طور پیوسته مطرح می‌شود، این است که محوریت اجرای برنامه‌های مرتبط با دفاع مقدس همواره محدود به مراکز استان‌هاست و باید در این عرصه تمرکززدایی صورت بگیرد. شما چقدر با این موضوع موافق هستید؟
بله، مدت زیادی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی به صراحت بر ضرورت تمرکززدایی از برنامه‌های مرتبط با دفاع مقدس و خصوصاً مردمی برگزار شدن آن تأکید دارند. ما هم همیشه به دنبال این بوده‌ایم که از همه ظرفیت‌های جامعه ایثارگری استان استفاده شود و برنامه‌ها محدود به مشهد و کنگره ملی ۱۸ هزار شهید استان خراسان رضوی نباشد. به همین منظور، مجوز کنگره‌های شهرستان‌های هزار شهید به بالا که در استان خراسان رضوی شامل نیشابور با ۲ هزار و ۴۰۰ شهید، سبزوار با یک هزار و ۶۰۰ شهید، کاشمر ترشی قدیم با یک هزار و ۲۱۴ شهید و تربت‌حیدریه با یک هزار و ۱۰۳ صادر شده که ضمن دریافت مجوز استانی از شورای سیاست‌گذاری کنگره، احکام ملی نیز آماده شده است و نمایندگان ولی‌فقیه، فرمانداران و فرماندهان بسیج در هر شهرستان با مأموریت‌های کنگره‌های ملی شهرستانی آشنا شده‌اند که این برنامه‌ها همه از مصادیق تمرکززدایی از مشهد و کنگره ملی شهدای استان هستند.
اساساً یکی از مزیت‌های بارز تمرکززدایی از برنامه‌های مرتبط با دفاع مقدس، این است که همه جوانان شهرستان به میدان می‌آیند تا درباره شهدای شهر و دیار خود بیشتر کار کنند زیرا شناسنامه این شهدا، شناسنامه ایثارگری همان خطه و سند افتخار اهالی آن است و به این ترتیب، مصداق «مردمی شدن» برنامه‌های مرتبط با فرهنگ ایثار و شهادت به معنای واقعی کلمه محقق می‌شود.
افزون بر این، نواحی چهل‌گانه بسیج در سراسر استان هم موظف شده‌اند که تا پایان سال ۱۴۰۱، یک کانون تخصصی برای جمع‌آوری خاطرات شفاهی از پیشکسوتان و سازماندهی ضابطه‌مند این گنجینه‌های ارزشمند در رده‌های زیرمجموعه خود تشکیل دهند. به طور مثال، در ناحیه مقاومت بسیج سلمان در شهرستان مشهد، هم‌اکنون یک پایگاه مقاومت بسیج با رویکرد تخصصی دفاع مقدس راه‌اندازی شده و کانون تربیت بسیجیان جوانی است که انتقال‌دهنده فرهنگ دفاع مقدس و معارف ایثار و شهادت هستند و با همین منطق، در هفته دفاع مقدس امسال، بیش از ۹۰ درصد برنامه‌ها توسط پایگاه‌های بسیج و به صورت غیرمتمرکز اجرا شد و عموم بسیجیان و آحاد مردم، متولی برگزاری عناوینی همچون مراسمات افتخار محله، یادواره‌های گرامیداشت شهدا، تقدیر و تکریم از ایثارگران و فضاسازی‌های محیطی در شهرستان‌های سطح استان بودند.
دفاع‌پرس: پس از برنامه‌های میدانی، مشتاقانه منتظر شنیدن آخرین خبرها از روند پروژه‌های مطالعاتی و تحقیقات همکاران شما در تاریخ‌پژوهی دفاع مقدس هستیم. لطفاً در این باره بیشتر توضیح بفرمایید.
