به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، چاپ هشتم کتاب «روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم» اثر محمدعلی لسانی فشارکی و حسین مرادی زنجانی به همت مؤسسه بوستان کتاب در ۲۸۰ صفحه منتشر شد.
برای برداشت از قرآن، آنچه در وهله نخست حائز اهمیت است، تدبر در آیات و مفهوم‌یابی مستقیم و بی واسطه از مضامین آنهاست.
پژوهشگر قرآنی، ابتدا باید بکوشد تا فارغ از هرگونه اثرپذیری از نظریات مفسران عظام، بی واسطه و مستقیم، از عبارات و اشارات قرآن کریم استفاده کند و توشه برگیرد. چنان که در دو - سه دهه اخیر بسیار بوده اند کسانی که در پرتو روش تحقیق موضوعی و از طریق ارتباط مستقیم با متن قرآن و مفهوم یابی از آن و دست یابی به نکات برجسته و ناب از کلام الله، در ارتباط با موضوع مورد نظر، با قرآن کریم از نو انس گرفته و تجدید عهده کرده اند. اثر حاضر، چنین هدفی را دنبال می‌کند.
روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم در پی آن است که بابت بر و تحقیق در قرآن را تا جای ممکن به روی همه به من بگو شاید تا گروه‌های مختلف مردم فوج فوج به باغ‌ها و بوستان‌های زیبای قرآن در آیند و به تناسب ذوب نیازشان از میوه‌های رنگارنگ شاخسار‌های درهم تنیده آن با دستان خویش خوشه چینی کنند
این اثر در پنج فصل تهیه و تنظیم شده است؛ فصل اول تحت عنوان «مراحل مقدماتی» است که در ابتدا به انتخاب عنوان و کلیدواژه‌های آن پرداخته شده و در ادامه مباحثی همچون آماده سازی اوراق اولیه تحقیق موضوعی، نگارش صفحه عنوان و ثبت گزارش آغاز تحقیق، تدارک فهرست آیات اصلی، تدارک فهرست سیاق‌ها و ثبت آمار و ارقام مربوط به کاربرد کلیدواژه‌ها در قرآن مجید می‌پردازد.
در فصل دوم «مراحل مفهوم یابی» در روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم تشریح شده است که در این میان، ۹ مرحله وجود دارد که به ترتیب عبارتند از: نگارش متن کامل آیه اصلی با ذکر شماره ردیف و نشانه آن، تلاوت مکرر آیه، بررسی مفاهیم آیه، یادداشت سوالات، بررسی مفاهیم آیه در سیاق آن، یادداشت نظم‌ها و هماهنگی ها، توصیه‌های تکمیلی، بازنگری سرتاسری مفاهیم و مراجعه به متون تفسیری.
نویسنده در سومین فصل از این اثر، به بیان نمونه‌هایی از تحقیق موضوعی در قرآن کریم پرداخته است که از جمله آن‌ها می‌توان به یتیم در قرآن، توکل در قرآن، سیمای منافقان در قرآن، شفا در قرآن، مدیریت در قرآن؛ نماز در قرآن اشاره کرد.
«شیوه‌های گسترش یا فشرده سازی تحقیق» عنوان چهارمین فصل از کتاب «روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم» است که در این فصل، راه‌های گسترده سازی تحقیق‌های موضوعی و راه‌های فشرده کردن تحقیق‌های موضوعی تبیین و تشریح شده است.
در فصل پنجم به ارائه راهکار‌های تدوین و تألیف در این راستا اشاره شده که عناوین این فصل عبارتند از: از مطالعه و تحقیق تا تدوین و تالیف، تدارک و طراحی عناوین بخش‌ها و فصل ها، شناسه گذاری مفاهیم، نگارش دستاورد‌های مطالعه و تحقیق، و کارگاه‌ها و کلاس‌های تحقیق موضوعی در قرآن کریم.
در پایان این کتاب، گزارشی از سه طرح جامع «آموزش زبان قرآن»، «سوره شناسی یا قرآن شناسی تفصیلی، و تفسیر سوره شناختی آیات بیان شده است.
تحقیق موضوعی در محدوده حزب مفصل
یکی از راه‌های فشرده کردن تحقیق موضوعی این است که نه در کل قرآن، بلکه تنها در محدوده سوره‌های حزب مفصّل، به تحقیق و بررسی آیات مربوط به موضوع مان بپردازیم. توضیح اینکه پیامبر اکرم (ص) قرآن را در تقسیمی، به هفت حزب تقسیم فرمودند که نام هفتمین آن «حزب مفصل» است. در ارتباط با این حزب و ویژگی‌های آن روایات متعددی در دست است.
در برخی روایات، حزب مفصل، به عنوان «محکم» قرآن، «باب القرآن»، اولین سوره‌های نازل شده قرآن و حزبی که پیامبر اکرم (ص) علاقه خاصی به آن داشته اند و در میان صحابه جایگاه ویژه‌ای داشته، معرفی شده است.
تعبیر «لباب القرآن» که در این روایات به چشم می‌خورد، به روشنی حاکی از این است که حزب مفصل خلاصه و چکیده قرآن است و از این نظر می‌تواند به جایگاه کل قرآن تلقی شود. با نگاهی گذرا به آیات این حزب می‌توان این واقعیت را تصدیق کرد چراکه خلاصه و چکیده تمامی اصول و احکام اصلی و اساسی قرآن را می‌توان به نوعی در آیات این حزب مشاهده کرد.
اگر بخواهیم تحقیق موضوعی مان را خلاصه کنیم، می‌توانیم کلیدواژه موضوع مان را تنها در محدوده سوره‌های حزب مفصّل جستجو کنیم و آیات و سیاق‌های مربوط به موضوع را که تنها در این حزب (نه در کل قرآن) وجود دارد، مورد بررسی قرار دهیم.
علاقه‌مندان جهت خرید اینترنتی این کتاب می‌توانند به نشانی اینترنتی www.bustaneketab.ir مراجعه کنند.
انتهای پیام/ 121
