گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس ـ «محمدمهدی سیدناصری»؛ روز جهانی حقوق بشر یک رویداد سالانه است که در ۱۰ دسامبر برابر با ۱۹ آذر، برگزار می‌شود.
این روز توسط یونسکو نامگذاری شده است. اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر یک پیمان بین‌المللی است که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ میلادی در پاریس به تصویب رسیده است.
این اعلامیه نتیجهٔ مستقیم جنگ خانمان سوز جهانی دوم بوده و برای اولین بار حقوقی را که تمام انسان‌ها مستحق آن هستند، به صورت جهانی بیان می‌دارد. اعلامیهٔ مذکور شامل ۳۰ ماده است که به تشریح دیدگاه سازمان ملل متحد در مورد حقوق بشر می‌پردازد. مفاد این اعلامیه حقوق بنیادی مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی‌ای را که تمامی ابنای بشر در هر کشوری باید از آن برخوردار باشند، مشخص کرده‌است.
حقوق بشر چیست و چگونه شکل گرفته است؟
احتمالاً برای شما هم این سؤال پیش آمده که حقوق بشر چیست و اولین بار کِی مطرح شده است. توجه به انسان و دغدغه‌ی پیامد‌های زندگی اجتماعی وی از دیرباز در ادبیات جوامع گوناگون با فرهنگ‌ها و تمدن‌های متفاوت، مورد بحث و تعابیر و تفاسیر متعددی بوده است و در فرهنگ ما ایرانیان اشعار، موازین و توصیه‌های اخلاقی فراوانی در باب احترام و توجه به پیوستگی سرنوشت بشر وجود دارد. نمونه‌ی آن در شعر سعدی بیان شده است:
بنی آدم اعضای یکدیگرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار/ دگر عضو‌ها را نماند قرار
تفکر و همبستگی سرنوشت افراد، نه‌تن‌ها مربوط به یک جامعه بلکه مربوط به کل بشریت است، اما در عمل و در سطح جهان آیا به‌راستی به درد آمدن یک عضو بی‌قراری سایر اعضا را به دنبال داشته است؟
وجود کشتار‌های جمعی، تبعیضات نژادی، فقر، گسترش فساد و فحشا، مواد مخدر، قاچاق انسان‌ها و… نشان‌دهنده‌ی آن است که جوامع انسانی همواره در معرض نقض اساسی حقوق بشر قرار دارند و حفاظت از کرامت انسانی نیازمند سازوکار‌های عملی برای تحقق آرمان‌های مشترک بشریت است که در میثاق (عهد و پیمان) و پروتکل (مجموعه قوانین و رویه‌های ارتباطی) حقوق مدنی و سیاسی در دسامبر ۱۹۴۸ میلادی در ارتباط با ایجاد نهاد‌های حقوق بشری گام‌هایی به‌سوی جامعه‌ی جهانی در این راه برداشته شده است.
جهانی شدن حقوق بشر چالش‌های جدید را در ابعاد ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی فراروی پژوهشگران حقوق بشر قرار داده است و افق‌های جدید بحث و گفتگو را گشوده است. مسئله‌ی حقوق بشر و تبعات اجتناب‌ناپذیر آن سبب ایجاد و گسترش مراکز پژوهشی، تأسیس رشته‌های دانشگاهی مرتبط با حقوق بشر و تشکیل نهاد‌ها و گروه‌های فعال حقوق بشری اعم از دولتی و غیردولتی شده است. مهم‌ترین اصل و پایه حقوق بشر، «کرامت انسانی» است و سخن خداوند در آیه هفتاد سوره اسرا که می‌فرماید «همانا فرزندان آدم را کرامت بخشیدیم»، به این حقیقت اشاره می‌کند.
امروزه یکی از مهم‌ترین مباحثی که ارتباط تنگاتنگی با افکار عمومی ملت‌ها دارد، رعایت مسئله حقوق بشر است، به گونه‌ای که بیشتر حکومت‌های جهان می‌کوشند نشان دهند در حکومت آنها، حقوق بشر نقض نمی‌شود و آنان، مدافعان واقعی این اصل اساسی اند تا حاکمیتشان را مشروعیت بخشند و واجد مشروعیت جهانی گردند.
از انتشار ایده تا تحقق اعلامیه جهانی حقوق بشر
با وجود همه امضاهایی که کشورهای دنیا در پای اعلامیه جهانی حقوق بشر نهاده‌اند، در عمل در سراسر جهان هر روز این حقوق را نقض می‌کنند. هنوز هم وضعیت جهان به گونه‌ای است که انسان‌ها از اینکه حقوقی انسانی دارند آگاه نیستند؛ و تنها آنجا که انسان بداند حقوقی دارد می‌تواند برای برخوردار شدن از آن حقوق مبارزه کند. هیچ کشوری در دنیا نیست که بتواند ادعا کند توانسته است صد درصد اصول ایده‌آل اعلامیه جهانی حقوق بشر را تحقق بخشد.