البته قبل از پاسخ به این سؤال، لازم است تذکر بدهم که خیلی معقول و منطقی نیست که ما بخواهیم سرفصل‌های پژوهشی و تحقیقاتی مربوط به اسناد و تاریخ دفاع مقدس را در محدوده یک بازه زمانی هفت‌روزه (هفته دفاع مقدس) برشماری و ذکر کنیم چون اساساً ماهیت این پروژه‌ها این است که زمانبر هستند و عمدتاً در کوتاه‌مدت به نتیجه نمی‌رسند؛ تا جایی که ما برای بسیاری از برنامه‌های تحقیقاتی خود چشم‌اندازهای یک‌ساله، دوساله و حتی فراتر از آن ترسیم می‌کنیم و مبتنی بر نقشه راهی که در بلندمدت تعریف می‌شود، محققان و نویسندگان به سمتی هدایت می‌شوند که به اهداف از پیش تعیین‌شده دست پیدا کنیم.
با در نظر گرفتن این نکته، طرح نگارش فصل جدیدی از کتاب‌های «معرفی فرماندهان» یکی از سرفصل‌های برنامه‌های تاریخ‌پژوهی دفاع مقدس است که تألیف آن‌ها به مناسبت فرارسیدن چهل و یکمین سالگرد دفاع مقدس آغاز شده و شهیدان «ولی‌الله چراغچی»، «محمود کاوه»، «محمدجواد مهدیانپور»، «حسن آغاسیزاده»، «محمدمهدی خادمالشریعه»، «محمد فرومندی»، «عبدالحسین برونسی» و «حسن آزادی» 8 فرمانده خراسانی دفاع مقدس هستند که برمبنای اسناد گنجینه ملی دفاع مقدس، کتاب تبیین نقش این شهدا در دفاع مقدس را در دست تدوین و تألیف داریم.
افزون بر این، بد نیست بدانید که از فرماندهان خراسان رضوی حدوداً ۲ هزار نوار صوتی مشتمل بر مکالمات و اتفاقات شب‌های عملیات در دفاع مقدس وجود دارد که برای نخستین بار، بیش از ۳۰۰ نوار از این مجموعه در هفته دفاع مقدس امسال پیاده‌سازی، تنظیم و برای گنجینه مرکز ملی اسناد در تهران ارسال شده است. همچنین ما براساس شناسنامه‌ها، اطلس‌ها و کتاب‌های نبردی، شناسنامه لشکر ۲۱ امام رضا (ع) به همراه اطلس این یگان و پنج کتاب نبردی دیگر مشتمل بر «عملیات بدر»، «عملیات خیبر»، «عملیات کربلای ۴»، «عملیات کربلای ۵» و «عملیات والفجر ۳» را هم در دست تدوین و تألیف داریم که تاکنون عناوینی از این مجموعه به مرحله ارزیابی نهایی رسیده و باقی موارد هم پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌اند.
تهیه منظومه تاریخ تحلیلی دفاع مقدس یکی دیگر از برنامه‌هایی است که برای تحقق آن تاکنون بیش از ۱۰۰ ساعت مصاحبه با فرماندهان پیشکسوت خراسانی انجام شده و فراتر از خراسان رضوی، حتی گنجینه خاطرات شفاهی و تحلیلی تعدادی از این فرماندهان نیز که پس از تفکیک استان‌های خراسان، در بیرجند مستقر بودند، مورداستفاده و مطالعه قرار گرفته است که این روند همچنان ادامه دارد و طبق برآوردها، امیدواریم تا منظومه «تاریخ تحلیلی دفاع مقدس از منظر فرماندهان خراسانی» در حجم تقریبی ۲۰ جلد تا پایان ۱۴۰۲ به مرحله چاپ برسد.
پیش‌فرض ما در همه طرح‌های پژوهشی این است که این تولیدات فاخر در انتها فقط نباید به قفسه کتابخانه‌ها و مراجع اسنادی فرستاده شوند و در آنجا در انتظار بمانند تا نسل‌های بعدی به سراغشان بروند بلکه هرکدام از این تألیفات پس از چاپ می‌توانند سرمنشأ خلق آثار هنری و تولیدات فرهنگی بسیاری شوند و جریان سازی کنند. نگارش فیلم‌نامه چند اثر تلویزیونی با محوریت شهیدان شوشتری و کاوه که هم‌اکنون در حال اجراست، مبتنی بر همین پیش‌فرض بوده است.
دفاع‌پرس: صریح بگویم؛ اخبار خوشی از اقدامات مؤثر پژوهشی در حوزه دفاع مقدس به گوش می‌رسد اگرچه شیرین است اما همچنین این شبهه را در ذهن تقویت می‌کند که چرا این اقدامات بعد از گذشت ۳۳ سال از خاتمه جنگ صورت می‌گیرد؟ چرا زودتر این شناسنامه‌ها و اطلس‌ها تألیف نشد؟ دلیل این وقفه چیست؟
این موضوع بحث مفصلی است و دلایل متعددی دارد اما به طور خاص درباره فرماندهان، شهدا، رزمندگان و پیشکسوتان خراسانی دفاع مقدس، یک مشکل عمده مربوط به این است که تعداد این عزیزان به واسطه تأثیرگذاری مستقیم یگان‌های رزم خراسان در دفاع مقدس بسیار زیاد است؛ به طوری که سردار «علی فضلی» در جلسه رونمایی از کتاب سیره نامه شهید رجب محمدزاده بنام «بابارجب» به صراحت فرمودند که برای تنظیم، چاپ و ارسال تقدیرنامه‌های فرمانده کل سپاه از پیشکسوتان خراسانی دفاع مقدس به زمان بیشتری نیاز است زیرا بیش از ۳۰۰ هزار تقدیرنامه باید چاپ شود و به تبع این موضوع، شما در نظر داشته باشید که گردآوری و مستندسازی خاطرات شفاهی این عزیزان هم سختی مضاعف نسبت به پروژه‌های مشابه در استان‌های دیگر دارد.
درباره این موضوع تعدد یگان‌ها، به عنوان یک نمونه کامل می‌توان به لشکر ۴۱ ثارالله اشاره کرد که رزمندگان آن به نمایندگی از سه استان کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان در عملیات‌ها حاضر می‌شدند و اساساً این موضوع یک امر مرسوم در سطح کشور بوده که یک لشکر به نمایندگی از ۲ یا ۳ استان در دفاع مقدس حضور داشته باشد درحالی که این امر برای خراسان دقیقاً وارونه است و تعدد رزمندگان خراسانی شرایطی را ایجاد می‌کرد که استعداد ۵ لشکر به طور هم‌زمان از این استان تأمین شده و لشکرهای «۵ نصر»، «۲۱ امام رضا (ع)»، «ویژه شهدا»، «۴۱ مهندسی امام علی (ع)» و «۷۷ پیروز ثامن‌الائمه» به همراه ۱۷ تیپ و گروه منتسب و مستقل همچون تیپ اطلاعاتی ۳۱۳ حر و گروه توپخانه‌ای ۶۱ محرم در جبهه‌ها حاضر بوده‌اند و حقیقتاً می‌توان گفت که دوربودن خراسان از خطوط مقدم جنگ تحمیلی به هیچ عنوان باعث دور افتادن این استان از عرصه تأثیرگذاری بر جبهه‌ها نشد.
دفاع‌پرس: در پایان اگر نکته‌ای دارید، مطرح بفرمایید.
رهبر معظم انقلاب اسلامی با کنگره‌های شهدا در حال جامعهسازی هستند و با حمایتی که به طور ویژه و بدون نوبت از برنامه‌های فاخر مرتبط با شهدا صورت می‌دهند، چشم‌انداز تمدنسازی را بر پایه معارف دفاع مقدس محقق می‌کنند. به همین منوال، کنگره‌های ملی گرامیداشت شهدا در استان‌های کشور نیز باید به دنبال این باشند که با استفاده از ظرفیت شهدا، پایگاه سازی کنند و فرهنگ ایثار و شهادت را در جامعه زنده نگه دارند؛ اگرچه ملت ما خود نسبت به حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس دغدغه‌مند است و هر جا که نام و یاد شهدا مطرح شود، همین مردم متولی امر و بانی برنامه‌ها خواهند بود و پرچمی را که بر زمین مانده باشد، دوباره بر سر دست بلند می‌کنند. تمام تلاش ما هم این است که حق شهدا را ادا کنیم و دین خود را به جامعه ایثارگران استان به جا بیاوریم و از خداوند متعال می‌خواهیم که ما را مشمول شفاعت شهیدان راه حق قرار بدهد.
انتهای پیام/