اصل بیست و پنجم اعلامیه جهانی حقوق بشر می‌گوید: «هر شخصی حق دارد که از سطح زندگی مناسب برای تامین سلامتی و رفاه خود و خانواده‌اش، به ویژه از حیث خوراک، پوشاک، مسکن، مراقبت‌های پزشکی و خدمات اجتماعی ضروری برخوردار شود.»، اما هر روز صدهزار انسان در جهان بر اثر گرسنگی می‌میرند.
اصل پنجم اعلامیه می‌گوید: «هیچ کس نباید شکنجه شود یا تحت مجازات یا رفتاری ظالمانه، انسانی یا تحقیرآمیز قرار گیرد.» طبق گزارش سالانه سازمان عفو بین‌الملل، اما هنوز هم در بسیاری از کشورهای جهان انسان‌ها را شکنجه می‌کنند.
اصل بیست و ششم اعلامیه می‌گوید: «هر شخصی حق دارد از آموزش و پرورش بهره‌مند شود.»، اما در سراسر جهان بیش از یک میلیارد بیسواد وجود دارد.
اصل بیست و دوم اعلامیه جهانی حقوق بشر می‌گوید: «هر شخصی به عنوان عضو جامعه حق امنیت اجتماعی دارد.» یک و نیم میلیارد انسان، اما در این کره خاکی در فقر زندگی می‌کنند و اصل بیست و سوم این اعلامیه از حق کار برای همه انسان‌ها می‌گوید.
ایده‌هایی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان شده‌اند، ایده‌هایی، چون رهایی از محرومیت و ترس، آزادی بیان و عقیده، آزادی مذهب، حق پیشرفت و خوشبختی ایده‌هایی مجرد و ذهنی نیستند. این ایده‌ها از دل مشاهده رنج‌های بشری در طی قرون برآمده‌اند و در تلاش برای رفع رنج‌های بشری است که متحقق می‌شوند. اگر به این توجه کنیم که هر روز حقوقی که در اعلامیه جهانی منظور شده‌اند به توسط افراد، گروه‌ها و دولت‌ها پایمال می‌شوند، درمی‌یابیم که هدف‌هایی که در این اعلامیه آمده کاملاً واقعی هستند.
آیا می‌دانستید اعلامیه جهانی حقوق بشر رکورددار بیشترین ترجمه در سرار جهان است است؟
بنا به گزارش کتاب رکورد‌های گینس، اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر رکورد بیشترین ترجمه را در میان مکتوبات در طول تاریخ به خود اختصاص داده‌است. متن آن تا به حال به ۳۰۰ زبان مختلف ترجمه شده‌است.
نادیده گرفتن حقوق اولیه انسان‌ها در جوامع مدعی حقوق بشر
همه ساله اعلامیه‌ها و همایش‌های متعددی درباره حقوق بشر اعلام و برگزار می‌شود. با ارزیابی نتایج این همایش‌ها و روشی که سازمان ملل متحد در زمینه حقوق بشر در پیش گرفته است، با کمال تأسف باید گفت این کنفرانس‌ها و اعلامیه‌ها تاکنون بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته و تأثیر آنها در عمل، بسیار ناچیز یا در بسیاری از موارد خلاف آن بوده است؛ چه آنکه دولت‌های بزرگ و هم دستان آنها، با تجاوز به حریم دولت‌های کوچک و ملت‌های مستضعف جهان، سخنی باقی نمی‌گذارند. تجاوز رژیم اشغالگر قدس به فلسطین و لبنان، حمله شوروی به افغانستان، تجاوز حزب بعث عراق به ایران و حمله واشغال افغانستان و عراق از سوی مدعی بزرگ حقوق بشر یعنی آمریکا، نمونه‌هایی بارز از زیر پا گذاشتن حقوق بشر است.
حق وتو در تقابل با حقوق بشر است
حق وتو، مخالف و در تقابل با حقوق بشر است. شورای امنیت سازمان ملل، به سبب حق وتویی که پنج دولت امریکا، روسیه، چین، انگلیس و فرانسه در تصمیم گیری‌های آن دارند، تاکنون در بسیاری از مسائل بین المللی، طرف ناحق را گرفته و حق را پای مال کرده است. استکبار جهانی از این ابزار فرمایشی، به نفع خود بهره می‌برد و در حق ملت‌های مظلوم، ستم روا می‌دارد.
استفاده از حق وتو، سبب ظلم به کشورهای ضعیف، از جمله شعله ور شدن جنگ‌ها و به تأخیر انداختن پایان آنها می‌شود. برای نمونه، شورای امنیت سازمان ملل متحد به ویژه آمریکا که همواره خود را از مدعیان حقوق بشر می‌نامد، نه تنها با حمایت‌های بی دریغ خود از اسرائیل، دست این رژیم را در به خاک و خون کشیدن مردم بی دفاع و مظلوم فلسطین و لبنان باز گذاشته و سکوت کرده اند، بلکه از امتیاز وتو نیز به نفع اشغال گران قدس استفاده می‌کنند.
انتهای پیام/ 121
